Ngân hàng mở trở thành xu hướng ngày càng phổ biến tại Việt Nam

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Tiến Dũng cho rằng, nói đến chuyển đổi số nếu không có sự kết nối, tích hợp và phát triển hệ sinh thái số. Nói đến sự kết nối thì phải có nền tảng, phải có công nghệ, phải có giải pháp, phải có các nhà tích hợp.

"Buổi chiều hôm nay, chúng ta nhìn thấy diễn giả đại diện từ Fidelity, Google, IBM, SAP… hay đại diện các công ty nổi tiếng của Việt Nam trong lĩnh vực này như FPT IS, MK Group,… cũng như rất nhiều các đơn vị khác đang có mặt ở đây. Chúng tôi hy vọng sẽ được nghe những kiến thức hết sức quý báu về câu chuyện giúp cho ngành Ngân hàng mở rộng kết nối và xây dựng hệ sinh thái”, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh.

Chia sẻ tại hộ thảo, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, NHNN cho biết, khác với mô hình ngân hàng truyền thống là khép kín, khó chia sẻ và tích hợp dữ liệu với bên ngoài thị trường (chủ yếu chỉ có các ngân hàng truyền thống), tính linh hoạt thấp, ít có sự liên thông giữa các tổ chức cung ứng dịch vụ cho khách hàng..., thì với mô hình ngân hàng mở (Open Banking hay Open API), hệ sinh thái hợp tác nơi các ngân hàng, Fintech và các bên thứ ba khác kết nối và chia sẻ dữ liệu qua API, dữ liệu được chia sẻ cho phép phát triển các sản phẩm và dịch vụ đổi mới sáng tạo phục vụ việc cá nhân hóa nhu của khách hàng.

Đặc biệt, hệ sinh thái mở, có nhiều tổ chức Fintech, bên thứ ba tham gia thị trường và hợp tác với ngân hàng, khách hàng là trung tâm, nhiều lựa chọn hơn, dịch vụ được cá nhân hóa tốt hơn.

Thông tin được các diễn giả chia sẻ tại hội thảo cho thấy, trên thế giới, ít nhất 87% quốc gia đã triển khai các hình thức khác nhau của Ngân hàng mở thông qua giao diện lập trình ứng dụng mở. Ngân hàng mở cho phép các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán bên thứ ba được quyền truy cập thông tin dữ liệu ngân hàng của khách hàng thông qua các giao diện chương trình ứng dụng mở (Open API) được bảo mật.

Còn tại Việt Nam, ngân hàng mở cũng đang trở thành xu hướng ngày càng phổ biến. Có thể kể đến như: VietinBank ra mắt VietinBank iConnect năm 2019, cung cấp nền tảng chia sẻ Open API nhằm hỗ trợ các đối tác số tham khảo, thử nghiệm và phát triển các ứng dụng phù hợp với hoạt động kinh doanh của mình, mỗi tháng có trên 55 triệu giao dịch tài chính được thực hiện qua nền tảng VietinBank iConnect; hay BIDV ra mắt BIDV Open API ngày 29/11/2023, cung cấp 15 gói API và chỉ sau hơn 3 tháng (đến tháng 3/2024), đã có gần 60 đối tác trải nghiệm hệ thống BIDV Open API (với hơn 17.000 lượt thử nghiệm trên môi trường sandbox) và đăng ký tích hợp với BIDV…

Dù đang có những kết quả tích cực bước đầu nhưng ông Vũ Anh Đức, Phó Giám đốc Trung tâm nền tảng và định danh số, Công ty TNHH Hệ thống Thông tin FPT IS nhận định, mô hình Open Banking hay Open API tại Việt Nam còn mang tính riêng lẻ, phần lớn do ngân hàng và đối tác tự xây dựng dựa trên nhu cầu của nhau.

Quá trình triển khai vẫn còn tồn tại ba thách thức lớn cần tháo gỡ để tự tin đi theo hướng Ngân hàng mở: (i) Vấn đề quản trị dữ liệu; (ii) An toàn bảo mật; (iii) Nền tảng và chuẩn dữ liệu kỹ thuật (khi chưa có quy định chung nào về tiêu chuẩn kỹ thuật khi đưa vào thực tế giữa các tổ chức).

Trong khi đó, nhu cầu của khách hàng rất lớn và mong muốn của các tổ chức tín dụng của các doanh nghiệp cũng rất nhiều. "Vì vậy đi đôi với việc rõ ràng khung pháp lý, công nghệ và dữ liệu sẽ được coi “chìa khóa" giúp liền mạch kết nối hệ thống giữa các tổ chức, xác thực thông tin chính xác giúp “mở đường" cho quá trình chuyển dịch ngân hàng mở hiệu quả", ông Vũ Đức Anh nhấn mạnh.

Cùng bàn về nội dung này, ông Nguyễn Hoàng Long Phó Tổng Giám đốc Napas cho rằng, ngân hàng mở mang lại nhiều lợi ích cho tất cả các bên (ngân hàng, công ty Fintech, khách hàng và cơ quan quản lý).

Tuy nhiên, việc mỗi ngân hàng phải xây dựng và vận hành tiêu chuẩn, kết nối riêng khiến tăng chi phí vận hành, tốn kém nguồn lực; Ngân hàng thực hiện toàn bộ quy trình triển khai cho phép các bên thứ ba cung cấp dịch vụ TPP (Third-party provider) được quyền truy cập thông tin dữ liệu ngân hàng của khách hàng thông qua Open API (KYC, onboarding, kết nối kỹ thuật….) và TPP lại sử dụng nhiều tiêu chuẩn, kết nối với các ngân hàng sẽ dẫn đến khó triển khai mở rộng mô hình. Cùng với đó, việc ngân hàng mở nhiều kết nối đến TPP và không cùng tiêu chuẩn bảo mật dữ liệu có thể dẫn đến những rủi ro an ninh bảo mật…

Do đó, giải pháp là sử dụng hạ tầng chung ngân hàng mở, chia sẻ và thống nhất tiêu chuẩn chung, quy trình, quy định vận hành để kết nối giữa các ngân hàng và TPP thông qua kết nối với đơn vị vận hành hạ tầng chung về ngân hàng mở. Hạ tầng chung này hỗ trợ các bên trong việc chia sẻ dữ liệu và cung cấp dịch vụ.

Để thúc đẩy ngân hàng mở phát triển, ông Nguyễn Hoàng Long đề xuất, NHNN sớm ban hành hướng dẫn/quy định loại dữ liệu chia sẻ; hành lang pháp lý hỗ trợ triển khai ngân hàng mở với các bên tham gia. Ban hành quy định về việc triển khai Open Banking/Open API (quy định về chia sẻ dữ liệu, bảo mật thông tin, các loại API được cung cấp…). Cùng với đó, định hướng, khuyến khích các bên triển khai/ gia nhập hạ tầng chung về ngân hàng mở.

Liên quan đến hành lang pháp lý, ông Đoàn Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, NHNN cho biết, Cục Công nghệ thông tin đã được Thống đốc NHNN giao làm đơn vị chủ trì soạn thảo Thông tư quy định về triển khai Open API trong ngân hàng.

Theo đó, các nội dung cơ bản của thông tư bao gồm: Danh mục tiêu chuẩn kỹ thuật (tiêu chuẩn kiến trúc, tiêu chuẩn về dữ liệu, tiêu chuẩn về an toàn thông tin); Danh mục hàm API chi tiết (thông tin mà ngân hàng phải công bố, công khai theo quy định pháp luật; thông tin khách hàng khi được sự chấp thuận của khách hàng; tạo lệnh thanh toán, chuyển tiền; có thể cung cấp thêm các hàm Open API theo nhu cầu thực tế); Quy chế khai thác chia sẻ dữ liệu; Lộ trình triển khai; Quyền và trách nhiệm của các bên.

“Chúng tôi dự kiến sẽ hoàn thành và trình Thống đốc ban hành thông tư này vào tháng 7/2024. Chúng tôi sẽ tiếp tục lấy ý kiến rộng rãi nội dung thông tư này và rất mong được các tổ chức tín dụng , các công ty thanh toán tham gia đóng góp ý kiến tích cực để hoàn thiện dự thảo thông tư này trong thời gian tới”, ông Đoàn Thanh Hải thông tin.