Cơ chế đặc thù: “đòn bẩy” tháo gỡ nút thắt vật liệu cho ba đại dự án tại Đồng Nai

Theo thông tin từ Báo Đồng Nai, ba công trình trọng điểm quốc gia gồm Cảng hàng không quốc tế Long Thành, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu và đường Vành đai 3 TP.HCM đều đang trong giai đoạn thi công khẩn trương. Tuy nhiên, điểm nghẽn lớn nhất hiện nay lại đến từ việc thiếu hụt nguồn vật liệu xây dựng, đặc biệt là đá. Trước thực trạng này, Chính phủ đã cho phép áp dụng cơ chế đặc thù, cho phép tăng tối đa 50% công suất khai thác tại các mỏ đá đang cung cấp vật liệu cho những dự án trên.

Nghị quyết 168/NQ-CP được ban hành ngày 11/6 đã bổ sung sân bay Long Thành vào danh sách các dự án được hưởng cơ chế đặc biệt này. Trước đó, hai dự án còn lại đã được đưa vào diện thụ hưởng theo Nghị quyết 60/NQ-CP từ năm 2021. Theo đó, các mỏ đã có giấy phép khai thác, còn thời hạn và đang cung cấp vật liệu cho các công trình trọng điểm sẽ được phép tăng sản lượng so với quy định trong giấy phép, tối đa không quá 50%.

Tỉnh Đồng Nai cũng chủ động vào cuộc, thành lập các tổ công tác nhằm phân khai tài nguyên và tháo gỡ khó khăn pháp lý cho doanh nghiệp. Từ tháng 3/2025, hàng loạt kiến nghị đã được gửi lên các bộ ngành liên quan, tập trung vào các vấn đề như quy hoạch, đất đai, thủ tục đầu tư…

Tuy nhiên, dù cơ chế đã có, thực tế triển khai vẫn gặp vướng mắc. Nhiều mỏ chưa thể nâng công suất do chưa hoàn tất thủ tục pháp lý về đất đai, môi trường hoặc chưa ký kết hợp đồng đầy đủ với các nhà thầu. Tình trạng này đang ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công các đại dự án.

Riêng với sân bay Long Thành, Ban Quản lý dự án cho biết tổng nhu cầu đá hiện tại là gần 4,9 triệu m³, nhưng mới chỉ ký được hợp đồng cung cấp khoảng 2,9 triệu m³. Lượng đá thực tế đưa về công trường còn thấp hơn, chỉ đạt khoảng 1 triệu m³. Những con số này cho thấy áp lực rất lớn về vật liệu trong giai đoạn nước rút.

Hạn chót đang đến gần, mỏ phải “chạy” kịp tiến độ

Theo quy định, các mỏ muốn tăng công suất phải đảm bảo phù hợp quy hoạch, có đầy đủ hồ sơ chuyển quyền sử dụng đất, hoặc ít nhất đã có mặt bằng khai thác và hoàn tất thủ tục thuê đất tạm thời. Trường hợp chưa đủ điều kiện chỉ được khai thác bổ sung để phục vụ riêng cho các dự án trọng điểm trong ngành giao thông.

UBND tỉnh Đồng Nai được giao trách nhiệm giám sát chặt việc thực hiện cơ chế đặc thù này. Trong đó, yêu cầu đặc biệt là sản lượng tăng thêm phải được dùng đúng mục đích, đảm bảo an toàn lao động và bảo vệ môi trường trong quá trình khai thác.

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh cho biết đã triển khai ngay các nội dung nghị quyết đến các ban ngành và doanh nghiệp liên quan. Các nhà thầu được yêu cầu rà soát nhu cầu từng loại đá, tiến độ cần cung cấp, trong khi các mỏ phải công bố năng lực, sản lượng, tiến độ giao hàng cụ thể. Thông tin này sẽ là căn cứ để tỉnh điều phối phân khai lại phù hợp thực tế.

Trong cuộc họp ngày 16/6, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Hoàng nhấn mạnh: nhiều chủ mỏ vẫn chưa chủ động hoàn tất hồ sơ pháp lý để được nâng công suất, dù đã có nhiều văn bản chỉ đạo. Nếu không sớm khắc phục, nguy cơ chậm tiến độ là khó tránh khỏi, đặc biệt khi hầu hết các dự án lớn đều phải cơ bản hoàn thành trong năm 2025.

Phía chủ đầu tư sân bay Long Thành cho biết, từ nay đến cuối năm và kéo dài sang năm 2026, khối lượng đá xây dựng sẽ tiếp tục tăng mạnh khi thêm nhiều gói thầu được triển khai. Do đó, cần sự phối hợp khẩn trương giữa các nhà thầu, chủ mỏ và cơ quan quản lý để đảm bảo vật liệu cung cấp vừa đủ về khối lượng, đúng chủng loại và đạt chất lượng kỹ thuật. Trong trường hợp mỏ được phân khai nhưng không đạt yêu cầu, nhà đầu tư kiến nghị tỉnh có biện pháp xử lý cụ thể để tránh làm gián đoạn chuỗi cung ứng.