Đế chế chip hơn 800 tỷ USD thay đổi cuộc chơi toàn cầu

Trong thế giới công nghệ, TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) không chỉ là hãng sản xuất chip lớn nhất toàn cầu mà còn là xương sống của nền kinh tế số hiện đại. Với giá trị vốn hóa hơn 800 tỷ USD tính đến cuối năm 2024, TSMC hiện diện trong hầu hết các thiết bị công nghệ, từ điện thoại thông minh, ô tô điện cho tới các hệ thống trí tuệ nhân tạo.

Vào năm 2025, TSMC công bố sẽ sản xuất hàng loạt chip 2nm, và tiến tới 1.6nm vào năm 2026 là bước tiến tiên phong trong ngành bán dẫn. Kích thước bóng bán dẫn càng nhỏ đồng nghĩa với mật độ cao hơn, hiệu năng cao hơn và tiết kiệm năng lượng vượt trội.

Hiện nay, TSMC không chỉ là nhà đúc chip hàng đầu mà còn vượt xa các đối thủ như Samsung về năng lực sản xuất tiên tiến. Quý IV/2024, TSMC ghi nhận doanh thu 26,88 tỷ USD, tăng 37% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù dự báo quý I/2025 sẽ giảm nhẹ do yếu tố mùa vụ smartphone, nhưng vẫn tăng trưởng so với cùng kỳ 2024.

Giáo sư Teck-Seng Low, Phó Chủ tịch cấp cao Đại học Quốc gia Singapore nhận định: “Việc sở hữu công nghệ sản xuất con chip 2nm sẽ giúp doanh nghiệp trở thành người thay đổi cuộc chơi. Về quy mô sản xuất đủ lớn, có lẽ chỉ TSMC đáp ứng được. Samsung đã rất gần sở hữu công nghệ này, nhưng chưa thể đáp ứng như TSMC.”

Khác với hầu hết công ty công nghệ khác, TSMC không thiết kế hay tiếp thị chip, mà chỉ sản xuất chip theo đơn đặt hàng của khách hàng. Mô hình nhà máy đúc thuần túy (pure-play foundry) giúp công ty tối ưu hiệu suất, giảm rủi ro vận hành, và phục vụ hàng loạt công ty lớn trên toàn cầu.

Đây chính là sự đổi mới trong mô hình kinh doanh mà chính người sáng lập Morris Chang đã lựa chọn. Ông hiểu rõ rằng để cạnh tranh với các ông lớn tại Thung lũng Silicon ở mảng thiết kế và tiếp thị là điều bất khả thi, nên quyết định tập trung vào duy nhất khâu sản xuất và làm thật tốt điều đó.

Hiện tại, TSMC đang đầu tư hàng tỷ USD để mở rộng sản xuất ra ngoài Đài Loan. Tại Arizona (Mỹ), công ty xây dựng nhà máy trị giá 40 tỷ USD. Đồng thời, tại Kumamoto (Nhật Bản), TSMC hợp tác với Sony, Denso, Renesas để mở nhà máy phục vụ thị trường nội địa.

Sự hiện diện của TSMC giúp Nhật Bản trở thành điểm đến chiến lược của ngành bán dẫn. Ông Takatoshi Yoshimoto, Thị trưởng thị trấn Kikuyo, chia sẻ: “Sự xuất hiện của TSMC là một tia sáng bất ngờ. Kikuyo giống như từ một đứa bé bỗng trở thành người trưởng thành”.

Startup ở tuổi 55

Điều đặc biệt là, đằng sau đế chế khổng lồ này là một doanh nhân bắt đầu khởi nghiệp khi đã 55 tuổi - thời điểm mà nhiều người đang nghĩ tới chuyện nghỉ hưu. Morris Chang - người sáng lập TSMC, đã đưa công ty trở thành trung tâm quyền lực của ngành công nghiệp bán dẫn, đóng vai trò tối quan trọng với sự ổn định chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu.

Morris Chang, sinh năm 1931, hiện nay đã 94 tuổi và mới chính thức nghỉ hưu với tư cách chủ tịch TSMC vào năm 2018 (khi đã 87 tuổi). Điều đáng chú ý là ông chỉ bắt đầu thành lập TSMC khi đã 55 tuổi, sau khi đã có 30 năm kinh nghiệm làm việc trong ngành công nghệ tại Mỹ rồi chuyển đến Đài Loan với khát vọng “muốn xây dựng nên một công ty bán dẫn vĩ đại”.

Trước khi thành lập TSMC, Morris Chang từng mơ làm nhà văn, nhưng sau 1 năm học đại học, ông chọn theo học kỹ thuật cơ khí tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) và lấy bằng thạc sĩ. Ông làm việc trong ngành bán dẫn, rồi được công ty cử sang Stanford để lấy bằng tiến sĩ.

Cuối những năm 1960, ông quản lý bộ phận mạch tích hợp của Texas Instruments (TI) và chẳng bao lâu sau đã điều hành toàn bộ nhóm bán dẫn. Tuy nhiên, vào năm 1983, khi nhận thấy không còn cơ hội thăng tiến và TI không đặt cược vào một thị trường được xem là tương lai, ông rời công ty.

Ông được General Instrument thuê làm Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành, nhưng chỉ sau một năm, ông xin nghỉ việc vì không phù hợp.

Năm 1982, ông được quan chức KT Li mời về Đài Loan để làm Chủ tịch viện công nghệ hàng đầu, với mong muốn biến hoạt động nghiên cứu thành “cỗ máy in tiền.” Lúc đầu Morris Chang từ chối, nhưng ba năm sau ông thay đổi quyết định, gọi đó là “cuộc gặp gỡ định mệnh”.

“Không có gì chắc chắn rằng Đài Loan sẽ cho tôi cơ hội. Tuy nhiên, khả năng đó tồn tại và đó là khả năng duy nhất đối với tôi,” Morris Chang nói.

Từ đây, TSMC chính thức được thành lập. Morris Chang biết công ty mình không đủ nguồn lực để cạnh tranh với Thung lũng Silicon ở khâu thiết kế, bán hàng hay tiếp thị. Thay vào đó, ông tập trung vào sản xuất chip – và chỉ sản xuất chip.