Chuyển đổi số ngân hàng: Đối mặt 3 thách thức

Tăng tốc số hóa

Chuyển đổi số trong ngành Ngân hàng Việt Nam đang diễn ra mạnh mẽ, với mục tiêu đưa 50% nghiệp vụ và 70% giao dịch khách hàng lên nền tảng số vào năm 2025. Tuy nhiên, ngành vẫn phải đối mặt với ba thách thức chính: an ninh mạng và bảo mật dữ liệu, thiếu hụt nhân lực kỹ thuật số, và sự cần thiết phải hoàn thiện cơ chế chính sách để theo kịp tốc độ phát triển công nghệ và mô hình kinh doanh mới.

Tính đến đầu năm 2025, số lượng tài khoản thanh toán cá nhân tại Việt Nam đã vượt mốc 200 triệu, phản ánh sự mở rộng mạnh mẽ về quy mô tiếp cận dịch vụ ngân hàng. Mức tăng trưởng giao dịch được thể hiện qua giao dịch qua Internet tăng 35%, giao dịch qua thiết bị di động tăng 33%, và giao dịch qua mã QR tăng đột phá tới 66% so với cùng kỳ năm 2024.

Sự bùng nổ của các hình thức thanh toán hiện đại đã góp phần đẩy nhanh quá trình phi tiền mặt, thúc đẩy tiêu dùng, và cải thiện độ phủ dịch vụ tài chính, một mục tiêu cốt lõi trong chiến lược tài chính toàn diện quốc gia.

Đổi mới không chỉ là “cuộc chơi kỹ thuật số” mà là sự vào cuộc thực sự của các ngân hàng thương mại. Ảnh: Agribank

Không dừng lại ở mở rộng, chuyển đổi số còn giúp nâng cao hiệu quả vận hành. Nhiều ngân hàng đã kéo giảm tỷ lệ chi phí trên thu nhập (CIR) xuống dưới 30%, một chỉ số mà trước đây được xem là tiêu chuẩn vàng chỉ dành cho các tổ chức tài chính hàng đầu trong khu vực.

Đổi mới không chỉ là “cuộc chơi kỹ thuật số” mà là sự vào cuộc thực sự của các ngân hàng thương mại. Theo Quyết định 810/QĐ-NHNN về chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến 2025, định hướng đến 2030, các ngân hàng Việt đã chủ động “nhúng” công nghệ vào gần như mọi khâu vận hành. Từ AI, dữ liệu lớn, học máy, điện toán đám mây cho tới tự động hóa bằng robot (RPA), tất cả đang tạo nên những “cỗ máy thông minh” có khả năng dự báo hành vi người dùng, phát hiện sớm gian lận, rửa tiền, đưa ra quyết định tín dụng tối ưu. Và trên hết, siêu cá nhân hóa (hyper-personalization) để đáp ứng nhu cầu “may đo” từng giao dịch, từng người dùng.

Việc kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và triển khai định danh điện tử bằng căn cước công dân gắn chip cũng đã mở đường cho các dịch vụ tài chính số trở nên đơn giản, nhanh gọn và an toàn hơn bao giờ hết.

Phát biểu tại Hội nghị WFIS 2025 với chủ đề “Đổi mới Tài chính” diễn ra ngày 15/4/2025, ông Lê Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước - cho biết, Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với khát vọng trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045. Chuyển đổi số là động lực cốt lõi để đạt được khát vọng này. Là huyết mạch của nền kinh tế, ngành Ngân hàng giữ vai trò tiên phong trong hành trình chuyển đổi số, không chỉ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng mà còn đóng góp vào mục tiêu chuyển đổi số.

Hơn 90% giao dịch tài chính hiện đã được thực hiện qua kênh số, con số đủ để thấy sự chuyển dịch hành vi người tiêu dùng đang diễn ra mạnh mẽ, đặt ra yêu cầu ngân hàng không chỉ số hóa mà còn “nhân bản hóa” trải nghiệm người dùng.

Ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Duy Minh

Thông tin thêm về chuyển đổi số trong hệ thống ngân hàng, ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam - cho biết, các ngân hàng cung cấp nhiều sản phẩm và dịch vụ thiết thực, tăng tính trải nghiệm cho người dân và doanh nghiệp, góp phần thực hiện thành công đề án 06 của Chính phủ. Những công nghệ hiện đại như xác thực sinh trắc học, thanh toán một chạm qua mã QR đã được áp dụng.

“Bên cạnh đó, các ngân hàng hiện đang tích cực ứng dụng AI trong 2 lĩnh vực chính, đó là quản trị và phân tích dữ liệu phục vụ cho công tác dự báo và điều hành kinh doanh và phát hiện những rủi ro gian lận và rửa tiền phục vụ công tác quản trị rủi ro và tuân thủ” - ông Hùng nhấn mạnh.

Nhận diện thách thức và hóa giải

Tuy nhiên, trong tiến trình chuyển đổi số mạnh mẽ của ngành Ngân hàng, bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, cũng đang bộc lộ nhiều thách thức cần được nhận diện và xử lý kịp thời.

Theo đại diện Vụ Thanh toán, an ninh mạng và bảo mật dữ liệu là thách thức hàng đầu hiện nay. Các hình thức tấn công công nghệ cao như giả mạo sâu (deepfake) hay giả mạo danh tính số đang gia tăng về mức độ tinh vi và quy mô, đặt ra yêu cầu cấp bách về việc nâng cao năng lực phòng vệ mạng và hoàn thiện các giải pháp xác thực an toàn.

Cùng với đó, bài toán đầu tư hạ tầng công nghệ hiện đại và phát triển nguồn nhân lực số cũng đặt ra áp lực không nhỏ. Trong khi công nghệ thay đổi liên tục, sự thiếu hụt nhân lực chất lượng cao về dữ liệu, AI, an ninh mạng… đang làm chậm quá trình số hóa tại một số tổ chức tín dụng. Việc phát triển hạ tầng số cũng đòi hỏi nguồn lực tài chính lớn và sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan.

Hội nghị WFIS 2025 với chủ đề “Đổi mới tài chính”. Ảnh: Duy Minh

Mặt khác, hệ thống cơ chế, chính sách hiện hành vẫn cần tiếp tục được hoàn thiện để bắt kịp với tốc độ phát triển của các mô hình mới như ngân hàng số (neobank), siêu ứng dụng (super app) hay tài chính nhúng (embedded finance),… vốn đang nổi lên mạnh mẽ trong thời đại số.

Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng theo Quyết định 810 đặt mục tiêu đến năm 2025, ít nhất 50% hoạt động nghiệp vụ ngân hàng sẽ được số hóa hoàn toàn, đồng thời 70% giao dịch khách hàng được thực hiện trên các kênh số. Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị cũng nhấn mạnh đột phá về thể chế, về thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong các ngành, lĩnh vực.

Để đạt được những mục tiêu này, theo ông Nguyễn Quốc Hùng, thời gian tới, quá trình chuyển đổi số trong ngành tài chính - ngân hàng sẽ tiếp tục được tăng tốc và tập trung vào những nhiệm vụ chính như: Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành Ngân hàng, khuyến khích ứng dụng công nghệ số như AI và blockchain, phát triển ngân hàng mở, giao dịch điện tử, bảo mật và an ninh trên Internet, cũng như thử nghiệm Fintech qua sandbox. Ngoài ra, cần triển khai tiêu chuẩn hóa dữ liệu và kỹ thuật để kết nối và chia sẻ dữ liệu trong và ngoài ngành Ngân hàng, cùng với nghiên cứu tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương.

Đồng thời, phát triển nhân lực chất lượng cao thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu, hợp tác với các trường đại học và doanh nghiệp công nghệ; hoàn thiện khung pháp lý linh hoạt và thích ứng, khuyến khích đổi mới sáng tạo nhưng vẫn đảm bảo an toàn hệ thống và quyền lợi người tiêu dùng.