Thương mại toàn cầu chịu nhiều sức ép

Khối lượng thương mại toàn cầu trong tháng 7-2023 giảm 3,2% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dấu mức giảm cao nhất kể từ tháng 8-2020. Đó là số liệu vừa được Cục Phân tích Chính sách Kinh tế Hà Lan (CPB) công bố, qua đó cho thấy lãi suất tăng cao đang bắt đầu ảnh hưởng đến nhu cầu hàng hóa trên thế giới.

Trước đó, theo Financial Times, khối lượng thương mại toàn cầu trong tháng 6 đã giảm 2,4% so với cùng kỳ năm 2022. Giờ đây, số liệu của tháng 7 càng củng cố bằng chứng cho thấy tăng trưởng toàn cầu đang chậm lại.

Sau khi bùng nổ trong thời kỳ đại dịch COVID-19, nhu cầu xuất khẩu hàng hóa toàn cầu suy yếu dần trước sức ép của lạm phát cao và động thái tăng lãi suất của các ngân hàng trung ương trong năm 2022. Thêm vào đó, người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn vào dịch vụ khi các nền kinh tế mở cửa trở lại sau thời gian phong tỏa.

Phần lớn quốc gia và vùng lãnh thổ đều chứng kiến sự giảm sút của khối lượng hàng hóa xuất khẩu trong tháng 7. Chẳng hạn Trung Quốc, nước xuất khẩu hàng hóa lớn nhất thế giới, ghi nhận mức giảm 1,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Mức giảm ở khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) là 2,5% và tại Mỹ là 0,6%.

Các container tại cảng Los Angeles, bang California - Mỹ. Ảnh: REUTERS

Không dừng lại ở đó, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) của Công ty S&P Global (Mỹ) cho thấy sự sụt giảm mạnh mẽ của đơn hàng xuất khẩu mới ở cả Mỹ, Eurozone và Anh trong 2 tháng 8 và 9. Các nhà kinh tế học dự báo khối lượng xuất khẩu của Eurozone cả năm nay tương đương năm ngoái, thay vì tăng 2% như dự báo hồi đầu năm.

Cũng theo Financial Times, lãi suất được dự báo sẽ không tăng thêm nữa trong những tháng tới. Tuy nhiên, các ngân hàng trung ương khó có thể hạ lãi suất cho đến khi có thêm bằng chứng cho thấy lạm phát đã được kiểm soát.

Các nhà phân tích tin rằng việc tín dụng chưa được nới lỏng sẽ tiếp tục gây áp lực lên hoạt động xuất khẩu. Chuyên gia kinh tế Ariane Curtis của Công ty Tư vấn Capital Economics (Anh) cảnh báo có lẽ phải sau vài tháng nữa khối lượng thương mại toàn cầu mới chạm đáy.

Trong khi đó, chuyên gia Mohit Kumar tại Công ty Dịch vụ tài chính Jefferies (Mỹ) cho rằng thương mại có thể đi theo xu hướng của tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Ông này dự báo tăng trưởng sẽ giảm tốc ở mọi nền kinh tế lớn trong những quý sắp tới.

Cùng với tăng trưởng yếu đi, căng thẳng địa chính trị cũng ảnh hưởng tiêu cực đến thương mại. Trong báo cáo triển vọng kinh tế mới nhất, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD, có trụ sở tại Pháp) nhấn mạnh các biện pháp hạn chế thương mại đã cản trở xuất khẩu từ năm 2018 đến nay.

"Sự phân mảnh địa kinh tế và xu hướng dịch chuyển sang chính sách thương mại hướng nội nhiều hơn có thể làm suy giảm lợi ích thương mại toàn cầu và gây ảnh hưởng đến mức sống, nhất là ở các quốc gia và hộ gia đình nghèo khó nhất" - OECD cảnh báo.