ASEAN - Trung Quốc công bố nâng cấp Hiệp định ACFTA

Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Trung Quốc lần thứ 25 được tổ chức trong tuần Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 40,41 vào ngày 11/11 tại Phnom Penh, Campuchia, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã chính thức khởi động đàm phán nâng cấp Khu vực Thương mại Tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA).

Các cuộc đàm phán nâng cấp nhằm đảm bảo rằng ACFTA góp phần vào việc làm sâu sắc và mở rộng hơn nữa quan hệ kinh tế ASEAN-Trung Quốc và phục hồi kinh tế sau đại dịch của cả hai khu vực. ACFTA là FTA lâu đời nhất của ASEAN trong số các FTA với các Đối tác Đối thoại. Việc nâng cấp ACFTA sẽ gửi một tín hiệu đến khu vực tư nhân và tất cả các bên liên quan rằng cả ASEAN và Trung Quốc đều cam kết làm cho ACFTA phù hợp hơn với các doanh nghiệp, sẵn sàng trong tương lai và đáp ứng các thách thức toàn cầu.

ACFTA được nâng cấp sẽ bao gồm các lĩnh vực mà hai bên cùng quan tâm, trong đó có kinh tế kỹ thuật số, kinh tế xanh, kết nối chuỗi cung ứng, cạnh tranh, bảo vệ người tiêu dùng và Doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs).

Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN và là nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lớn thứ hai. Năm 2021, tổng kim ngạch thương mại hàng hóa giữa ASEAN và Trung Quốc đạt 669 tỷ USD, tăng 29% so với cùng kỳ năm ngoái bất chấp tác động kéo dài của đại dịch COVID-19.

Trong cùng thời kỳ, dòng vốn FDI từ Trung Quốc vào ASEAN đạt 13,6 tỷ USD, gần gấp đôi so với mức 7,0 tỷ USD vào năm 2020 và tương đương 7,8% tổng dòng vốn FDI vào ASEAN. Trong tương lai, ACFTA được nâng cấp sẽ hỗ trợ thêm cho những xu hướng và động lực này. Trung Quốc sẽ bắt đầu đàm phán với các quốc gia Đông Nam Á về việc nâng cấp khu thương mại tự do khổng lồ nhằm thúc đẩy tiềm năng cho sự ổn định của chuỗi cung ứng sản xuất.

Vào tháng 9, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã cho biết việc đàm phán phiên bản ACFTA 3.0 sắp bắt đầu. Trung Quốc đang tìm cách mở rộng khu vực thương mại để giữ cho chuỗi cung ứng và thị trường mở ở một phần thế giới mà nước này coi là quan trọng. ASEAN có tổng dân số 685 triệu người và là một trung tâm ngày càng tăng trưởng đối với hàng hóa sản xuất đôi khi được gửi đến Trung Quốc để lắp ráp và tái xuất khẩu.

Trung Quốc tiến đến nâng cấp quan hệ thương mại ASEAN khi chính phủ Mỹ siết chặt kinh tế thông qua thuế quan và hạn chế lĩnh vực công nghệ cao. Washington đã thiết lập Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương (IPEF) gồm 14 quốc gia vào tháng 5 để thúc đẩy thương mại "công bằng", "khả năng phục hồi" của chuỗi cung ứng và cải thiện cơ sở hạ tầng bao gồm năng lượng sạch. Trung Quốc không phải là một thành viên.

Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga về cuộc chiến ở Ukraine đã làm xáo trộn thêm chuỗi cung ứng toàn cầu. Alexander Vuving, giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á - Thái Bình Dương của Daniel K. Inouye, cho biết sau Ukraine và sau cuộc chiến thương mại với Mỹ, Trung Quốc phải suy nghĩ rất nhiều về cách vượt qua sự đứt gãy cung ứng. Khu vực thương mại tự do ASEAN-Trung Quốc 12 năm tuổi cắt giảm thuế đối với 90% hàng hóa.

Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc vào tháng 10 năm ngoái, hai bên đã đưa ra một tuyên bố đồng ý với một nghiên cứu khả thi chung về việc làm cho khu vực thương mại trở nên "toàn diện" hơn và "đáp ứng với các thách thức toàn cầu đương đại". ACFTA đã được nâng cấp gần đây nhất vào năm 2019.

Những thay đổi trong tương lai cần giải quyết các quy tắc xuất xứ và tăng cường "nền tảng kỹ thuật số" cho du lịch. Một cuộc triển lãm thương mại vào tháng 9 tại thành phố Nam Ninh của Trung Quốc là "chủ đề xoay quanh" việc nâng cấp khu vực thương mại. Các quốc gia Đông Nam Á cũng hoan nghênh việc nâng cấp ACFTA vì họ phụ thuộc vào việc bán hàng hóa sản xuất cho Trung Quốc và nhiều người nhìn vào nền kinh tế số 2 thế giới như một nguồn phát triển. Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy thương mại giữa Trung Quốc và một số quốc gia Đông Nam Á đã tăng trưởng hai con số trong chín tháng đầu năm 2022. Chẳng hạn, xuất khẩu sang Singapore tăng 41% và 30% sang Malaysia.