"Loạn" phương thức xét tuyển đại học, liệu có công bằng cho thí sinh?

Quá nhiều phương thức xét tuyển dễ gây nhiễu thông tin

Theo báo cáo kết quả tuyển sinh trình độ đại học, cao đẳng ngành Giáo dục mầm non năm 2023 của Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo tại Hội nghị Tổng kết công tác tuyển sinh giai đoạn 2015 - 2023, triển khai công tác tuyển sinh năm 2024, 2025 mới đây cho thấy, năm 2023, số thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT là 1.022.063 thí sinh; tổng chỉ tiêu đại học, cao đẳng ngành Giáo dục mầm non là 663.063; số thí sinh trúng tuyển đã nhập học là 546.686; tỷ lệ nhập học/chỉ tiêu là 82,45%; tỷ lệ nhập học/số dự thi tốt nghiệp THPT là 53,12%.

Nếu tính theo 6 vùng kinh tế, tỷ lệ nhập học đại học, cao đẳng/số thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT thì vùng Đồng bằng sông Hồng cao nhất là 64,44%; tiếp đến là vùng Đông Nam bộ với 64,24%; vùng Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung có tỷ lệ 52,65%; Đồng bằng sông Cửu Long có tỷ lệ 52,45%; Tây Nguyên có tỷ lệ 48,56% và vùng Trung du và miền núi phía Bắc với 40,28%.

Báo cáo tuyển sinh năm 2023 cũng thống kê Bình Dương là địa phương có tỷ lệ nhập học cao nhất đạt 80,61%, Sơn La có tỷ lệ nhập học đại học thấp nhất là 25,79%.

Năm 2023, xét tuyển từ kết quả thi tốt nghiệp THPT chiếm cao nhất là 49,45%; tiếp theo là phương thức xét kết quả học tập bậc THPT với 30,24%. Thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy chỉ chiếm 2,57%. Các phương thức khác (bao gồm 12 phương thức) chiếm tỷ lệ 14,10%.

Đối với vấn đề xét tuyển sớm, năm 2023, số cơ sở đào tạo xét tuyển sớm là 214/322. Số thí sinh trúng tuyển tuyển sớm là 375.517. Số nguyện vọng trúng tuyển sớm là 1.268.232. Số thí sinh có trúng tuyển sớm sau lọc ảo là 301.849.

Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học: Nhiều cơ sở đào tạo chưa phân tích tương quan, đánh giá đối sánh kết quả học tập của sinh viên theo các phương thức xét tuyển.

Đánh giá về các phương thức xét tuyển đại học năm 2023, bà Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, việc các cơ sở giáo dục đại học sử dụng quá nhiều phương thức xét tuyển dễ gây nhiễu thông tin. Nhiều phương thức xét tuyển không có hoặc rất ít thí sinh đăng ký dẫn tới kém hiệu quả; chưa đảm bảo công bằng giữa các phương thức xét tuyển.

Nhiều cơ sở đào tạo chưa phân tích tương quan, đánh giá đối sánh kết quả học tập của sinh viên theo các phương thức xét tuyển.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã khuyến cáo các cơ sở đào tạo cần tăng cường truyền thông, hướng dẫn thí sinh. Cơ sở đào tạo cũng cần rà soát, đánh giá hiệu quả của phương thức xét tuyển sớm. Về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục nâng cấp hệ thống đăng ký và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra.

Về công tác tuyển sinh năm 2024 bà Thủy cho biết cơ bản ổn định như những năm trước. Tuy nhiên, cần lưu ý tăng cường truyền thông và tăng cường hỗ trợ thí sinh; tiếp tục đẩy mạnh áp dụng công nghệ thông tin hỗ trợ công tác tuyển sinh, thực hiện đơn giản hoá việc đăng ký xét tuyển; tiếp tục hoàn thiện quy trình và rút ngắn thời gian tuyển đợt 1…

Đánh giá thêm, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn nhìn nhận, công tác tuyển sinh đại học trong năm 2023 và thời gian qua về cơ bản giữ ổn định, mỗi năm chỉ có một số điều chỉnh nhỏ nhưng đều theo hướng ngày càng thuận lợi cho thí sinh, cơ sở đào tạo cũng như công tác quản lý nhà nước. Trong đó, đáng chú ý là việc thí sinh ở bất cứ nơi đâu, chỗ nào cũng có thể tiến hành đăng ký xét tuyển tạo sự thuận tiện, hiệu quả với các trường.

Việc tuyển sinh ngày càng công khai và minh bạch. Mọi dữ liệu tuyển sinh, từ đề án, phương thức của nhà trường đều phải công khai, minh bạch với xã hội, người học qua các hệ thống, phần mềm. Công tác tuyển sinh cũng cho thấy tinh thần hợp tác, đó là sự hợp tác của các trường trong các khâu tuyển sinh như lọc ảo, xét tuyển chung…

Tuy vậy, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn cũng cho rằng, dù ngày càng có nhiều cơ hội xét tuyển vào đại học nhưng thí sinh hiện nay cũng đối diện với những khó khăn trong việc chọn ngành, chọn trường, ghi nhớ các phương thức tuyển sinh, thời hạn đăng ký xét tuyển.

Chưa có minh chứng về sự công bằng giữa các phương thức tuyển sinh

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, việc đa dạng trong phương thức tuyển sinh là tốt nhưng cần thống nhất để tạo thuận lợi cho thí sinh. Mặc dù công khai, minh bạch tuyển sinh song hiện tại chưa có minh chứng thuyết phục về sự công bằng giữa các phương thức tuyển sinh.

Vì vậy, các trường cần phân tích, đối sánh kỹ lưỡng giữa kết quả tuyển sinh giữa các phương thức và kết quả học tập của sinh viên để có sự điều chỉnh phù hợp. Trong việc này, cần sử dụng nhiều công cụ, phương pháp so sánh.

Lưu ý về công tác tuyển sinh đại học năm 2024, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn đề nghị các cơ sở đào tạo tăng cường công tác truyền thông, tư vấn cho thí sinh nhằm giúp các em chọn đúng ngành, nghề, phù hợp với năng lực và đáp ứng nhu cầu xã hội. Ngoài ra, công tác thanh tra, kiểm tra cũng cần được tăng cường.

Về định hướng tuyển sinh từ năm 2025, Thứ trưởng cho biết, cơ bản sẽ giữ ổn định những nguyên tắc chung, nếu có chỉ điều chỉnh về kỹ thuật. Những vấn đề còn tồn tại như quá đa đạng trong phương thức tuyển sinh, cung cấp thông tin cho thí sinh, công bằng trong tuyển sinh, bất cập xét tuyển sớm… cần được điều chỉnh.

Thứ trưởng yêu cầu các cơ sở đào tạo công bố phương án tuyển sinh năm 2025 trước thời điểm bắt đầu năm học mới 2024-2025.

Tỷ lệ thí sinh trúng tuyển theo các phương thức năm 2023. (Nguồn: Bộ Giáo dục và Đào tạo)

Trước đó, tại Hội thảo Công tác chuẩn bị đề thi Tốt nghiệp Trung học phổ thông từ năm 2025 theo chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức chiều 11/3, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng cũng bày tỏ lo ngại về việc hiện có quá nhiều phương thức tuyển sinh, các kỳ thi riêng.

Theo Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng, Luật Giáo dục Đại học quy định các trường được tự chủ về phương thức tuyển sinh. Tuy nhiên, Bộ Giáo dục và Đào tạo phải tăng cường hơn nữa vai trò quản lý Nhà nước về vấn đề này để đảm bảo quyền lợi người học.

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cũng nhấn mạnh thông điệp của Bộ Giáo dục và Đào tạo là khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học sử dụng điểm thi tốt nghiệp Trung học phổ thông để tuyển sinh. Điều này nhằm giảm áp lực, giảm tốn kém, đảm bảo công bằng trong tuyển sinh đại học. Theo Thứ trưởng, những học sinh ở vùng sâu, vùng xa sẽ thiệt thòi hơn khi không có điều kiện tiếp cận các kỳ thi riêng của các trường.

Nhiều năm làm tuyển sinh, ông Đỗ Văn Dũng - nguyên hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP.Hồ Chí Minh cho rằng, xét tuyển nhiều phương thức có điểm tích cực nhưng cũng không ít hạn chế.

Theo ông Dũng, các trường tự chủ đưa ra phương thức tuyển sinh. Nhiều phương thức, thí sinh có thêm lựa chọn, gia tăng cơ hội trúng tuyển vào trường mong muốn. Trường cũng tuyển được số lượng và chất lượng theo mục đích của mình. Tuy nhiên, việc có quá nhiều phương thức sẽ gây rối cho thí sinh, gây bất bình đẳng.

"Những thí sinh có điều kiện tìm hiểu kỹ thông tin sẽ có lợi. Các thí sinh ở vùng sâu vùng xa sẽ thiệt thòi hơn khi phần lớn chỉ xét tuyển dựa vào điểm tốt nghiệp. Nhiều phương thức, chỉ tiêu chia nhỏ ra, điểm chuẩn phương thức tốt nghiệp tăng lên, cơ hội vào đại học của thí sinh sử dụng phương thức này sẽ thấp đi" - ông Dũng phân tích.

Từ thực tế ghi nhận ý kiến từ các học sinh khi tham gia đăng ký tuyển sinh tại các trường, nhiều thầy cô cho biết, khi đề cập đến các phương thức xét tuyển, nhiều học sinh lơ ngơ, thậm chí không nắm rõ các phương thức xét tuyển. Điều này, vô tình sẽ làm hạn chế cơ hội của các em. Theo đó, không nên xét tuyển bằng quá nhiều phương thức, bởi việc xét tuyển quá nhiều phương thức sẽ khiến thí sinh bối rối khi lựa chọn, thậm chí nhầm lẫn khi đăng ký xét tuyển.