Các lệnh trừng phạt thương mại dầu mỏ Nga, có hiệu lực từ ngày 10/1/2025 dưới thời chính quyền Tổng thống Biden, được đánh giá là mạnh mẽ nhất từ trước tới nay. Nhiều tàu chở dầu chuyên dụng và các tuyến vận chuyển dầu từ Bắc Cực, Viễn Đông Nga đến châu Á đã bị liệt vào danh sách trừng phạt.

Ngay lập tức, thị trường dầu mỏ toàn cầu chịu cú sốc lớn, lượng dầu thô Nga xuất khẩu sụt giảm mạnh trong tháng 2. Tuy nhiên, thương nhân quốc tế và nhà máy lọc dầu châu Á nhanh chóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng, tìm ra giải pháp vận chuyển thay thế chỉ trong vài tuần.

Các nhà máy lọc dầu tư nhân tại tỉnh Sơn Đông (Trung Quốc) đã tiếp nhận dầu Nga tăng mạnh, chủ yếu thông qua hình thức chuyển tải từ tàu sang tàu (STS) ngoài khơi Singapore và Malaysia – một hình thức giúp "né" lệnh trừng phạt trực tiếp.

Trung Quốc, Ấn Độ dẫn đầu đợt phục hồi nhập khẩu dầu Nga

Trong tuần tính đến ngày 20/4, xuất khẩu dầu thô Nga trung bình đạt 3,35 triệu thùng/ngày, tăng thêm khoảng 220.000 thùng/ngày so với tuần trước, cho thấy đà phục hồi mạnh mẽ.

Cụ thể, trong tháng 3, nhập khẩu dầu Nga của Trung Quốc tăng vọt 42% so với tháng trước, đạt mức cao nhất kể từ tháng 8/2023, với tổng lượng dầu nhập khẩu vượt 12 triệu thùng/ngày.

Đồng thời, nhập khẩu dầu Nga của Ấn Độ cũng tăng mạnh 41% trong tháng 3, chiếm tới 36% tổng lượng dầu nhập khẩu của Ấn Độ, theo dữ liệu từ Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch (CREA).

Một số nhà máy lọc dầu lớn như Sinopec – từng tạm dừng giao dịch do lo ngại rủi ro từ lệnh trừng phạt – cũng quay trở lại mua dầu Nga từ tháng 3 sau thời gian đánh giá.

Đặc biệt, các lô dầu Bắc Cực của Nga, vốn mắc kẹt sau lệnh trừng phạt đầu năm, đã tìm được lối ra bằng hình thức trung chuyển STS và hướng tới các khách hàng Trung Quốc – những người ít lo ngại về rủi ro chính trị so với khách hàng phương Tây.

Các chuyên gia dự báo, trong tháng 5, lượng dầu từ các cảng Tây Nga (Biển Baltic và Biển Đen) cũng sẽ tăng thêm 5–10% mỗi ngày, nhờ lượng dầu tồn kho trong nước giảm do các nhà máy lọc dầu nội địa cắt giảm công suất.

Giá dầu giảm: Doanh thu Nga khó hưởng trọn “mùa gặt”

Mặc dù xuất khẩu dầu thô đang hồi phục nhanh chóng, giá dầu thế giới sụt giảm lại khiến doanh thu dầu mỏ của Nga không tăng tương ứng.

Bộ Kinh tế Nga mới đây đã hạ dự báo giá dầu năm 2025, phản ánh thực tế thị trường toàn cầu đang điều chỉnh giảm nhu cầu năng lượng, trong bối cảnh các rủi ro kinh tế và chiến tranh thương mại gia tăng.

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga, bà Elvira Nabiullina, cảnh báo: “Nếu cuộc chiến thuế quan tiếp tục leo thang, điều này có thể dẫn tới suy giảm thương mại toàn cầu và kéo theo nhu cầu năng lượng sụt giảm, mang theo những rủi ro lớn cho nền kinh tế Nga.”

Nga đã cho thấy khả năng thích ứng cực nhanh trước những cú sốc địa chính trị, khôi phục dòng chảy dầu thô sang châu Á bất chấp các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt.

Tuy nhiên, bài toán lâu dài của Moskva không chỉ nằm ở lượng dầu xuất khẩu, mà còn ở việc làm sao đối phó với giá dầu suy yếu, các rào cản tài chính quốc tế mới và sức ép cạnh tranh ngày càng lớn từ các nhà cung cấp khác.

Một cuộc chơi lớn đang diễn ra âm thầm trên thị trường năng lượng toàn cầu – nơi mà Nga, Trung Quốc và Ấn Độ đều đang tìm cách tận dụng lợi thế trong những cơn sóng ngầm địa chính trị ngày càng phức tạp.