Lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành tháng 11 tăng gấp 15 lần

Nghị định 08 là quyết sách chưa có tiền lệ

Chia sẻ tại tọa đàm "Thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiệu quả, an toàn, bền vững", do Cổng thông tin pđiện tử Chính phủ tổ chức chiều ngày 4/12, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) cho hay, sau các vụ việc xảy ra từ tháng 10/2022, thị trường trái phiếu doanh nghiệp bị tác động nặng nề. Sau nhiều giải pháp chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ thời gian qua - đặc biệt nhờ Nghị định 08/2023/NĐ-CP, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã có những dấu hiệu tích cực.

Ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính (Bộ Tài chính)

Ông Dương cho biết: “Chúng tôi theo dõi, có khoảng 40% khối lượng trái phiếu chậm trả của 68 doanh nghiệp đến nay đã có phương án đàm phán, tỉ lệ đàm phán thành công tăng từ 16% tháng 2/2023 lên 63% vào tháng 10/2023. Ngoài ra, những doanh nghiệp bố trí được nguồn lực tài chính đã chủ động mua lại trái phiếu trước khi đến hạn".

Kể từ đầu tháng 3, khi Nghị định 08 có hiệu lực đến nay, thị trường trái phiếu doanh nghiệp có dấu hiệu tích cực. Doanh nghiệp quay lại phát hành, khối lượng trái phiếu phát hành quý sau cao hơn quý trước.

Theo Bộ Tài chính, nếu như quý I/2023 không có đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp nào thì đến hết tháng 11/2023, lượng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phát hành đã đạt 220.000 tỷ đồng.

Cùng quan điểm, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang phục hồi. Lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành tháng 11/2023 tăng gấp 15 lần so với cùng kỳ năm trước. Phát hành trái phiếu doanh nghiệp 5 tháng gần đây tăng gấp 5 lần so với trái phiếu doanh nghiệp 6 tháng đầu năm.

Trong tất cả nhóm chính sách vừa qua với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, TS. Cấn Văn Lực đánh giá cao Nghị định 08. Ông Lực nhấn mạnh: "Đây là quyết sách chưa có tiền lệ và mang lại hiệu quả cao, đặc biệt là cơ chế giãn, hoãn nợ trái phiếu và cơ chế cho hoán đổi tiền - hàng (đổi trái phiếu doanh nghiệp sang bất động sản)".

Bên cạnh đó, theo ông Lực, việc đưa ra chính sách với thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng đồng bộ với việc tháo gỡ khó khăn của thị trường bất động sản, tín dụng ngân hàng. Việc triển khai đồng bộ các quyết sách là một trong các bài học thành công.

Việc đưa vào vận hành sàn giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tập trung cũng giúp thị trường minh bạch hơn. Hiện nay đã có khoảng 760 mã trái phiếu doanh nghiệp của 200 tổ chức phát hành được đưa lên sàn, qua đó giúp thanh khoản thị trường tăng 20-30 lần so với giai đoạn trước.

Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực (trái) và ông Phan Đức Hiếu (phải) chia sẻ ý kiến tại Tọa đàm - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Góp ý thêm, bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng giám đốc Công ty Quản lý Quỹ SSI cho hay, nếu như cuối năm ngoái thị trường vẫn đang lo lắng với tình trạng “bond run” (tháo chạy khỏi trái phiếu doanh nghiệp) thì đến thời điểm này, có thể nói thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã “hạ cánh mềm”, nguyên nhân chủ yếu nhờ Nghị định 08 và sự ra mắt của sàn giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tập trung.

Cần hình thành văn hóa sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm

Để thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển bền vững, TS. Cấn Văn Lực đề xuất cần tiếp tục hoàn thiện thể chế chính sách.

TS. Cấn Văn Lực chỉ ra: "Nghị định 08 được coi là giải pháp giúp thị trường trái phiếu doanh nghiệp phục hồi. Tuy nhiên, nhiều quy định gia hạn theo Nghị định 08 sắp hết hiệu lực, thị trường sẽ phải quay lại thực hiện theo Nghị định 65 năm 2022".

Theo ông Lực, việc quay lại thực hiện Nghị định 65 là cần thiết song cần có lộ trình. Thứ nhất là về vấn đề xếp hạng tín nhiệm, nguyên nhân là hiện trên thị trường mới chỉ có 3 doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm và các nhà phát hành chưa hình thành được văn hóa sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm.

Thứ hai, phải đa dạng hóa sản phẩm trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Hiện nay, thị trường vẫn còn thiếu vắng trái phiếu xanh, trái phiếu công trình, trái phiếu xã hội, trái phiếu bền vững…

Thứ ba, phải đa dạng hóa cơ sở nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư tổ chức, các quỹ đầu tư. Đây là cách để chúng ta thu hút nguồn lực vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Thứ tư, phải nâng cao hạ tầng thông tin và dữ liệu.

Thứ năm, phải đơn giản hóa quy trình thủ tục phát hành ra công chúng và tăng cường thanh tra, giám sát.

Bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng giám đốc Công ty Quản lý Quỹ SSI và TS. Nguyễn Sĩ Dũng trao đổi tại Tọa đàm - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Chia sẻ thêm, bà Nguyễn Ngọc Anh cho biết, chúng ta có thể chia trái phiếu ra làm hai loại: Loại thứ nhất là trái phiếu phát hành sơ cấp và thứ cấp, nhưng giới hạn trong người mua là các tổ chức. Bà Ngọc Anh đề xuất, nên cân nhắc một cơ chế thông thoáng hơn trong điều kiện phát hành, mục đích sử dụng vốn và kiểm soát sau phát hành.

Loại hình trái phiếu thứ hai là có thể bán cho cá nhân về sơ cấp và thứ cấp, cần phải làm rất chặt chẽ việc này. Tuy nhiên, theo bà Ngọc Anh cần xác định, không một ai ở trên thị trường này có thể đảm bảo những trái phiếu đưa ra thị trường là không có rủi ro mất thanh toán. Việc này đối với nhà đầu tư cần phải rất rõ ràng, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân. Đối với nhà đầu tư tổ chức thì không có nhiều quan ngại này bởi tất cả các tổ chức đều rất chuyên nghiệp trong đánh giá.

Vấn đề thứ hai là để xây dựng hệ thống tổ chức chuyên nghiệp trong mua bán trái phiếu, việc tham gia vào các quỹ đầu tư rất quan trọng. Hiện nay, cơ chế quỹ đầu tư nội tham gia ở thị trường hiện nay tương đối hạn chế.

Theo đó bà Ngọc Anh đề xuất, thứ nhất là nhà đầu tư cá nhân được phép ủy thác cho công ty quản lý quỹ để đầu tư trái phiếu riêng lẻ và không cần là nhà đầu tư chuyên nghiệp. Đề xuất thứ hai là các quỹ đầu tư trái phiếu trên thị trường hiện nay, theo quy định được khoảng 10% tham gia vào trái phiếu riêng lẻ thì bây giờ có thể nâng lên 30% hoặc 40%. Khi đó chúng ta mới xây dựng được hệ thống nhà đầu tư chuẩn chỉnh và chuyên nghiệp trên thị trường.

Vấn đề thứ ba là cần đơn giản hoá thủ tục hành chính, thực hiện thủ tục đăng ký giao dịch nhanh chóng cho các nhà đầu tư sau khi họ đã thực hiện phát hành xong. Tiếp theo, có thể đưa ra một số ưu đãi về phí lưu ký và phí của trung tâm lưu ký thu trong từng giao dịch trái phiếu.

Đồng tình với quan điểm trên, ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - cho rằng, cần có sửa đổi, bổ sung chính sách mới. Nhưng quan điểm là chính sách vẫn phải đảm bảo kiến tạo để thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển trong năm 2024 và những năm tiếp theo. Đồng thời, ông Hiếu kiến nghị giải pháp thời gian tới là cơ quan quản lý cần tập trung thanh tra, kiểm tra, giám sát chặt chẽ thị trường, đảm bảo tính công khai, minh bạch.