Ba trụ cột then chốt của Việt Nam trong kỷ nguyên số

Trong kỷ nguyên kinh tế số và biến động toàn cầu, việc học hỏi từ những nhà lãnh đạo hàng đầu như Satya Nadella (Microsoft), Christine Lagarde (ECB) và Ray Dalio (Bridgewater) mang đến những bài học sâu sắc cho Việt Nam.

Từ chiến lược chuyển đổi số, quản trị bằng dữ liệu đến điều hành chính sách linh hoạt, hành trình của họ không chỉ truyền cảm hứng mà còn gợi mở những hướng đi thiết thực để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong bối cảnh mới.

Hành trình chuyển mình của Microsoft, ECB và Bridgewater Associates mang lại nhiều bài học cho Việt Nam để thích ứng và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số. Ảnh minh họa

Satya Nadella: Chuyển đổi văn hóa và tập trung vào công nghệ đám mây

Khi ông Satya Nadella đảm nhận vị trí CEO của Microsoft vào năm 2014, thời điểm công ty đối mặt với sự chững lại, tụt hậu trước làn sóng công nghệ di động và đám mây. Trước đó, Microsoft từng bị phê bình là thiếu đổi mới và phản ứng chậm với thị trường. Ông Nadella đã thực hiện một cuộc chuyển mình toàn diện, bắt đầu không phải từ sản phẩm mà từ văn hóa doanh nghiệp. Ông loại bỏ mô hình “tôi biết tất cả” vốn đã ăn sâu trong cấu trúc tổ chức, thay bằng tư duy “luôn học hỏi” - điều ông gọi là văn hóa “growth mindset”. Triết lý này nhanh chóng lan tỏa, tạo nên một môi trường làm việc nơi nhân viên không sợ thất bại và được khuyến khích hợp tác thay vì cạnh tranh nội bộ.

Cùng lúc đó, ông Nadella đã tái định hướng chiến lược sản phẩm của Microsoft. Ông đẩy mạnh phát triển nền tảng điện toán đám mây Azure, đưa Microsoft từ một công ty phần mềm truyền thống trở thành người chơi lớn thứ hai trong thị trường cloud toàn cầu, chỉ sau Amazon Web Services (AWS).

Theo dữ liệu từ Statista, trong quý đầu tiên của năm 2024, Microsoft Azure chiếm 25% thị phần dịch vụ hạ tầng đám mây toàn cầu, tăng đáng kể so với thời điểm Nadella nhậm chức vào năm 2014.

Nhưng ông Nadella không dừng ở đó, ông còn tiên phong trong việc đưa trí tuệ nhân tạo vào hệ sinh thái sản phẩm, hợp tác sớm với OpenAI từ năm 2019. Theo tin từ trang Bloomberg, Microsoft cũng đã đầu tư mạnh mẽ vào AI, bao gồm khoản đầu tư 10 tỷ USD vào OpenAI vào tháng 1/2023. Công ty cũng đã tích hợp các mô hình ngôn ngữ tiên tiến vào các sản phẩm như Bing và GitHub Copilot, giúp tái định nghĩa trải nghiệm tìm kiếm và phát triển phần mềm. Những bước đi chiến lược này đã đóng góp vào việc tăng giá trị vốn hóa thị trường của Microsoft, vượt mốc 3.000 tỷ USD vào tháng 1/2024.

Christine Lagarde: Thúc đẩy hợp tác đa phương và ổn định kinh tế

Trái với môi trường doanh nghiệp, bà Christine Lagarde thành công trong bối cảnh kinh tế vĩ mô toàn cầu phức tạp và đầy biến động. Là người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo cả Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) lẫn Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), bà không chỉ chứng minh năng lực cá nhân mà còn xác lập dấu ấn về tư duy điều hành chính sách tài chính hiện đại.

Trong thời gian lãnh đạo IMF, bà điều phối hiệu quả các gói cứu trợ quy mô lớn cho Hy Lạp, Ireland và Bồ Đào Nha sau khủng hoảng nợ công châu Âu, đồng thời thúc đẩy cải cách thể chế trong nội bộ IMF để phản ánh tốt hơn sức nặng kinh tế của các quốc gia mới nổi.

Khi giữ cương vị Chủ tịch ECB từ 2019, bà Lagarde đứng trước bài toán kép: lạm phát tăng sau đại dịch COVID-19 và tăng trưởng suy giảm do xung đột địa chính trị và khủng hoảng năng lượng. Thay vì sử dụng cứng nhắc công cụ lãi suất, bà theo đuổi cách tiếp cận linh hoạt hơn, kết hợp giữa chính sách tiền tệ và các công cụ tài chính phi truyền thống.

Bà Lagarde cũng đặt biến đổi khí hậu vào trọng tâm điều hành, thúc đẩy ECB trở thành một trong những ngân hàng trung ương đầu tiên tích hợp yếu tố “xanh” vào mua tài sản và quản lý rủi ro hệ thống. Đây là bước đi tiên phong, thể hiện tầm nhìn dài hạn trong việc đưa yếu tố bền vững vào chính sách vĩ mô.

Ray Dalio: Minh bạch và sử dụng dữ liệu trong quản trị

Trong lĩnh vực đầu tư tài chính, ông Ray Dalio, nhà sáng lập Bridgewater Associates (một trong những quỹ phòng hộ lớn và có ảnh hưởng nhất thế giới), đã xây dựng một đế chế quỹ đầu cơ dựa trên nền tảng văn hóa và dữ liệu.

Theo trang Pensions&Investments, Bridgewater đã trở thành một trong những quỹ phòng hộ hàng đầu thế giới với tài sản quản lý khoảng 97,2 tỷ USD tính đến năm 2023. Thành công này phần lớn nhờ hai yếu tố cốt lõi: minh bạch triệt để và phân tích định lượng.

Ông Dalio đã thiết lập một hệ thống quản trị khuyến khích nhân viên phản biện và đóng góp ý kiến, bất kể cấp bậc, với mục tiêu tạo ra một "ý tưởng trọng dụng" (idea meritocracy) . Một trong những công cụ hỗ trợ cho văn hóa này là việc ghi lại và lưu trữ các cuộc họp, cho phép nhân viên học hỏi từ những tình huống thực tế.

Quan trọng hơn, ông Dalio đã phát triển mô hình "Principles + Algorithms", trong đó kinh nghiệm đầu tư được mã hóa thành các thuật toán, giúp đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu thay vì trực giác. Điều này cho phép Bridgewater dự đoán và thích nghi nhanh chóng với biến động kinh tế toàn cầu. Trong cuộc khủng hoảng COVID-19, dù nhiều quỹ lớn gặp khó khăn, Bridgewater vẫn duy trì vị thế ổn định nhờ khả năng tự động hóa phân tích rủi ro theo thời gian thực .​

3 trụ cột then chốt để Việt Nam vững vàng tiến bước trong thời đại số

Từ những thành công kể trên, có thể rút ra một số bài học cụ thể cho Việt Nam:

Thứ nhất, Việt Nam cần bắt đầu chuyển đổi số một cách chiến lược và toàn diện, không chỉ đầu tư vào hạ tầng công nghệ mà còn chuyển đổi tư duy lãnh đạo, văn hóa tổ chức và nâng cao năng lực số cho người lao động. Doanh nghiệp Việt cần coi công nghệ đám mây, trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu như những công cụ sống còn để nâng cao năng suất và cạnh tranh toàn cầu. Tư duy học hỏi liên tục và tinh thần đổi mới phải trở thành giá trị cốt lõi trong mọi tầng lớp lãnh đạo, từ khu vực công đến tư nhân.

Thứ hai, Việt Nam cần hoạch định chính sách kinh tế với mức độ linh hoạt cao hơn. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tiềm ẩn nhiều rủi ro từ lạm phát,biến đổi khí hậu, đến địa chính trị và chuỗi cung ứng, chính sách tài khóa và tiền tệ cần được xây dựng dựa trên phân tích định lượng, có kịch bản ứng phó rõ ràng, đồng thời đón đầu các xu thế như kinh tế xanh và tài chính bền vững. Việt Nam cũng nên tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế như ASEAN, EU, IMF để tận dụng nguồn lực, chia sẻ kinh nghiệm và nâng cao năng lực thể chế.

Thứ ba, yêu cầu về quản trị minh bạch và ứng dụng dữ liệu trong ra quyết định cần được thực hiện nghiêm túc và rộng khắp. Các cơ quan nhà nước và doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống thông tin tập trung, thúc đẩy chia sẻ dữ liệu giữa các bộ ngành và khu vực tư nhân, tăng cường giám sát và trách nhiệm giải trình. Chỉ khi mọi quyết định được đưa ra dựa trên bằng chứng rõ ràng và dữ liệu tin cậy, niềm tin của người dân và nhà đầu tư mới được củng cố.