Cơ hội của các thành viên khi CPTPP có hiệu lực với Vương quốc Anh

Đây là lần đầu tiên kể từ khi có hiệu lực vào cuối năm 2018, hiệp định này chấp nhận một thành viên mới. Lộ trình của Vương quốc Anh với các chi tiết chính được trình bày trong các phụ lục nghị định thư. Văn bản pháp lý của CPTPP không thay đổi khi có thêm bất kỳ thành viên mới nào, cũng như bất kỳ cam kết hiện có nào như thuế quan hoặc biểu cam kết dịch vụ đối với các thành viên hiện tại, mặc dù có 65 thư phụ mới đã được ký kết giữa Vương quốc Anh và các thành viên khác trên cơ sở song phương.

Các phụ lục song phương đã được các thành viên hiện tại sử dụng để làm rõ mối quan hệ giữa các cam kết của CPTPP và các thỏa thuận thương mại hiện có, để gia hạn có thời hạn đối với một số điều khoản (đặc biệt là đối với các thành viên là nước đang phát triển) hoặc để miễn áp dụng một số điều khoản cho một số thành viên như đã thỏa thuận.

Bộ trưởng Kinh doanh và Thương mại Anh Kemi Badenoch ký nghị định thư tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) tại cuộc họp ở Auckland, New Zealand ngày 16/7/2023. (Ảnh: RNZ)

Việc ký kết nghị định thư gia nhập của Vương quốc Anh đã được hoan nghênh, nhưng điều đó không có nghĩa là các công ty sẽ mong đợi nhận được lợi ích từ việc mở rộng CPTPP. Đầu tiên, thỏa thuận đã thông qua các thủ tục phê duyệt trong nước của Vương quốc Anh, bao gồm các phiếu bầu của Nghị viện. Nghị định thư cũng sẽ cần được các thành viên CPTPP hiện tại phê chuẩn, sử dụng bất kỳ thủ tục trong nước nào hiện có để quản lý quy trình này.

Ở một số thành viên, sự chấp thuận trong nước cũng có thể yêu cầu sự chấp thuận của Nghị viện trong khi những thành viên khác có thủ tục ít chính thức hơn. Nghị định thư gia nhập của Vương quốc Anh sẽ chỉ có hiệu lực (EIF) sau 60 ngày kể từ khi Vương quốc Anh và ít nhất 6 thành viên hiện tại hoàn thành các quy trình nội bộ của họ. Các thành viên đang nhắm mục tiêu phê duyệt trong vòng 15 tháng.

Các thủ tục này có thể ngắn hơn hoặc dài hơn dự kiến. Khi CPTPP ban đầu tiến tới phê chuẩn và phê duyệt, các thành viên đã đặt mục tiêu ngày bắt đầu là ngày 1/1/2019. Một số thành viên muốn nằm trong số 6 thành viên đầu tiên phê chuẩn thỏa thuận. Một số thành viên hiện tại đã tiến hành nhanh hơn so với dự đoán và văn kiện phê chuẩn thứ 6 đã được ký gửi kịp thời để bắt đầu có hiệu lực vào ngày 30/12/2018, thay vì ngày 1/1/2019.

Điều này có nghĩa là toàn bộ hiệp định có hiệu lực sớm hơn dự kiến, với đợt cắt giảm thuế quan đầu tiên diễn ra vào ngày 30/12/2018 và “năm” cắt giảm thuế quan thứ hai bắt đầu chỉ ba ngày sau đó vào ngày 1/1/2019. CPTPP đã có hiệu lực đối với Việt Nam từ ngày 14/1/2019, cùng Australia, Canada, Nhật Bản, Mexico, New Zealand và Singapore. Peru phê chuẩn hiệp định vào ngày 19/9/2021, Malaysia vào ngày 29/11/2022, Chile vào ngày 20/2/2023 và Brunei cuối cùng đã phê chuẩn vào ngày 12/7/2023.

Các thành viên CPTPP đã lường trước những khó khăn tiềm tàng trong quá trình hiệp định có hiệu lực, bao gồm các điều khoản để đảm bảo rằng bất kỳ thành viên nào gặp phải sự chậm trễ trong việc phê duyệt sẽ không đạt được lợi thế không công bằng.

Thay vào đó, bất kể thời điểm một thành viên tham gia thì sẽ “bắt đầu” các lịch trình và cam kết của riêng mình tại cùng thời điểm với các thành viên hiện có. Nói cách khác, mặc dù phải mất một thời gian để tất cả các thành viên hiện tại đệ trình phê chuẩn trong nước, nhưng tất cả hiện đang ở cùng một “năm” để nhượng bộ thuế quan.

Ví dụ, thuế quan cơ bản của Mexico đối với hành tây (HS070310) là 10%. Việc cắt giảm thuế quan được lên kế hoạch thành 15 đợt để trở thành giảm hoặc miễn thuế. Do đó, sáu thành viên ban đầu đã cắt giảm thuế quan xuống 9,3% vào ngày 30/12/2018, sau đó là mức giảm khác xuống 8,6% vào ngày 1/1/2019. Đến năm 2023, thuế suất là 6% vào “năm thứ 6”.

Do đó, một số thành viên CPTPP có hiệu lực muộn như Chile, Brunei mới bắt đầu triển khai sẽ gặp bất lợi so với các thành viên CPTPP khác. Điều khoản bù đắp đảm bảo rằng tất cả các thành viên bất kể ngày phê chuẩn gia nhập được cắt giảm thuế đối với hành tây Mexico xuống 6% trong năm nay.

Điều ngược lại cũng đúng. Sự chấp thuận muộn cũng có nghĩa là các thành viên như Chile và Brunei không bao giờ bắt đầu lộ trình của họ vào năm thứ nhất mà nhảy thẳng sang năm thứ 6. Các điều kiện tương tự dường như sẽ được áp dụng cho Vương quốc Anh. Thuế hành tây đối với Brunei đã bằng 0 và thuế suất 6% của Chile cũng giảm xuống 0 khi có hiệu lực, do đó, sự khác biệt giữa bắt đầu vào năm 1 hoặc năm 6 đối với hành tây là rất nhỏ.

Tuy nhiên, đối với một số sản phẩm khác hoặc đối với các thành viên khác, những khác biệt này có thể quan trọng hơn. Vấn đề áp dụng “năm” này là gay gắt nhất đối với biểu thuế quan và hạn ngạch thuế quan. Hầu hết các hiệp định có hiệu lực đầy đủ vào ngày đầu tiên thực hiện. Mặc dù trọng tâm chính của cuộc họp Hội đồng CPTPP là thỏa thuận với Vương quốc Anh, nhưng các thành viên cũng xem xét các công việc hiện có trong thỏa thuận, bao gồm cả việc thành lập một nhóm mới về hải quan. Các thành viên sẽ gặp lại nhau bên lề mùa Hội nghị thượng đỉnh vào tháng 11.