Sức chống chịu của ngân hàng Việt đang ở mức nào?

	Bài toán lợi ích của ngân hàng nhận hỗ trợ các tổ chức tín dụng yếu kém
	Diễn biến "lạ" về tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại Sacombank (STB)

Bất động sản khó khăn khiến nợ xấu có nguy cơ gia tăng tại các ngân hàng

Chia sẻ tại Tọa đàm “Điểm sáng Đầu tư 2023 - FiinGroup Invest Summit", bà Trần Kiều Oanh, Trưởng phòng Khối Phân tích Định chế Tài chính FiinGroup nhận định chất lượng tín dụng đang đi xuống tại các ngân hàng, nợ xấu dần lộ diện kể từ khi Thông tư số 14/2021/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước hết hiệu lực vào cuối tháng 6/2022. Cuối năm 2022, tỷ lệ nợ xấu nội bảng đã tăng lên 1,92%, tỷ lệ nợ xấu gộp khoảng 4,5%.

Khó khăn của thị trường bất động sản khiến nợ xấu có nguy cơ gia tăng tại các ngân hàng.

Rủi ro tín dụng đang tăng lên ở nhiều lĩnh vực lĩnh vực trong đó có bất động sản, mảng chiếm khoảng 21% dư nợ tín dụng toàn hệ thống, quy mô nợ xấu đến từ bất động sản chiếm 18- 20% tổng nợ xấu. Tỷ lệ nợ xấu của tín dụng bất động sản cuối năm 2022 là 1,81%, tương đương 46.500 tỷ đồng, nhích hơn so với cuối năm 2021 là 1,67%.

Tuy nhiên, theo bà Oanh con số này vẫn chưa thể hiện hết rủi ro tiềm ẩn từ lĩnh vực bất động sản. Bà Oanh cũng chỉ ra 4 yếu tố cho thấy sự ảnh hưởng của bất động sản tới chất lượng tài sản của các ngân hàng còn rất lớn.

Thứ nhất, chất lượng tín dụng cho chủ đầu tư bất động sản suy yếu do tình trạng tắc thanh khoản và lợi nhuận lao dốc tại các doanh nghiệp này.

Thứ hai, các khoản cho vay mua nhà hết thời hạn ưu đãi, đến hạn trả nợ gốc và lãi trong năm 2023, trong bối cảnh thu nhập người dân suy giảm hậu COVID-19.

Thứ ba, nợ xấu chéo từ cục máu đông trái phiếu bất động sản, dư nợ trái phiếu bất động sản cuối năm 2022 khoảng 420.000 tỷ đồng, trong đó ngân hàng nắm giữ 150.000 tỷ đồng, nhà đầu tư nhỏ lẻ nắm giữ khoảng270.000 tỷ đồng.

Thứ tư, khoảng 70% tài sản bảo đảm cho các khoản vay tại hệ thống ngân hàng hiện nay là bất động sản. Việc phát mãi tài sản bảo đảm, bán nợ theo cơ chế thị trường để xử lý nợ xấu gặp trở ngại đáng kể khi thị trường bất động sản gặp khó khăn.

Chuyên gia phân tích của FiinRatings cho rằng các ngân hàng có dư nợ tín dụng bất động sản cao (từ cho vay, trái phiếu) sẽ đối mặt áp lực trích lập dự phòng cao hơn những ngân hàng thuần bán lẻ.

Rủi ro tín dụng có sự phân hóa

Sẵn sàng ứng phó với rủi ro gia tăng

Bà Trần Kiều Oanh cũng chỉ ra thách thức đối với ngành ngân hàng trong năm 2023 đến từ chất lượng tài sản suy giảm tạo áp lực lên tăng trưởng lợi nhuận của các ngân hàng.

Cùng với đó, môi trường lãi suất cao khiến biên lãi ròng (NIM) có khả năng bị thu hẹp trong nửa đầu năm 2023. Mặt bằng lãi suất huy động liên tục tăng cao khiến chi phí vốn của ngân hàng bị đội lên, trong khi đó tỷ suất tài sản sinh lãi có thể tăng chậm hơn, cùng với việc cho vay có độ trễ tái định giá 3-6 tháng dẫn đến NIM có thể thu hẹp nhẹ trong 1-2 quý tới.

Một thách thức lớn nữa với các ngân hàng là nhu cầu bức thiết phải tăng bộ đệm vốn. Trước các cú sốc từ môi trường kinh doanh bất lợi, tỷ lệ an toàn vốn CAR của các ngân hàng Việt Nam vẫn ở mức tương đối mỏng so với các quốc gia trong khu vực. CAR của khối Ngân hàng Thương mại nhà nước là 9%, các Ngân hàng Thương mại cổ phần là 12%, trong khi tỷ lệ này đối với khối ASEAN 5 là 19%.

Bên cạnh những thách thức, ngành ngân hàng cũng có những điểm sáng để kỳ vọng. Theo chuyên gia phân tích của của FiinRatings, trên bình diện chung, sức khoẻ của các ngân hàng đã tốt hơn rất nhiều so với thời điểm cách đây 10 năm (thời điểm bong bóng bất động sản, khủng hoảng kinh tế,…).Cần nhìn vào bộ đệm dự phòng của các ngân hàng mà ở đây là tỷ lệ bao phủ nợ xấu.Tỷ lệ này đã tăng gấp đôi sau 10 năm, từ mức trung bình 61% tăng lên 123%.

Ngân hàng chủ động tăng cường trích lập dự phòng

"Nhiều ngân hàng có sự chủ động trích lập dự phòng tương đối sớm (Vietcombank, BIDV, VietinBank, MB) với bộ đêm dự phòng cao, gấp đôi thậm chí gấp ba quy mô nợ xấu nội bảng, cho phép các ngân hàng này có nguồn lực vững chắc để chống chọi với rủi ro tín dụng.”, bà Oanh nói.

Tuy nhiên, vẫn có một số ngân hàng có bộ đệm dự phòng mỏng, sẽ đối diện áp lực trích tăng lập dự phòng và làm hao mòn lợi nhuận trong năm 2023 và có thể tạm áp lực lên thanh khoản ngân hàng đó. Một số cái tên trong danh sách này có thể kể đến như NCB, PGBank, ABBank hay như BVB.

Điểm sáng tiếp theo là kỳ vọng tăng trưởng thu nhập lãi sẽ được cải thiện vào nửa cuối năm 2023. Theo bà Oanh, môi trường lãi suất cao sẽ hút tiền gửi chảy lại vào hệ thống ngân hàng, làm giảm áp lực chi phí vốn, giúp ngân hàng có dư địa cải thiện thu nhập lãi.

Đồng thời, chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước được định hướng kiềm chế đà tăng lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an toàn hệ thống.

Từ đó, các ngân hàng thuần bán lẻ và có tỷ lệ CASA cao sẽ có khả năng chống chịu tốt hơn do lợi thế về nguồn vốn giá rẻ, tạo dư địa để cải thiện biên lãi thuần (NIM).

Cùng với đó, thu nhập từ phí và hoa hồng tiếp tục đóng góp tích cực cho lợi nhuận của ngân hàng, phần nào giúp giảm sự phụ thuộc vào tín dụng cho ngân hàng. Nỗ lực số hoá và việc ký kết các hợp đồng phân phối bảo hiểm mới sẽ tạo dư địa bán chéo lớn vẫn sẽ mang về nguồn thu nhập ổn định.