Giải pháp nào để Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình và có thu nhập cao vào năm 2045?

Tại hội thảo khoa học quốc tế “Thách thức của Việt Nam: Hướng tới quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045" do Viện Nghiên cứu kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA) và Trường Đại học Đông Á đồng tổ chức, các chuyên gia, nhà nghiên cứu đã thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm về các vấn đề kinh tế - xã hội của Việt Nam trong bối cảnh đương đại; đồng thời đưa ra các khuyến nghị về chính sách nhằm đạt được mục tiêu của Việt Nam hướng đến nền kinh tế có thu nhập cao vào năm 2045.

Theo TS. Võ Trí Thành - Chủ tịch Ủy ban Hợp tác kinh tế Thái Bình Dương của Việt Nam, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, mặc dù đã đạt được những thành tựu đáng kể như chuyển đổi từ một quốc gia nghèo thành quốc gia có thu nhập trung bình và trở thành một trong những nền kinh tế mở cửa nhất thế giới, Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình vẫn còn cao và đất nước cũng đã chịu những hậu quả về môi trường do sự tăng trưởng của mình.

“Chúng ta đã bỏ lỡ nhiều cơ hội phát triển, nên bây giờ để đảm bảo thành công mục tiêu thu nhập cao vào năm 2045, cần phải rút ra bài học từ những kinh nghiệm trong quá khứ, nhấn mạnh vào quyết tâm chính trị, cải cách hành chính và hội nhập quốc tế.

Các hành động chính sách quan trọng bao gồm tăng cường năng lực công, cải thiện khung pháp lý, đẩy nhanh tái cơ cấu, nâng cao phát triển nguồn nhân lực và củng cố Hệ thống Đổi mới Quốc gia để vượt qua bẫy thu nhập trung bình và đạt được các mục tiêu phát triển”, TS. Võ Trí Thành nhìn nhận.

Về chính sách để tránh bẫy thu nhập trung bình, GS. Trần Văn Thọ (Giáo sư danh dự Đại học Waseda Nhật Bản) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển đổi từ tăng trưởng dựa trên đầu vào sang tăng trưởng dựa trên năng suất nhân tố tổng hợp và vai trò của cải cách thể chế trong việc duy trì tăng trưởng.

“Để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và đạt được tăng trưởng dài hạn, Việt Nam cần tập trung vào các chính sách thúc đẩy công nghiệp hóa, hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), cải thiện thị trường yếu tố sản xuất, nâng cao giáo dục và đào tạo, cũng như đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D). Chuyển dịch cơ cấu là vấn đề quan trọng nhất của Việt Nam hiện nay”, GS. Trần Văn Thọ khẳng định.

Trong khi đó, GS. Yasuhiro Yamada (Nhật Bản), thành viên cao cấp về chính sách ERIA cho rằng, để đạt được trạng thái thu nhập cao vào năm 2045, tỷ lệ tăng trưởng hàng năm của Việt Nam phải tăng lên 5,4%, yêu cầu phải nâng cao năng suất và cải tiến công nghiệp. Kinh tế Việt Nam cần chuyển đổi từ tăng trưởng dựa trên “đầu vào” sang tăng trưởng dựa trên đổi mới sáng tạo, nhấn mạnh vào vốn nhân lực, hiệu quả thị trường lao động và vốn, cạnh tranh và ứng dụng công nghệ.

Khẳng định công nghệ số đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi này, GS. Yasuhiro Yamada nhấn mạnh, đây là lĩnh vực mang lại tiềm năng đáng kể để tiến gần hơn tới mục tiêu đạt được trạng thái quốc gia thu nhập cao vào năm 2045.

“Thêm vào đó, Việt Nam nên theo đuổi các sáng kiến hợp tác trong nhiều lĩnh vực, bao gồm ngành công nghiệp ô tô, nông nghiệp tiên tiến, giảm thiểu biến đổi khí hậu, nền kinh tế tuần hoàn, và giải quyết các thách thức do xã hội già hóa…”, thành viên cao cấp về chính sách của ERIA nói thêm.

Cũng nhấn mạnh về việc giữ đà tăng trưởng, TS. Đinh Thị Hiền Lương (Viện Nghiên cứu chiến lược ngoại giao, Học viện Ngoại giao Việt Nam) nhìn nhận, để phát triển trong thời kỳ mới, Việt Nam cần chính sách tự chủ và thích ứng chiến lược, giữ đà tăng trưởng, tham gia các sân chơi lớn... để có thể đạt mục tiêu tăng trưởng.

Đề cập nội dung làn sóng mới của chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0, internet vạn vật và trí tuệ nhân tạo như là động lực cho Việt Nam, ông Nguyễn Ánh Dương - Trưởng ban Nghiên cứu tổng hợp, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, Việt Nam đã đặt trọng tâm vào đổi mới và chuyển đổi số. Sự phát triển của nền kinh tế số được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng thu nhập, với mục tiêu cuối cùng là đạt được mức thu nhập cao vào năm 2045.

“Để đạt được nền kinh tế số, Việt Nam phải giải quyết nhiều thách thức, bao gồm cải thiện sự phối hợp giữa các cơ quan chính phủ, điều chỉnh các tiêu chuẩn kỹ thuật, ban hành các luật cơ bản để hỗ trợ chuyển đổi số, và phát triển nguồn nhân lực am hiểu công nghệ số” - ông Nguyễn Ánh Dương nói.

PGS.TS. Nguyễn Hồng Sơn, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương thì đánh giá, chuyển đổi số gắn với chuyển đổi xanh là phương thức mới có tính đột phá để rút ngắn quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá; góp phần giúp Việt Nam đạt được mức thu nhập trung bình cao.