Xuất khẩu hồ tiêu tăng mạnh về giá trị dù sản lượng giảm

Tính đến hết quý I/2025, Việt Nam đã xuất khẩu gần 47.000 tấn hồ tiêu, bao gồm cả tiêu đen và tiêu trắng, đạt kim ngạch gần 330 triệu USD – theo số liệu từ Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA). So với cùng kỳ năm trước, con số này tăng đến 38,6%, bất chấp sản lượng sụt giảm.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ giá xuất khẩu bình quân tăng vọt. Cụ thể, tiêu đen đang được bán với giá trung bình 6.711 USD/tấn, tăng gần 95% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá tiêu trắng còn ấn tượng hơn, đạt 8.617 USD/tấn – tăng gần 74%. Đây là mức giá cao nhất trong nhiều năm trở lại đây, cho thấy nhu cầu toàn cầu đối với hồ tiêu Việt Nam đang phục hồi mạnh mẽ sau giai đoạn suy thoái.

Sự bứt phá này được đánh giá là nhờ sự điều chỉnh chính sách sản xuất của doanh nghiệp trong nước, tập trung vào chất lượng và phân khúc cao cấp như tiêu hữu cơ, tiêu trắng – đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường khó tính như châu Âu và Mỹ.

Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất nhưng đang lung lay vì chính sách thuế

Tính đến thời điểm hiện tại, Hoa Kỳ vẫn là đối tác thương mại lớn nhất trong lĩnh vực hồ tiêu của Việt Nam. Quốc gia này chiếm khoảng 25% tổng kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam, đồng thời Việt Nam cũng cung cấp tới 77% tổng lượng hồ tiêu Mỹ nhập khẩu – một tỷ lệ áp đảo.

Tuy nhiên, bức tranh tươi sáng này đang đối mặt với nguy cơ "mất màu" do chính sách thuế mới của Hoa Kỳ. Cụ thể, nếu mức thuế nhập khẩu hồ tiêu từ Việt Nam bị nâng lên đến 46% như đề xuất, thì năng lực cạnh tranh sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Chủ tịch VPSA, bà Hoàng Thị Liên nhận định: "Nếu kết quả đàm phán không khả quan, Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ mất thị phần vào tay các quốc gia đối thủ như Indonesia và Brazil. Mặc dù có thể duy trì một phần thị phần nhỏ tại Mỹ, nhưng việc giữ vững như hiện tại sẽ vô cùng khó khăn".

Trước nguy cơ đó, nhiều doanh nghiệp đang hoạt động cầm chừng, chờ đợi kết quả đàm phán. Đồng thời, họ cũng tính toán đến việc mở rộng sang các thị trường khác như EU, Trung Quốc, Ấn Độ và khu vực Trung Đông để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

EU – điểm đến tiềm năng nhưng yêu cầu khắt khe

Trong bối cảnh thị trường Mỹ bất ổn, châu Âu đang nổi lên như điểm đến sáng giá cho hồ tiêu Việt Nam. Tổng lượng nhập khẩu hồ tiêu của EU năm 2024 đạt 120.657 tấn, tăng 20% so với năm 2023. Trong đó, hồ tiêu Việt Nam chiếm 52,1% thị phần – một con số rất ấn tượng và cho thấy dấu hiệu phục hồi rõ nét tại khu vực này.

Tuy nhiên, thị trường EU lại đặt ra nhiều yêu cầu khắt khe về truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn kỹ thuật và đặc biệt ưu tiên các sản phẩm phân khúc cao cấp như tiêu trắng, tiêu hữu cơ. Đây là thách thức không nhỏ đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam, nhưng cũng là động lực để ngành hồ tiêu tái cấu trúc sản xuất theo hướng bền vững, nâng cao chất lượng.

VPSA cho biết đang có kế hoạch phân bổ lại cơ cấu thị trường xuất khẩu, hướng tới cân bằng giữa ba trụ cột chính: Mỹ, EU và châu Á – mỗi khu vực chiếm từ 25-27% thị phần. Bên cạnh đó, các thị trường mới như châu Phi và Trung Đông cũng được xem là tiềm năng cần được khai thác.

Để duy trì đà tăng trưởng bền vững, ngành hồ tiêu Việt Nam cần có những thay đổi chiến lược, từ nâng cao chất lượng sản phẩm, đầu tư vào chế biến sâu đến việc xây dựng hệ thống thương hiệu mạnh.

Việc chuyển hướng từ xuất khẩu nguyên liệu thô sang sản phẩm chế biến giá trị gia tăng như tiêu xay, tiêu hữu cơ đóng gói không chỉ giúp tăng giá trị đơn hàng mà còn mở rộng cánh cửa vào những thị trường cao cấp hơn.

Các chuyên gia cũng khuyến cáo doanh nghiệp cần tích cực cập nhật thông tin thị trường, chính sách thương mại quốc tế, đặc biệt là các hiệp định thương mại tự do (FTA) để tận dụng ưu đãi thuế quan và giảm thiểu rủi ro từ các chính sách bảo hộ.