Giải mã chênh lệch chỉ số FTA Index giữa các tỉnh, thành

Vì sao kết quả thực thi FTA chênh lệch giữa các địa phương?

Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực thi các Hiệp định Thương mại tự do tại các địa phương - FTA Index tập trung khảo sát vào 4 khía cạnh chính: Mức độ tiếp cận thông tin về FTA của doanh nghiệp; tình hình tuân thủ các quy định pháp luật nội luật hóa từ cam kết FTA; hiệu quả các chương trình, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA; và việc triển khai các cam kết phát triển bền vững tại địa phương, đồng thời ghi nhận các khó khăn, vướng mắc mà doanh nghiệp đang gặp phải.

Sau thời gian khảo sát, Bộ Công Thương đã phối hợp với Văn phòng Chính phủ tổ chức lễ công bố Bộ chỉ số FTA Index diễn ra hôm 8/4/2025. Chỉ số tổng hợp FTA Index là điểm số tổng hợp của 4 chỉ số thành phần theo thang điểm 10 và tổng hợp thành thang điểm 40.

Kết quả cho thấy tỉnh có điểm số tổng hợp cao nhất là 34,90 điểm, trong khi tỉnh có điểm số thấp nhất chỉ đạt 14,49 điểm. Giá trị trung bình của điểm số tổng hợp là 26,20 điểm và giá trị trung vị là 20,40 điểm.

Ngày 8/4, Bộ Công Thương đã phối hợp với Văn phòng Chính phủ tổ chức công bố Bộ chỉ số FTA Index

Phân tích nguyên nhân dẫn đến sự chênh lệch trong công tác tận dụng, thực thi FTA của các tỉnh, thành phố, ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương nhìn nhận, trước hết, mức độ chênh lệch khả năng tận dụng FTA phụ thuộc vào quy mô của từng địa phương.

“Mỗi địa phương có sự khác biệt về quy mô, dân số, diện tích... và cả số lượng doanh nghiệp tham gia vào hoạt động sản xuất, xuất khẩu trên địa bàn tỉnh” - ông Khanh nói.

Thứ hai, ông Khanh cho rằng, các địa phương cũng có sự khác biệt về mức độ quan tâm đến các FTA... Tỉnh nào quan tâm tốt, hỗ trợ doanh nghiệp rất tốt thì chỉ số xếp hạng trong Bộ chỉ số FTA Index cao. Tỉnh nào chưa quan tâm đúng mức dẫn đến kết quả không được như kỳ vọng.

Thứ ba, sự chênh lệch chỉ số cũng dựa trên mức độ, hiệu quả của biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp thực thi, tận dụng FTA.

“Có địa phương có những biện pháp hỗ trợ hiệu quả, có những địa phương thì biện pháp chưa tới. Vì vậy những thông số này được thể hiện qua các phiếu, ý kiến khảo sát từ doanh nghiệp và từ đó chuyển qua điểm số FTA Index của các địa phương” - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên thông tin.

Sự chênh lệch chỉ số FTA Index cũng dựa trên mức độ, hiệu quả của biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp thực thi, tận dụng FTA. Ảnh: Nguyễn Quỳnh VOV

Tương tự, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng cho rằng, mức độ tận dụng FTA trung bình của các địa phương chỉ hơn một nửa so với điểm tối đa.

Điều này đồng nghĩa, không gian để các địa phương thúc đẩy việc khai thác FTA vẫn còn rất lớn. Cũng có nghĩa rằng, vẫn còn một bộ phận lớn doanh nghiệp Việt Nam chưa am hiểu về các FTA.

“Công tác thông tin tuyên truyền có lẽ thực hiện chưa đủ tốt và chưa đủ chất lượng” - ông Tuấn nhìn nhận và cho rằng, trước đó, các cơ quan chức năng thường chú trọng tuyên truyền vào những thứ có sẵn mà không phải nhu cầu doanh nghiệp cần, của thị trường thiếu. Đây là nguyên nhân quan trọng.

Phân tích rõ hơn, ông Đậu Anh Tuấn dẫn chứng, hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp quy mô nhỏ và siêu nhỏ, nhưng thông tin về hàng rào thuế, về lộ trình mở cửa, về những ưu đãi trong FTA thì không phải doanh nghiệp nào cũng biết.

Chính vì vậy, công tác tuyên truyền, công tác đào tạo, công tác hướng dẫn, công tác hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận, thực thi FTA là rất là quan trọng phải đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp, thị trường. Các địa phương có lẽ cần phải tích cực, chủ động, sáng tạo trong việc đưa ra những giải pháp này.

Lắng nghe để thấu hiểu

Cà Mau là tỉnh thành đứng đầu cả nước trong bảng xếp hạng Bộ chỉ số FTA Index với 34,90 điểm, do đó, kinh nghiệm của Cà Mau trong thực thi, hỗ trợ doanh nghiệp tận dụn FTA cũng rất hữu ích cho các tỉnh, thành phố khác.

Ông Nguyễn Chí Thiện - Giám đốc Sở Công Thương Cà Mau cho biết, để đạt được kết quả này, trước hết phải kể đến sự quyết liệt trong chỉ đạo của Chính phủ và các bộ, ngành và đặc biệt là sự chỉ đạo, thông tin và những hướng dẫn kịp thời của Bộ Công Thương.

Thứ hai là sự chủ động, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo tỉnh. “Chúng tôi xác định rõ ràng FTA không chỉ là cơ hội mà còn là động lực để tối ưu hóa các cái cơ hội sản xuất và xuất khẩu của tỉnh” - Giám đốc Sở Công Thương Cà Mau nhấn mạnh và cho rằng, trên cơ sở đó, tỉnh đã xây dựng kế hoạch hành động cụ thể, phân công rõ trách nhiệm cho từng cơ quan, đơn vị, địa phương và bám sát lộ trình thực hiện.

Các FTA cũng giúp hàng hóa của tỉnh Cà Mau tiếp cận tới khoảng 60 quốc gia vùng lãnh thổ. Ảnh: Hoàng Ngân

Thứ ba, tỉnh Cà Mau đã nhận được sự đồng lành, nỗ lực đổi mới của cộng đồng doanh nghiệp, các doanh nghiệp của tỉnh đã chủ động tìm hiểu các cam kết FTA, tự đầu tư cải tiến công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng các yêu cầu khắt khe từ các thị trường lớn.

Thứ tư, tỉnh cũng đã cbus trọng các công tác tuyên truyền, đào tạo, tập huấn cung cấp các thông tin về các FTA đến các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, qua đó giúp họ hiểu và tận dụng được các cái cơ hội được hội nhập.

Giám đốc Sở Công Thương Cà Mau nhấn mạnh, tỉnh cũng luôn lắng nghe ý kiến từ doanh nghiệp, chuyên gia để điều chỉnh các chính sách linh hoạt, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi nhất.

Chính từ chính sách quyết liệt, linh hoạt và nhận được sự đồng thuận cao từ cộng đồng doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, từ 2019 đến nay, kể từ khi các FTA thế hệ mới có hiệu lực, hoạt động xuất khẩu trên địa bàn tỉnh Cà Mau đều đạt, vượt con số 1 tỷ USD, trước đó, chỉ khoảng 800 triệu USD.

Không những vậy, các FTA cũng giúp hàng hóa của tỉnh Cà Mau tiếp cận tới khoảng 60 quốc gia vùng lãnh thổ. Tính riêng thị trường các nước thành viên của Hiệp định EVFTA, kim ngạch xuất khẩu của tỉnh năm 2024 là tăng hơn 400% so với thời điểm trước khi các hiệp định này được ký và có hiệu lực.

Như vậy, có thể khẳng định, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, các FTA đã trở thành một xu hướng chủ đạo nhằm thúc đẩy trao đổi thương mại giữa các tỉnh, thành phố và các quốc gia.

Và công tác tận dụng, thực thi tốt hơn các FTA đã ký kết cũng là một trong những giải pháp mà lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ đặt ra để thực hiện được mục tiêu tăng trưởng GDP tối thiểu 8% trong năm 2024 và những năm tiếp theo.

Bộ Công Thương cho biết, để tận dụng tốt hơn các FTA cũng như giúp các tỉnh, thành phố nâng cao năng lực thực thi FTA trong bảng xếp hạng FTA Index, các giải pháp chính bao gồm: Tập trung vào các FTA có cơ hội lớn nhất; xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng FTA; triển khai các biện pháp hỗ trợ chuyên sâu; và tăng cường kết nối giữa các chủ thể tham gia quá trình hội nhập.