Xây dựng khung pháp lý cho tiền kỹ thuật số

Ngày 8/3, Báo Pháp Luật TP. Hồ Chí Minh tổ chức Tọa đàm “Xây dựng khung pháp lý cho tiền kỹ thuật số”, nhằm tạo diễn đàn cho các chuyên gia pháp lý, doanh nghiệp bàn luận và có những sáng kiến về việc xây dựng khung pháp lý cho tiền số.

Thông tin tại tọa đàm cho biết, trên toàn cầu hiện nay có khoảng 2,4 triệu loại tiền kỹ thuật số khác nhau, nhiều gấp hơn 20.000 lần số lượng các đồng tiền pháp định được lưu hành. Rất nhiều loại tiền trong đó do tư nhân tạo ra bằng các thuật toán máy tính và không được quản lý bằng các tiêu chí, luật định cụ thể nào, dẫn đến rất nhiều rủi ro trong hoạt động đầu tư.

Theo Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), việc thiếu các quy định pháp lý về tài sản số đã khiến những quốc gia như Việt Nam có thể bị thiệt hại lên tới 7,8% GDP. Chính vì thế mà Đảng, Nhà nước và Chính phủ đang rất quyết liệt và khẩn trương trong việc hoàn thiện các quy định pháp lý trong lĩnh vực này.

"Hiến kế” xây dựng khung pháp lý đối với tiền kỹ thuật số, bảo đảm hài hòa lợi ích của người dân, doanh nghiệp, tránh tác động tiêu cực đến nền kinh tế, xã hội, đồng thời huy động được nguồn lực và mang lại giá trị cho đất nước, ThS. Nguyễn Nhật Thanh, Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh đề xuất, cần xác định bản chất tài sản của tiền kỹ thuật số trong hệ thống pháp luật dân sự Việt Nam. Việc xem tiền kỹ thuật số là một loại tài sản sẽ mở ra những cơ chế, cơ sở pháp lý cho việc bảo vệ quyền sở hữu của các chủ thể sở hữu tiền kỹ thuật số, đồng thời dưới góc độ Nhà nước sẽ có cơ sở cho việc quản lý, thu thuế liên quan đến các giao dịch về tiền kỹ thuật số.

Đồng thời, cần rà soát toàn diện hệ thống pháp luật Việt Nam, bao gồm: Bộ Luật Dân sự 2015; Luật Đầu tư năm 2020; Luật Công nghệ thông tin năm 2006, Luật Giao dịch điện tử năm 2023; Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2010; Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024; Pháp lệnh Ngoại hối năm 2005 (được sửa đổi bổ sung năm 2013); Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024; Luật Thuế thu nhập cá nhân năm 2007 (được sửa đổi, bổ sung năm 2012, 2014); Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008; Luật Quản lý thuế năm 2019; Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 và các văn bản hướng dẫn thi hành các Luật, Pháp lệnh này về các vấn đề liên quan đến tiền thuật toán.

ThS. Nguyễn Nhật Thanh cũng kiến nghị, tiến tới xây dựng sàn giao dịch tiền kỹ thuật số. Do mô hình này còn khá mới mẻ ở Việt Nam và có khả năng tác động sâu rộng đến nền kinh tế nên bước đầu các sàn giao dịch này cần được đặt dưới sự kiểm soát, điều hành của một cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để việc điều tiết, điều chỉnh sự tác động đến xã hội được kịp thời. Bên cạnh đó, các sàn giao dịch buộc phải xác minh thông tin nhân thân khách hàng, nội dung giao dịch… nhằm kiểm soát nguồn vốn và tránh việc lợi dụng tiền kỹ thuật số vào các mục đích bất hợp pháp như rửa tiền, tài trợ khủng bố. Các sàn giao dịch cần xây dựng biện pháp bảo đảm cho nhà đầu tư bằng các biện pháp bảo đảm như: ký quỹ, mua bảo hiểm, tài sản bảo đảm…

Còn theo bà Gracy Chen, CEO của Bitget, cho biết, Nhà nước cần ban hành các quy định pháp luật cụ thể về tiền kỹ thuật số như quy định về việc cấp phép cho sàn giao dịch, quy định về thuế và các biện pháp chống rửa tiền (AML) và chống tài trợ khủng bố (CFT). Khung pháp lý cần được xây dựng dựa trên sự cân bằng giữa việc thúc đẩy đổi mới công nghệ và bảo vệ nhà đầu tư. Ngoài ra, cơ quan quản lý cũng cần tăng cường giám sát hoạt động của các sàn giao dịch và các nhà cung cấp dịch vụ tiền kỹ thuật số để đảm bảo tuân thủ pháp luật. Có các biện pháp xử lý nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm.

Dưới góc nhìn của Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA), ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội cho biết, một số quốc gia và vùng lãnh thổ như Mỹ, Thái Lan… đã đi đầu trong việc công nhận và xây dựng khung pháp lý cho tài sản số mang đến nhiều bài học giá trị cho Việt Nam. Đơn cử như Mỹ, với Sắc lệnh hành pháp số 14718, đang thể hiện quyết tâm xây dựng một khung pháp lý cho tài chính kỹ thuật số, tạo điều kiện để trở thành trung tâm tài chính kỹ thuật số toàn cầu. Đây là một mô hình Việt Nam có thể tham khảo, đặc biệt trong việc xây dựng các chính sách hỗ trợ tài sản số một cách linh hoạt, cởi mở và bảo đảm tính minh bạch.

Cũng theo Chủ tịch VBA, những chỉ đạo quyết liệt của Tổng Bí thư, Thủ tướng Chính phủ đã đang thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Đảng và Chính phủ trong việc đưa Việt Nam hội nhập sâu rộng với nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ số và tài sản số.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số hiện tại cũng đang đi đúng hướng khi đặt nền móng cho việc phát triển kinh tế số tại Việt Nam. Do đó, dự thảo Luật cần sớm được thông qua và ban hành trong thực tiễn. Theo ông Phan Đức Trung, việc này không chỉ giúp thu hẹp khoảng cách với các quốc gia phát triển, mà còn tạo ra một khung pháp lý vững chắc để thúc đẩy các giao dịch tài sản số minh bạch và hiệu quả.

Ngày 1/3 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng đã có chỉ thị số 05 về các nhiệm vụ giải pháp trọng tâm, đột phá thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 lên 8% trở lên. Trong đó, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước cần trình đề xuất khung pháp lý quản lý, thúc đẩy phát triển tài sản số, tiền kỹ thuật số ngay tháng 3/2025. Chỉ trong ít ngày vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng liên tục chỉ đạo các bộ, ngành liên quan khẩn trương thực hiện xây dựng cơ chế thí điểm sandbox cũng như các hành lang pháp lý cho tài sản số và tiền kỹ thuật số.