Trong lúc thị trường thế giới chứng kiến những biến động căng thẳng về thuế quan – đặc biệt giữa Mỹ và Trung Quốc thì Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn của một loại nông sản chiến lược: đậu tương. Với thuế nhập khẩu giảm về 0%, cộng thêm giá giảm mạnh gần 20%, chỉ riêng tháng 4/2025, Việt Nam đã nhập hơn 126.000 tấn, trị giá 56 triệu USD.

Lũy kế 4 tháng đầu năm, tổng lượng đậu tương nhập khẩu vượt 703.000 tấn, trị giá 318 triệu USD dù giảm nhẹ so với cùng kỳ, nhưng đáng chú ý là nguồn cung từ Mỹ tăng tới 47% về lượng, bất chấp bối cảnh căng thẳng thương mại quốc tế.

Trong bối cảnh Trung Quốc đóng băng các đơn hàng đậu tương từ Mỹ từ tháng 1/2025, do ảnh hưởng từ chính sách tăng thuế nhập khẩu lên tới 145% dưới thời ông Trump, lượng hàng tồn kho lớn buộc các nhà xuất khẩu Mỹ tìm thị trường thay thế.

Và Việt Nam, với chính sách mở cửa, nhu cầu nhập khẩu cao và thuế nhập khẩu 0%, trở thành cánh cửa cứu cánh cho nông sản Mỹ – đặc biệt là đậu tương. Giá nhập khẩu trung bình từ Mỹ chỉ còn 451 USD/tấn, giảm 19% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đậu tương không phải là sản phẩm tiêu dùng phổ biến trên bàn ăn gia đình, nhưng lại là nguồn nguyên liệu tối quan trọng trong sản xuất thức ăn chăn nuôi. Việt Nam mỗi năm tiêu thụ 1,5 – 2 triệu tấn đậu tương cho mục đích này.

Trong bối cảnh giá lợn hơi tăng, chi phí đầu vào (thức ăn chăn nuôi) giảm nhờ giá đậu tương nhập khẩu hạ nhiệt, người chăn nuôi đang được hưởng "lợi kép": đầu ra tốt, đầu vào rẻ. Đây là điểm sáng hiếm hoi trong chuỗi cung ứng nông sản, vốn luôn chịu nhiều biến động.

Hiện nay, Việt Nam đang giữ vị trí quốc gia nhập khẩu khô đậu tương lớn thứ 3 thế giới, và đứng thứ 9 về đậu tương thô. Đây là con số ít người biết đến nhưng lại nói lên tầm quan trọng của loại hạt tưởng như “bình thường” này đối với nền nông nghiệp quốc gia.

Trong năm 2024, Việt Nam đã chi hơn 1,1 tỷ USD để nhập khẩu 2,22 triệu tấn đậu tương, dù giá bình quân giảm 19%. Điều này không chỉ phản ánh nhu cầu lớn từ các doanh nghiệp chế biến, mà còn cho thấy vai trò “hậu phương” quan trọng của Việt Nam trong chuỗi tiêu thụ nông sản toàn cầu.

Trong khi Mỹ đẩy mạnh bán hàng sang Việt Nam và các nước châu Á, Trung Quốc – thị trường nhập khẩu đậu tương lớn nhất thế giới đang chuyển hướng sang Brazil. Đầu tháng 4, Trung Quốc ký hợp đồng nhập 2,4 triệu tấn đậu tương Brazil, tương đương 1/3 lượng tiêu thụ hàng tháng.

Tình thế này tạo ra sự tái định vị dòng chảy thương mại toàn cầu, nơi Việt Nam – với vị thế trung lập, thị trường mở, thuế suất thấp đang được các cường quốc nông nghiệp nhắm đến như một “bến đỗ ổn định”.

Ít ai biết, đậu tương còn là nguyên liệu cho sản xuất dầu ăn, thực phẩm chức năng, và thậm chí là mỹ phẩm. Nhưng tại Việt Nam, nó vẫn chủ yếu phục vụ ngành chăn nuôi và chế biến thực phẩm công nghiệp.

Với nhu cầu tiêu thụ tiếp tục tăng và sản xuất trong nước chỉ đáp ứng được chưa đầy 15% lượng tiêu thụ, việc nhập khẩu đậu tương không chỉ là giải pháp tình thế, mà còn là một phần trong chiến lược đảm bảo an ninh thực phẩm và ổn định giá đầu vào ngành chăn nuôi.