Chuyển đổi số ngành Ngân hàng: Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế số, góp phần kiến tạo không gian số quốc gia thống nhất

NHNN đã không ngừng hoàn thiện khuôn khổ pháp lý nhằm tạo điều kiện cho phát triển khoa học, công nghệ, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, chuyển đổi số ngân hàng và đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán góp phần tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận nhiều dịch vụ, phương thức thanh toán mới, tiện ích, hiện đại. Mới đây, NHNN đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 94/2025/NĐ-CPngày 29/4/2025 quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng và hiện đang thi hành Nghị định này. NHNN đã phối hợp với Bộ Công an, Bộ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu, xây dựng dự thảo Nghị định quy định về dịch vụ Mobile-Money theo trình tự, thủ tục xây dựng văn bản quy phạm pháp luật.

Bên cạnh đó, NHNN tiếp tục tổ chức triển khai tích cực các Đề án, Chương trình, Kế hoạch, chính sách nhằm thúc đẩy TTKDTM và hoạt động ngân hàng số; Kế hoạch của ngành Ngân hàng triển khai Nghị quyết số 57; Kế hoạch của ngành Ngân hàng triển khai Đề án 06 (Quyết định 06/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030); Kế hoạch 01/KHPH-BCA-NHNN về thực hiện các nhiệm vụ tại Đề án 06 nhằm thúc đẩy, tạo thuận lợi cho các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán (TCCUDVTT), tổ chức TGTT cung ứng các sản phẩm, dịch vụ thanh toán an toàn, bảo mật, tiện ích; đồng thời, thực hiện tốt công tác giám sát các hệ thống thanh toán quan trọng và giám sát hoạt động cung ứng dịch vụ TGTT đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán.

Hạ tầng phục vụ chuyển đổi số ngành ngân hàng được chú trọng đầu tư, nâng cấp, phát triển. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng xử lý bình quân 820 nghìn tỷ đồng mỗi ngày. Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử xử lý gần 26 triệu giao dịch mỗi ngày.

Theo NHNN, đến nay, có gần 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng. Giá trị TTKDTM gấp 25 lần GDP. 5 tháng đầu năm 2025, các giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt là giao dịch qua mã QR tăng tới 78,09% về số lượng và 216,24% về giá trị. Hầu hết dịch vụ ngân hàng cơ bản đã được thực hiện trên kênh số, nhiều ngân hàng đạt tỷ lệ khoảng 95% giao dịch thực hiện trên kênh số. Nhiều nghiệp vụ cơ bản đã được số hóa hoàn toàn 100% (tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay...). Hệ sinh thái số, thanh toán số đã được thiết lập kết nối giữa dịch vụ ngân hàng với nhiều dịch vụ khác trong nền kinh tế để cung ứng trải nghiệm liền mạch cho khách hàng. Bên cạnh đó, NHNN đã xây dựng Kho dữ liệu NHNN với gần 32 tỷ dòng dữ liệu thông qua việc thu thập dữ liệu từ hơn 1.470 đơn vị và nguồn dữ liệu từ các hệ thống thông tin khác của NHNN; Kho dữ liệu thông tin tín dụng lưu trữ thông tin của trên 54 triệu khách hàng vay.

Trong cải cách hành chính và dịch vụ công, đến nay, gần 99% hồ sơ công việc được xử lý trên môi trường số (trừ nội dung công việc liên quan bảo vệ bí mật nhà nước); chỉ số cải cách hành chính (PAR Index) năm 2024 NHNN đạt 93,45% là điểm số cao nhất NHNN đạt được trong 8 năm theo dõi chấm Par index. NHNN là cơ quan với 07 năm liên tiếp dẫn đầu bảng xếp hạng cải cách hành chính của các bộ, cơ quan ngang bộ. Về kết nối Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (CSDLQGvDC) phục vụ phát triển kinh tế xã hội của ngành Ngân hàng, đến ngày 04/7/2025, cả ngành ngân hàng đã có hơn 120,9 triệu hồ sơ khách hàng (CIF) được đối chiếu sinh trắc học qua CCCD gắn chip hoặc VNeID (đạt hơn 100% tổng lượng tài khoản thanh toán cá nhân phát sinh giao dịch trên kênh số); hơn 1,2 triệu hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học (đạt hơn 100% tổng số lượng tài khoản thanh toán tổ chức phát sinh giao dịch trên kênh số).

Xác định nguồn nhân lực đóng vai trò then chốt, là yếu tố quyết định sự thành công, NHNN và các TCTD đã quan tâm, đầu tư cho nhân sự công và chuyển đổi số cả về số lượng và chất lượng. Những ngân hàng tiên phong cho chuyển đổi số đều có tỷ lệ từ 8-10% nhân sự công nghệ thông tin và chuyển đổi số trên tổng số lượng nhân sự của mình. Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh trên phạm vi toàn cầu thì “hợp tác quốc tế là chìa khóa”, NHNN và các TCTD đã xây dựng cơ chế hợp tác song phương, đa phương, chủ động kết nối với các tổ chức tài chính quốc tế, các đối tác công nghệ hàng đầu để trao đổi kiến thức, chuyển giao công nghệ.

Ngoài ra, triển khai Nghị quyết 57 và chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, với tinh thần đồng hành với các ngành, lĩnh vực khác trong triển khai Nghị quyết 57, NHNN đã xây dựng và chỉ đạo các ngân hàng thương mại (NHTM) triển khai Chương trình tín dụng 500.000 tỷ đồng cho vay đầu tư hạ tầng, công nghệ số nhằm thực hiện các dự án trọng điểm/quan trọng quốc gia thuộc các lĩnh vực giao thông, điện lực và công nghệ số theo danh mục do các Bộ, ngành công bố.

Hoàn thiện thể chế - Phát triển hạ tầng, dữ liệu, nhân sự số

Thời gian tới, để thúc đẩy chuyển đổi số ngân hàng, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu của chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết 57, đưa nước ta phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới, về phía ngành Ngân hàng tiếp tục triển khai các nhiệm vụ sau:

Thứ nhất, về hoàn thiện thể chế: NHNN tiếp tục tổ chức triển khai Nghị định số 94/2025/NĐ-CP của Chính phủ về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng; trình Chính phủ ban hành Nghị định về Mobile Money đồng thời rà soát ban hành, sửa đổi, bổ sung các quy định để tháo gỡ các điểm nghẽn, thúc đẩy phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số toàn ngành. Bên cạnh đó, ngành Ngân hàng tiếp tục triển khai, hoàn thành các chỉ tiêu tại Kế hoạch triển khai Đề án phát triển TTKDTM giai đoạn 2021 – 2025; phối hợp Bộ Công an và các đơn vị liên quan tiếp tục triển khai có hiệu quả các kế hoạch của ngành ngân hàng về chuyển đổi số, về triển khai Đề án 06, về triển khai Nghị quyết số 57.

Thứ hai, ưu tiên phát triển hạ tầng số, nền tảng số hiện đại, bảo đảm an ninh, an toàn: các TCTD, TCCƯDVTT tiếp tục ứng dụng công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (BigData), điện toán đám mây (Cloud Computing), chuỗi khối (Blockchain) trong hoạt động ngân hàng để đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện hoạt động quản trị, điều hành, nghiệp vụ, đẩy nhanh quá trình ra quyết định và phát triển các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng hiện đại. Đầu tư vào an ninh mạng, bảo mật dữ liệu, xây dựng trung tâm giám sát an ninh mạng và năng lực ứng phó sự cố hiệu quả; đảm bảo an ninh, an toàn và bảo mật hoạt động thanh toán, ngân hàng; các đơn vị cung ứng dịch vụ tích cực triển khai các giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến, thanh toán thẻ ngân hàng, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng. Đẩy mạnh truyền thông, giáo dục tài chính nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng cho công chúng trong sử dụng sản phẩm, dịch vụ tài chính, ngân hàng, hạn chế nguy cơ tội phạm lợi dụng dịch vụ ngân hàng cho mục đích gian lận, lừa đảo.

Thứ ba, đa dạng và cá nhân hóa dịch vụ ngân hàng số, tăng trải nghiệm: Số hóa toàn diện các quy trình và sản phẩm dịch vụ ngân hàng truyền thống; phát triển các sản phẩm, dịch vụ tài chính số mới; mở rộng tiếp cận dịch vụ tài chính cho đối tượng yếu thế, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Đẩy mạnh triển khai dịch vụ công trực tuyến ngành ngân hàng, phấn đấu trong năm 2025 hoàn thành nâng cấp 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện lên dịch vụ công trực tuyến toàn trình, nâng cao chất lượng, hiệu quả cung cấp dịch vụ trực tuyến.

Thứ tư, phát triển dữ liệu số: Phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an triển khai hiệu quả Đề án 06 tạo động lực thúc đẩy chuyển đổi số ngành ngân hàng. Đẩy mạnh kết nối, chia sẻ dữ liệu an toàn giữa các cơ sở dữ liệu quốc gia, chuyên ngành để phát triển hệ sinh thái số thông minh, an toàn và lấy người dân làm trung tâm.

Thứ năm, phát triển nguồn nhân lực, văn hóa học tập, sáng tạo: Đa dạng hóa các hình thức đào tạo, các trình độ; quyết liệt triển khai phong trào Bình dân học vụ số; tổ chức đào tạo chuyển đổi số, nâng cao năng lực quản trị, phân tích dữ liệu và đổi mới sáng tạo gắn với phong trào “học tập suốt đời” trong cán bộ, công chức và người lao động ngành Ngân hàng.

Thứ sáu, tăng cường và rộng hợp tác quốc tế: Tiếp tục đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu khoa học quốc tế, nâng cao năng lực tự chủ công nghệ và phát triển chuyên gia theo chuẩn toàn cầu.

Thứ bảy, để các ngân hàng có thể sớm triển khai Chương trình tín dụng 500 nghìn tỷ đồng cho vay đầu tư hạ tầng, công nghệ số nhằm thực hiện các dự án trọng điểm/quan trọng quốc gia thuộc các lĩnh vực giao thông, điện lực và công nghệ số theo danh mục do các Bộ, ngành công bố, NHNN tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các Bộ ngành hướng dẫn, hỗ trợ, tạo điều kiện cho các NHTM tổ chức thực hiện trong phạm vi thẩm quyền.

Chú thích: