Báo cáo Thị trường lao động quý II/2025: Cung có, cầu có nhưng không gặp nhau

Đây là một trong những nội dung được đề cập trong Báo cáo Thị trường lao động quý II/2025 vừa được Vieclam24h công bố. Báo cáo được thực hiện trên gần 3.000 người tham gia (gần 2.000 người lao động và gần 1.000 doanh nghiệp) trong giai đoạn tháng 5-6/2025.

Báo cáo chỉ rõ, trong nửa đầu năm 2025, ngành công nghệ toàn cầu đã cắt giảm đến 72.000 lao động. Ngành bán lẻ mất hơn 64.000 việc làm, riêng tháng 4 đã ghi nhận 7.235 người bị sa thải, tăng 77% so với cùng kỳ năm trước. Cắt giảm nhận sự đang trở thành xu hướng toàn cầu, không còn giới hạn trong các đợt khủng hoảng ngắn hạn mà đã dần đi vào chiến lược dài hơi..

Nỗi lo bị sa thải trở thành gánh nặng vô hình đối với người lao động còn ở lại sau cắt giảm, thầm lặng làm đứt gãy mối liên kết giữa người lao động và doanh nghiệp. Gần 43,3% người lao động ở lại cho biết họ đang gánh thêm công việc, trong khi 42,8% lo sợ sẽ là người tiếp theo ra đi. Gần 30% đã mất niềm tin vào tổ chức, và 27,3% cảm thấy giảm động lực làm việc. Hơn 80% người lao động sau sa thải có nhu cầu tìm việc mới, trong đó 49,5% đã hành động chủ động.

Ở chiều ngược lại, doanh nghiệp cũng ghi nhận làn sóng nghỉ việc tự nguyện gia tăng, tinh thần nhân sự giảm sút và năng suất lao động bị ảnh hưởng rõ rệt.

Báo cáo đồng thời cho thấy một nghịch lý tuyển đang khó hơn trong khi người lao động vẫn thất nghiệp. 77,4% doanh nghiệp được khảo sát cho biết tình hình tuyển dụng khó khăn hơn cùng kỳ năm trước. Khó nhất là nhóm nhân viên chính thức và thực thi (84,7%), tiếp theo là nhóm chuyên viên, cấp trung và trưởng nhóm (66,1%). Trong khi đó, 72,7% người lao động mất việc đã quay lại tìm việc, nhưng chỉ 24,7% tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn. Có đến 34,9% mất 1 - 3 tháng và 15% đã tìm hơn 6 tháng mà vẫn chưa có kết quả.

Dù cầu có, cung có, nhưng hai phía không dễ gặp nhau. Sự lệch pha giữa kỳ vọng đãi ngộ và thực trạng tuyển dụng đang khiến thị trường lao động rơi vào trạng thái giằng co.

Người lao động đang tìm kiếm sự ổn định và các điều kiện làm việc có lợi hơn. 64% ưu tiên phúc lợi tốt hơn, 59,8% muốn công việc ổn định, và 58,7% đặt lương cao hơn làm tiêu chí hàng đầu. Tuy nhiên, doanh nghiệp lại ưu tiên các biện pháp như tăng kênh tuyển dụng (43,3%), truyền thông thương hiệu nhà tuyển dụng (35,2%), còn tăng lương thưởng chỉ đứng thứ ba (29,5%) và thêm phúc lợi đứng thứ tư (25,7%). Sự lệch pha này khiến việc thu hút và giữ chân nhân tài trở nên chông gai, ngay cả khi Doanh nghiệp đang nỗ lực tuyển dụng.

Báo cáo cho thấy, chỉ 23,4% doanh nghiệp có kế hoạch tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp hoặc thực tập sinh. Trong khi đó, nhóm tuổi 18 - 24 chiếm tỷ lệ đáng kể trong nhóm bị sa thải. Điều này phản ánh một nghịch lý: nguồn cung lao động trẻ thì dồi dào, nhưng lại thiếu cơ hội thực sự để học hỏi, thử sức và phát triển. Việc lực lượng trẻ bị "bỏ lại phía sau" trong làn sóng tái cấu trúc cũng là một điểm nghẽn nghiêm trọng nếu xét đến mục tiêu dài hạn về chất lượng nguồn nhân lực.

Tín hiệu tích cực từ người lao động và doanh nghiệp Việt

Thị trường hồi phục chậm và mang tính chọn lọc: Dù chịu nhiều áp lực, doanh nghiệp Việt Nam vẫn nỗ lực duy trì hoạt động và lực lượng lao động. Trong 12 tháng qua, 26,4% doanh nghiệp đã tiến hành tinh gọn bộ máy, chủ yếu trong các ngành bán lẻ, sản xuất, bất động sản và xây dựng. Tuy nhiên, khi nhìn về 6 tháng tới, 56,2% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô nhân sự, dù theo hướng cẩn trọng và chọn lọc hơn. Họ tập trung tuyển kinh doanh - bán hàng (54%), kỹ sư sản xuất (23%) và lao động phổ thông có tay nghề (20%).

Ngược lại, nhu cầu tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp và các cấp bậc quản lý cao vẫn còn khá thấp. Dữ liệu này cho thấy thị trường chưa phục hồi đồng đều mà vẫn đang trong giai đoạn “lọc người”, ưu tiên nhóm có thể tạo giá trị thực tế trong ngắn hạn.

Người lao động Việt Nam thể hiện tinh thần tích cực và khả năng thích nghi nổi bật so với xu hướng chung trên thế giới. Hơn 70% người tham gia khảo sát từng trải qua các cảm xúc tiêu cực khi bị sa thải như lo lắng tài chính, sốc hoặc mất tinh thần. Tuy nhiên, gần 30% nhìn nhận đây là cơ hội thay đổi, cảm thấy bình thản vì đã lường trước tình huống hoặc thậm chí cảm thấy được giải thoát. Tỷ lệ này cao hơn đáng kể so với ghi nhận từ các nghiên cứu quốc tế, vốn xem phản ứng tích cực sau khi mất việc là hiếm gặp.

Phần lớn người lao động đã chủ động quay lại hành trình tìm việc, dù con đường phục hồi không dễ dàng. Có 72,7% người lao động mất việc cho biết đã tái gia nhập thị trường tìm việc, trong đó 24,7% đã nhanh chóng có việc làm. Tuy nhiên, với nhiều người khác, quá trình này kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng, cho thấy thách thức thị trường vẫn còn hiện hữu và cơ hội không chia đều cho tất cả.

Báo cáo chỉ ra, để thu hẹp khoảng cách giữa người lao động và doanh nghiệp, cả hai phía cần chủ động thay đổi. Khi có sự lắng nghe và điều chỉnh từ cả hai bên, cung và cầu mới có thể vận hành như một thể thống nhất thay vì tiếp tục đứng ở hai đầu không gặp nhau.

Đối với doanh nghiệp: Cân nhắc hệ lụy dài hạn trước quyết định cắt giảm, minh bạch và thẳng thắn, tái thiết niềm tin bằng lắng nghe và giao tiếp, cập nhật và tối ưu hóa chiến lược tuyển dụng phù hợp với kỳ vọng của người lao động, đầu tư vào đào tạo và phát triển kỹ năng, và ứng dụng công nghệ thông minh để tăng năng suất và giảm tải áp lực cho nhân sự ở lại.

Đối với người lao động: Duy trì tư duy linh hoạt và sẵn sàng thích nghi, đầu tư phát triển kỹ năng liên tục (đặc biệt là kỹ năng bền vững và khó bị thay thế), chủ động xây dựng thương hiệu cá nhân, không để tâm lý bất an chi phối quyết định, tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp và thị trường, điều chỉnh kỳ vọng tài chính thực tế và tận dụng tối đa các công cụ tìm việc.