Doanh nghiệp quốc tế "ồ ạt" đến Việt Nam săn tìm nguồn đất hiếm

Nhiều công ty nước ngoài dự định mở nhà máy khai thác đất hiếm tại Việt Nam để phát triển ngành công nghiệp tiềm năng này.

Theo thông tin công bố, gần đây xuất hiện 2 công ty nam châm đến từ Hàn Quốc và Trung Quốc, cùng với đó là một nhà cung cấp cho Apple sẽ mở nhà máy ở Việt Nam trong bối cảnh mối quan hệ giữa Mỹ - Trung đang căng thẳng. Những công ty này cho thấy chiến lược thúc đẩy đa dạng hóa chuỗi cung ứng, tránh lệ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc.

Được biết, công ty Hàn Quốc là Star Group Industrial (SGI) và công ty Trung Quốc là Baotou INST Magnetic sẽ tham gia hoạt động trong các lĩnh vực như điện tử, xe ô tô. Họ cũng sẽ hướng đến chuyển đổi dây chuyền lắp ráp do hạn chế thương mại ngày càng tăng trong khi nhu cầu di chuyển của khách hàng lớn.

Trung Quốc là quốc gia có thế mạnh về nam châm – nguyên liệu để sản xuất ra nam châm đất hiếm. Nam châm đất hiếm là yếu tố quan trọng để lắp ráp trong các sản phẩm như xe điện, tua-bin gió, vũ khí và điện thoại thông minh. Tuy nhiên, ngành nam châm ở Trung Quốc vẫn không tránh khỏi một số khó khăn, thách thức.

Những chuyên gia trong ngành công nghiệp nam châm cho biết, Việt Nam có trữ lượng đất hiếm lớn thứ 2, chỉ đứng sau Trung Quốc nhưng lại chưa được khai thác. Ở Việt Nam, khai thác đất hiếm là ngành công nghiệp non trẻ nhưng lại chứa đựng nhiều tiềm năng, thậm chí có thể trở thành một đối thủ cạnh tranh với Trung Quốc.

Một ví dụ điển hình cho thấy, dự án SGI của Việt Nam đặt mục tiêu sản lượng năm 2025 là 5.000 tấn nam châm neodymium (NdFeB) cao cấp mỗi năm, đủ cung ứng cho 2 triệu xe điện (EV).

Tuy nhiên, theo dữ liệu của Adamas Intelligence được trích dẫn trong một báo cáo của Bộ Năng lượng Mỹ, Việt Nam đang khá “tụt hậu” khi sản lượng nam châm sản xuất được chỉ chiếm 1% của thế giới, trong khi Trung Quốc là 92%.

Hơn nữa, một vài nhà máy của Trung Quốc có thể sản xuất lượng nam châm cao gấp 10 lần so với dự án SGI của Việt Nam và họ quản lý việc khai thác, chế biến quặng.

Dù vậy, ngành nam châm của Việt Nam thời gian qua đã phát triển khá tốt.

Theo ước tính của Công ty tư vấn vật liệu Project Blue, nhà máy SGI hoạt động hết công suất sẽ sản xuất được gần 3% sản lượng toàn cầu trong năm 2022, tương đương với gần một nửa số lượng nam châm neodymium của Mỹ nhập khẩu năm ngoái.

Các nhà lãnh đạo Mỹ cũng đã cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng đối với tiềm năng đất hiếm của Việt Nam và mong muốn nâng cấp quan hệ song phương trong năm nay. Trước đó, Hàn Quốc đã ký một thỏa thuận với Việt Nam vào tháng 6 để thúc đẩy chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng.

Bên cạnh tiềm năng khai thác, các nhà sản xuất nam châm cũng bị thu hút bởi chi phí lao động thấp và khả năng tiếp cận thị trường được cung cấp bởi nhiều thỏa thuận thương mại tự do của Việt Nam.

Các doanh nghiệp Mỹ còn muốn tiến gần hơn đến các khách hàng tại Việt Nam, điển hình là các doanh nghiệp sản xuất ô tô, điện tử bởi họ không muốn phụ thuộc quá mức vào nguồn cung từ Trung Quốc khi mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh xấu đi.

Một nhà tư vấn ngành công nghiệp có trụ sở tại Việt Nam cho biết, Việt Nam là quốc gia duy nhất ngoài Trung Quốc có thể đáp ứng tất cả các giai đoạn của chuỗi cung ứng nam châm, từ khai thác đất hiếm đến sản xuất hạ nguồn.

Sở dĩ, Bộ Năng lượng Mỹ ước tính sản lượng nam châm mà Việt Nam sản xuất được ước tính chiếm 3% thị phần toàn cầu là do Chính phủ có kế hoạch mở rộng sản xuất đất hiếm vào cuối thập kỷ này và đang tăng cường công suất tinh chế.

Bên cạnh tiềm năng, ông David Merriman của Blue Project cho biết bất cứ ai đang cố gắng xây dựng một chuỗi cung ứng từ mỏ đến nam châm sẽ phải đối mặt với rất nhiều thách thức.

Sản lượng tăng gấp đôi

Công ty SGI chuyên cung cấp nam châm cho doanh nghiệp xe điện Việt Nam là VinFast và Hyundai Motor của Hàn Quốc cho biết họ đang đầu tư 80 triệu USD vào nhà máy mới tại Việt Nam và sẽ đi vào hoạt động từ năm 2024.

Hiện tại, Trung Quốc đang tạo ra hàng rào vững chắc về kiểm soát nguyên liệu thô cũng như công nghệ liên quan đến đất hiếm dẫn đến sự không chắc chắn, có nguy cơ thiếu hụt nguồn cung.

SGI dự kiến sẽ tăng gần gấp đôi sản lượng hiện tại là 3.000 tấn mỗi năm từ các nhà máy ở Hàn Quốc và Trung Quốc. Theo SGI, khoản đầu tư này là một phần của biện pháp “đối phó" trước các hạn chế thương mại có thể xảy ra từ Trung Quốc.

SGI cũng thông tin thêm, nhà máy lấy đất hiếm chủ yếu từ Trung Quốc nhưng đang tìm kiếm các nguồn thay thế ở Việt Nam và Úc cũng như lên kế hoạch phát triển một nhà máy đất hiếm tại Việt Nam.

Sự hỗ trợ đến từ nhà cung cấp của Apple

Được biết, một nhà máy mới được INST (Trung Quốc) thuê ở miền Bắc Việt Nam sẽ bắt đầu hoạt động vào tháng tới. INST là công ty nam châm chuyên thiết kế mạch đã được Apple đưa vào danh sách nhà cung cấp từ năm 2021.

Theo tìm hiểu, INST mất khoảng vài triệu đô la cho chi phí ban đầu để xây dựng nhà máy và sẽ “mạnh tay” đầu tư thêm ở những giai đoạn tiếp theo.

Luxshare của Trung Quốc và Foxconn của Đài Loan cũng nằm trong số các nhà cung cấp lớn của Apple, chuyên sản xuất các sản phẩm trang thiết bị có chứa nam châm tại Việt Nam như iPad, MacBook.

Trong nửa đầu năm 2024, một công ty sản xuất nam châm khác của Trung Quốc là Magsound dự định sẽ mở nhà máy tại Việt Nam. Tuy nhiên, do không thỏa thuận cung cấp được với Luxshare, Magsound đã phải rút lại kế hoạch.

Trong số các nhà sản xuất nam châm tại Việt Nam, Shin-Etsu Chemical của Nhật Bản có lẽ là công ty tiêu biểu nhất sau khi quyết định tăng gấp đôi công suất hàng năm lên 2.200 tấn từ năm 2017. Trong năm nay, Shin-Etsu Chemical đã mở rộng cơ sở phục vụ sản xuất.

Tại Việt Nam, khai thác đất hiếm đã được cho phép từ lâu nhưng chưa có khả năng khai thác. Theo quyết định số 866 của Chính phủ phê duyệt về "quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050", Việt Nam dự kiến khai thác khoảng 2 triệu tấn quặng đất hiếm nguyên khai/năm.

Ngoài ra, Chỉnh phủ cũng chỉ đạo đầu tư mới nhà máy luyện kim đất hiếm, địa điểm nhà máy đầu tư lựa chọn với tổng công suất các kim loại đất hiếm từ 7.500 - 10.000 tấn/năm.

Kiến nghị điều chỉnh quy hoạch Khu đại học Phố Hiến sau nhiều năm chậm tiến độ TBCKVN - Bộ Xây dựng vừa có văn bản gửi Văn phòng Chính phủ và UBND tỉnh Hưng Yên về kiến nghị xem xét phân ...

Quảng Nam: Chấm dứt hoạt động khu nghỉ dưỡng quốc tế An Thịnh - PPC Hiện nay, Sở KH&ĐT tỉnh Quảng Nam đang thực hiện các trình tự và hồ sơ để chấm dứt hoạt động dự án Khu nghỉ ...

Trái phiếu Chính phủ hóa "nam châm" hút dòng tiền đầu tư cuối năm Kỳ vọng lãi suất giảm đã khiến nhu cầu đầu tư trái phiếu Chính phủ gia tăng mạnh. Chứng khoán SSI dự báo lãi suất ...