Nhân lực CNTT cần nâng cao kỹ năng công nghệ, khả năng thích ứng nhanh nhạy

Công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT) là một trong những ngành mở rộng nhanh nhất ở Việt Nam

Việt Nam đã và đang nổi lên như một nhân tố chủ chốt trong bối cảnh công nghệ toàn cầu, thu hút đầu tư đáng kể và thúc đẩy tăng trưởng nhanh chóng trong những năm gần đây. Trong bối cảnh nền kinh tế quốc gia đang phục hồi và phát triển, quan hệ hữu nghị, hợp tác song phương và đa phương với các nước phát triển đang là đường lối và chủ trương chiến lược của Đảng và Nhà nước. Cùng với đó, việc đầu tư áp dụng công nghệ và chuyển đổi số vào doanh nghiệp được phát triển mạnh mẽ.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tình hình đăng ký doanh nghiệp tháng 8/2023 đã khởi sắc hơn tháng trước, có hơn 14.000 doanh nghiệp thành lập mới với số vốn đăng ký là 135,3 nghìn
tỷ đồng và số lao động đăng ký 79,9 nghìn lao động, tăng 2,3% về số doanh nghiệp, tăng 6,6% về vốn đăng ký và tăng 1,2% về số lao động so với tháng 7/2023.

Nhằm đẩy mạnh triển khai thực hiện Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025 và Chiến lược quốc gia về phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam đến năm 2030, Chính phủ đang tập trung xây dựng kế hoạch và bố trí nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thực hiện chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ phù hợp.

Ngoài ra, Việt Nam cũng đang thúc đẩy hệ sinh thái các đơn vị hỗ trợ cho các nhà sản xuất chip góp phần giúp Việt Nam trở thành một trong những quốc gia có nhiều hoạt động sản xuất chip trong khu vực. Ngày càng có nhiều doanh nghiệp Việt Nam có khả năng
tham gia vào ngành công nghiệp hỗ trợ sản xuất chip với lực lượng hiện tại khoảng 50 doanh nghiệp trong nước và hơn 5.000 kỹ sư Việt Nam tham gia thiết kế chip. Qua đó, việc xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp hỗ trợ và đội ngũ kỹ sư thiết kế chip, kỹ sư điện tử sẽ giúp Việt Nam từng bước nâng cấp và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị vi mạch toàn cầu.

Trong số các lĩnh vực kinh doanh, CNTT-TT là một trong những lĩnh vực phát triển nhanh nhất ở Việt Nam. Ngành CNTT Việt Nam nói chung và ngành dịch vụ CNTT có sự tăng trưởng tích cực trong 5 năm qua. Doanh thu lĩnh vực công nghiệp công nghệ thông tin (ICT) của Việt Nam trong 5 năm qua liên tục tăng trưởng cao, từ gần 103 tỷ USD năm 2018 lên hơn 124,67 tỷ USD năm 2020 và 136,15 tỷ USD vào năm 2021. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu phần cứng, điện tử năm 2022 ước đạt 136 tỷ USD, tăng 11,6% so với năm 2021; xuất siêu hơn 26 tỷ USD. Trong bảng xếp hạng Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu GII 2021, Việt Nam xếp thứ 44 trên 132 quốc gia/nền kinh tế.

Thiếu hụt nhân sự CNTT vẫn là vấn đề

Báo cáo Thị trường IT Việt Nam năm 2023: "Điểm sáng trong phục hồi kinh tế gắn liền với chương trình đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia" của TopDev chỉ ra rằng, mặc dù mức lương và phúc lợi của ngành này vẫn giữ xu hướng tăng và có phần cao hơn so với mặt bằng chung, nhưng dự đoán từ năm 2023 - 2025, Việt Nam vẫn sẽ thiếu hụt từ 150.000 đến 200.000 lập trình viên/kỹ sư hàng năm. Đa số các nhà tuyển dụng cho biết, hầu như luôn cần các lập trình viên Back-end, lập trình viên Full-stack và Front-end. Top 5 kỹ năng CNTT hàng đầu mà các công ty đang tìm kiếm vẫn giữ nguyên như những năm trước: Javascript, Java, PHP, C#/.Net & Python.

Theo các số liệu thống kê từ năm 2018 - 2023, nhu cầu nhân lực cho ngành CNTT tại Việt Nam vẫn đang tăng cao liên tục dù trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động. Báo cáo cho thấy, đến năm 2025, Việt Nam sẽ còn cần đến 700.000 nhân lực trong ngành CNTT. Trong khi đó, số lượng lập trình viên hiện tại của Việt Nam mới chỉ đạt khoảng 530.000 người.

Thực tế, số lượng ngành học về CNTT ở các trường đại học đang mở rộng ngày càng nhiều, cũng như số lượng cử nhân tốt nghiệp chuyên ngành này vẫn tăng cao qua mỗi năm. Theo TopDev, năng lực lập trình viên Việt Nam đứng top 2 trong xếp hạng thế giới về khảo sát freelancer tốt nhất, chỉ sau Mỹ; top 10 trong xếp hạng thế giới về khảo sát lập trình viên tốt nhất, chỉ sau Mỹ, Anh, Pháp...; và đứng thứ 23 trong Bảng xếp hạng Developer Skills Charts of HackerRank's Report 2016.

Vậy tại sao vẫn có sự chênh lệch này? Sự thiếu hụt này chủ yếu là do trình độ của lập trình viên và yêu cầu doanh nghiệp đặt ra vẫn chưa thực sự cân bằng với nhau. Theo báo cáo, trong số hơn 57.000 sinh viên CNTT tốt nghiệp mỗi năm, chỉ có khoảng 30% lực lượng nhân sự đáp ứng được những kỹ năng và chuyên môn yêu cầu thực tế mà doanh nghiệp đặt ra, 70% còn lại cần được bố trí đào tạo thêm tại doanh nghiệp trong 3 - 6 tháng để đạt hiệu quả công việc tương ứng.

Cần nâng cao kỹ năng công nghệ, khả năng thích ứng nhanh và nhạy bén với mọi sự biến đổi

Nhu cầu tuyển dụng trong lĩnh vực IT vẫn luôn trên đà tăng trưởng nhanh và mạnh. Do sự thay đổi và ảnh hưởng của tình hình kinh tế - xã hội chung cũng như dựa trên các kỹ năng cứng và kỹ năng mềm mà lập trình viên sở hữu, mức lương cũng như trình độ sẽ được phân loại một cách rõ ràng hơn trong thời gian tới.

Bên cạnh kỹ năng chuyên môn vững vàng, những kỹ năng mềm như khả năng tư duy phát triển, giao tiếp, quản lý thời gian, trình độ ngoại ngữ,... cũng là yếu tố quan trọng trong quá trình tuyển
chọn và đánh giá ứng viên của nhà tuyển dụng.

Sự biến động và thay đổi nhanh của CNTT và khoa học kỹ thuật cũng như sự đổi mới liên tục của công nghệ đòi hỏi ở các lập trình viên khả năng thích ứng nhanh và nhạy bén với mọi sự biến đổi. Các lập trình viên cần nâng cao kỹ năng công nghệ của bản thân với sự hiểu biết về các công nghệ mới và đột phá như Cybersecurity, DevOps, AI và Machine Learning, Cloud Computing,...