Số liệu mới nhất cho thấy, chỉ trong 7 tháng, Việt Nam đã có thêm gần 1,2 triệu tài khoản chứng khoán, nâng tổng số tài khoản lên gần 10,5 triệu. Đây là con số kỷ lục, phản ánh làn sóng người dân tìm kiếm cơ hội đầu tư giữa bối cảnh thị trường tài chính sôi động. Nhưng khi số lượng nhà đầu tư tăng nhanh, cuộc chơi trên thị trường chứng khoán cũng trở nên khốc liệt hơn.

Giữa “biển sóng” này, việc tìm ra cổ phiếu tiềm năng để nắm giữ khi thị trường bước vào chu kỳ tăng giá (uptrend) không còn là câu chuyện may rủi. Đó là cả một quy trình, đòi hỏi người tham gia phải có phương pháp tiếp cận khoa học và kỷ luật. Nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm Quỳnh Anh đã chia sẻ 5 bước chọn cổ phiếu mà chị áp dụng trong nhiều năm, giúp nâng cao xác suất thành công và giảm rủi ro khi “ra khơi” cùng thị trường.

Bước 1: Hiểu bức tranh vĩ mô và định hướng phát triển quốc gia

Trước khi mua bất kỳ cổ phiếu nào, việc đầu tiên là phải trả lời câu hỏi: nền kinh tế đang ở giai đoạn nào và mục tiêu phát triển của đất nước đang hướng tới điều gì? Câu trả lời chỉ có được khi nhà đầu tư thường xuyên cập nhật tin tức kinh tế, chính sách tiền tệ – tài khóa, tình hình quốc tế và các yếu tố có khả năng tác động đến dòng tiền.

Yếu tố vĩ mô không chỉ quyết định xu hướng lớn của thị trường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến từng nhóm ngành. Ví dụ, tính đến ngày 9/8/2025, nhiều nhà đầu tư giàu kinh nghiệm đã chọn cổ phiếu công nghệ, nhưng xét bối cảnh vĩ mô hiện tại, thanh khoản thị trường đang tăng mạnh, đây là một tín hiệu cho thấy nhóm cổ phiếu chứng khoán thường là “người hưởng lợi” sớm nhất nhờ sự bùng nổ về giao dịch và kết quả kinh doanh đột biến.

Trường hợp hạ lãi suất là minh chứng rõ nét. Khi Ngân hàng Nhà nước liên tục giảm lãi suất, tín dụng rẻ hơn, dòng tiền rời khỏi kênh tiết kiệm để tìm đến chứng khoán. Lịch sử từng chứng kiến VN-Index từ 1.150 điểm leo lên 1.580 điểm chỉ trong 4 tháng. Cùng thời gian đó, khi số lượng tài khoản giao dịch tăng mạnh, nhóm cổ phiếu chứng khoán ghi nhận đà tăng ấn tượng, tiêu biểu như VIX tăng tới 150% chỉ trong 2 tháng.

Bước 2: Xác định ngành đang “được mùa”

Sau khi đã hiểu bức tranh vĩ mô, bước tiếp theo là tìm ra ngành nào đang trong giai đoạn “ăn nên làm ra” và ngành nào đang gặp khó khăn. Việc nhận diện đúng xu hướng ngành sẽ giúp nhà đầu tư chọn đúng dòng cổ phiếu hưởng lợi, thay vì dàn trải vào những lĩnh vực đang “ngược gió”.

Chẳng hạn, khi Chính phủ đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, tốc độ xây dựng hạ tầng tăng, các doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng, vật liệu sẽ trực tiếp được hưởng lợi. Những mã cổ phiếu ngành thép hay đầu tư hạ tầng có thể tăng trưởng mạnh nhờ nguồn việc dồi dào và doanh thu cải thiện.

Nguyên tắc vàng ở đây là: “Theo xu hướng mạnh, tránh xu hướng yếu”. Ngành nào đang được hưởng “gió thuận” từ vĩ mô thì nên tập trung, còn ngành nào đang bị ảnh hưởng tiêu cực thì tốt nhất đứng ngoài quan sát. Điều này giúp giảm đáng kể rủi ro mua sai thời điểm.

Bước 3: Chọn mã cổ phiếu khỏe nhất trong ngành

Khi đã khoanh vùng được ngành tiềm năng, nhà đầu tư cần chọn ra “đại diện xuất sắc” nhất để xuống tiền. Đây thường là những doanh nghiệp dẫn đầu về thị phần, có tình hình tài chính lành mạnh, lợi nhuận tăng trưởng ổn định và quản trị hiệu quả.

Ví dụ, trong ngành ngân hàng, nếu lãi suất giảm và tín dụng tăng, các ngân hàng có chất lượng tài sản tốt sẽ được hưởng lợi rõ rệt. Quý II/2025, VIB nổi lên với tăng trưởng lợi nhuận cao nhất ngành, đồng thời duy trì nợ xấu ở mức thấp. Đây là yếu tố khiến mã này được nhiều nhà đầu tư ưu tiên khi tìm kiếm cơ hội trong nhóm ngân hàng.

Một sai lầm phổ biến của nhà đầu tư mới là bỏ qua hai bước phân tích vĩ mô và chọn ngành, mà lao thẳng vào “săn” cổ phiếu theo lời khuyên từ môi giới hoặc các nhóm chat. Kết quả là mua vào mà không hiểu lý do, và khi giá quay đầu giảm, tâm lý hoang mang dẫn đến bán tháo, chịu thua lỗ.

Bước 4: Phân bổ vốn thông minh

Dù đã chọn được mã cổ phiếu tốt, việc phân bổ vốn vẫn là yếu tố sống còn. Quy tắc “không bỏ hết trứng vào một giỏ” là kim chỉ nam để bảo toàn thành quả đầu tư.

Một cách tiếp cận phổ biến là chia vốn thành nhiều phần:

30% dành cho các cơ hội ngắn hạn, tập trung vào những mã đang hưởng lợi trực tiếp từ yếu tố vĩ mô.

70% dành cho cổ phiếu có câu chuyện tăng trưởng dài hạn, bền vững.

Quan trọng là dù đầu tư ngắn hay dài hạn, cổ phiếu lựa chọn vẫn phải được “gió thuận” của vĩ mô nâng đỡ. Sự cân đối này giúp nhà đầu tư vừa tận dụng được sóng ngắn hạn, vừa duy trì danh mục đầu tư an toàn cho tương lai.

Bước 5: Giữ kỷ luật và bám sát kế hoạch

Khi đã hoàn thành 4 bước trên, yếu tố quyết định thành bại còn lại chính là kỷ luật. Thị trường luôn biến động, vì vậy nhà đầu tư cần theo dõi định kỳ và sẵn sàng điều chỉnh danh mục nếu điều kiện thay đổi.

Ví dụ, nếu bạn mua cổ phiếu thép khi giá thép đang tăng, nhưng vài tháng sau giá giảm mạnh do Trung Quốc tăng xuất khẩu, cần nhanh chóng đánh giá lại triển vọng và cân nhắc giảm tỷ trọng hoặc thoát vị thế.

Quan trọng hơn, đừng để vài phiên tăng hoặc giảm ngắn hạn khiến bạn phá vỡ kế hoạch. Đầu tư thành công không đến từ sự may rủi, mà là kết quả của quá trình nghiên cứu, phân tích và kiên định với chiến lược đã đặt ra.

Khi tuân thủ đủ 5 bước từ phân tích vĩ mô, chọn ngành, tìm mã tiêu biểu, phân bổ vốn đến giữ kỷ luật, nhà đầu tư sẽ nâng cao khả năng đi đúng con sóng, chọn đúng thời điểm mua. Vốn liếng là thành quả của mồ hôi, công sức, vì vậy hãy biến mỗi quyết định đầu tư thành một bước đi có tính toán, thay vì một canh bạc phụ thuộc vào may rủi.