Chuyên gia đề xuất công khai thông tin đất đai trong bối cảnh sẽ không còn cấp huyện

Công khai thông tin đất đai đã có nhiều cải thiện

Ngày 20/3, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, Công ty Phân tích thời gian thực (RTA) và Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và Nâng cao năng lực phụ nữ (CEPEW) đã chính thức công bố kết quả nghiên cứu Đánh giá việc công khai thông tin quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất (SDĐ) cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh năm 2024.

Đây là vòng thứ tư, nghiên cứu này được các đơn vị phối hợp triển khai (từ năm 2021-2023) nhằm thúc đẩy những thực hành tốt trong công khai thông tin đất đai, đồng thời cung cấp dẫn cứ hướng tới cải thiện việc thực thi Luật Đất đai năm 2024 phù hợp với xu hướng chuyển đổi số và định hướng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cấp.

Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc (DFAT), Đại sứ quán Ai-len và UNDP tại Việt Nam cùng tài trợ cho sáng kiến nghiên cứu này.

Đánh giá tại Tọa đàm cho thấy, việc công khai thông tin đất đai trên cổng thông tin điện tử (TTĐT) của chính quyền cấp tỉnh và cấp huyện đã có sự cải thiện đáng kể sau 4 vòng đánh giá từ năm 2021 đến năm 2024.

Cụ thể, về Bảng giá đất cấp tỉnh, tính đến ngày 6/10/2024, có 53/63 tỉnh thành phố trực thuộc trung ương (chiếm 84,13%) đã đăng tải công khai bảng giá đất trên cổng thông tin điện tử (TTĐT) của địa phương, tăng 41,23% so với kết quả rà soát năm 2021.

Về kế hoạch SDĐ cấp huyện, có 70,9% trong số 704 UBND cấp huyện đã thực hiện công khai kế hoạch SDĐ năm 2024 trên cổng TTĐT cấp huyện, tăng 23% so với kết quả rà soát năm 2021. Tuy vậy, chỉ có 32,06% số hồ sơ kế hoạch SDĐ được tìm thấy ban hành đúng thời hạn (trước ngày 31/12/2023).

Về quy hoạch SDĐ cấp huyện, có 452 hồ sơ quy hoạch SDĐ cấp huyện thời kỳ 2021-2030 đã được công khai trên cổng TTĐT của 704 huyện (chiếm 64,2%).

So với vòng đánh giá thứ hai (vòng đầu tiên tiến hành tìm kiếm quy hoạch SDĐ cấp huyện), tỷ lệ công khai đã tăng 15,3%. Tuy nhiên, tỷ lệ công khai giảm nhẹ 1,2% so với vòng đánh giá thứ ba cho thấy có thể tồn tại các vấn đề như các đường dẫn của bài đăng công khai không còn khả dụng, ảnh hưởng đến khả năng truy cập. Bắc Giang là tỉnh duy nhất có tất cả các huyện duy trì công khai quy hoạch SDĐ cấp huyện qua ba vòng đánh giá từ năm 2022 đến nay.

Theo nhóm nghiên cứu, để đánh giá tỷ lệ phản hồi cung cấp thông tin theo yêu cầu của công dân, nhóm nghiên cứu thực nghiệm gửi thư yêu cầu cung cấp thông tin kế hoạch SDĐ cấp huyện năm 2024 tới 63 UBND tỉnh và 705 UBND cấp huyện. Tính đến ngày 31/10/2024, nhóm nghiên cứu nhận được 49,2% phản hồi của cấp tỉnh và 33,8% phản hồi của cấp huyện.

“Kết quả này cho thấy tỷ lệ các cơ quan nhà nước không phản hồi yêu cầu cung cấp thông tin kế hoạch SDĐ cấp huyện của người dân vẫn ở mức cao. Đặc biệt đối với cấp huyện, tỷ lệ không phản hồi của 561 Văn phòng HĐND-UBND cấp huyện nhận được yêu cầu cung cấp thông tin vẫn ở mức trên 65% qua cả bốn vòng đánh giá…” đại diện nhóm nghiên cứu nhận xét.

Sửa luật cho phù hợp với bối cảnh mới

Phát biểu tại tọa đàm, ông Patrick Haverman, Phó Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh: “Trong bối cảnh không tổ chức chính quyền cấp huyện và sáp nhập xã theo đề án của Chính phủ hiện nay, chính quyền cấp tỉnh vẫn cần thực hiện công khai thông tin đất đai trước, trong và sau khi sáp nhập. Việc tập trung đầu tư có hệ thống vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật sẽ rất cần thiết để chính quyền cơ sở kịp thời cập nhật và duy trì thông tin đất đai trên cổng thông tin của chính quyền, đảm bảo người dân luôn được cập nhật về các kế hoạch sử dụng đất mới nhất.”

Theo bà Hoàng Thị Vân Anh, Nguyên Vụ trưởng Vụ Chính sách và Pháp chế, Tổng cục Đất đai, hiện Luật Đất đai năm 2024 đã có các quy định cụ thể về công bố công khai thông tin đất đai của chính quyền cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã. Trong bối cảnh không còn đơn vị hành chính cấp huyện thì cần thiết phải sửa đổi, bổ sung quy định của Luật Đất đai năm 2024, trong đó quy định trách nhiệm công bố công khai thông tin đất đai của cấp cơ sở.

Chia sẻ tại tọa đàm, bà Nguyễn Thị Kim Thoa, Nguyên Vụ trưởng vụ pháp luật Hành chính và hình sự Bộ Tư pháp cho rằng với định hướng xây dựng chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh và cấp cơ sở), trước hết cần phải sửa đổi các quy định trong Hiến Pháp năm 2013 liên quan đến chính quyền địa phương nói chung, chính quyền địa phương cấp huyện nói riêng; Đồng thời phải tiến hành rà soát và sửa đổi các quy định pháp luật có liên quan như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Đất đai, Luật Đầu tư, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Tiếp cận thông tin… và các văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành.

”Tùy theo tính chất và phạm vi sửa đổi, có thể áp dụng kỹ thuật một văn bản sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản. Nhiệm vụ quan trọng không thể không tính đến, đó là nghiên cứu thật kỹ các phương án sắp xếp tinh gọn bộ máy, đánh giá các tác động các phương án làm cơ sở lựa chọn để khi phân công nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện cho cấp tỉnh và cấp xã, phân công lại nhiệm vụ của chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã một cách hợp lý, khả thi kèm theo việc phân bổ nhân lực, nguồn tài chính phù hợp nhằm đảm bảo chính quyền cấp tỉnh và cấp xã có thể thực hiện được tốt nhiệm vụ được giao”- bà Thoa đề xuất.

Trong bối cảnh Luật Đất đai năm 2024 đã có hiệu lực pháp luật và định hướng cải cách hành chính, nhóm nghiên cứu khuyến nghị cần rà soát và sửa đổi các quy định pháp luật hiện hành liên quan đến tiếp cận và công khai thông tin đất đai phù hợp với bối cảnh mới; Đảm bảo có trang thiết bị, phần mềm cần thiết để thu thập, quản lý, lưu trữ và truy xuất dữ liệu đất đai một cách hiệu quả; Xây dựng và nâng cấp cổng TTĐT cấp tỉnh và cấp xã để lấp đầy khoảng trống thông tin do thiếu chính quyền cấp huyện…