Thị trường thép Việt Nam và tác động của thuế chống bán phá giá
Ngày 21/02, Bộ Công Thương đã chính thức ban hành quyết định áp thuế chống bán phá giá (CBPG) tạm thời đối với thép nhập khẩu từ Trung Quốc, với mức thuế dao động từ 19% - 28%. Theo đánh giá của Chứng khoán MB (MBS), đây là yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp sản xuất thép nội địa giành lại thị phần, trong bối cảnh hàng nhập khẩu đang chiếm tỷ trọng lớn tại Việt Nam.
Trong năm 2024, 67% sản lượng tiêu thụ HRC trong nước đến từ hàng nhập khẩu, trong đó 75% có xuất xứ từ Trung Quốc. Nhu cầu thép tại Trung Quốc đang ở mức thấp nhất trong vòng 5 năm qua, khiến các doanh nghiệp nước này tăng cường xuất khẩu để duy trì sản lượng. Điều này dẫn đến lượng thép HRC nhập khẩu vào Việt Nam tăng 35% so với cùng kỳ năm trước, đạt mức 10,1 triệu tấn, trong khi sản lượng từ các nhà sản xuất nội địa chỉ khoảng 4,8 triệu tấn (-3% so với cùng kỳ).
 |
| Thị phần các DN nội địa sản xuất HRC (Đơn vị: Triệu tấn) năm 2021 - 2024. Nguồn: VSA. |
Lý do thép nhập khẩu từ Trung Quốc tràn vào Việt Nam mạnh mẽ trong thời gian qua đến từ chênh lệch giá giữa hai nước. Trong năm 2024, mức chênh lệch giá thép HRC giữa Trung Quốc và Việt Nam lên tới 110 USD/tấn (+30% so với cùng kỳ năm trước), khiến các doanh nghiệp tôn mạ trong nước ưu tiên nhập khẩu HRC Trung Quốc thay vì sử dụng nguồn cung nội địa. Do nguồn cung dồi dào, giá HRC tại Việt Nam đã giảm khoảng 11% xuống còn 530 USD/tấn.
Với mức thuế CBPG 28% áp dụng cho đa số doanh nghiệp Trung Quốc, MBS dự báo mức chênh lệch giá giữa thép nội địa và thép nhập khẩu sẽ thu hẹp còn 45 – 50 USD/tấn (chưa tính các chi phí vận tải, lưu kho). Điều này giúp các doanh nghiệp tôn mạ có động lực sử dụng HRC nội địa thay vì nhập khẩu, nhờ lợi thế chi phí vận chuyển và thời gian giao hàng. MBS kỳ vọng thị phần HRC nội địa sẽ tăng lên 60% vào năm 2025 - 2026, so với mức 32% của năm 2024.
 |
| Mức chênh lệch dự báo của thép Việt Nam và thép Trung Quốc dự báo (Đơn vị: USD/tấn). Nguồn: Bloomberg, MBS dự báo |
Bên cạnh động thái áp thuế CBPG, nhu cầu tiêu thụ HRC tại Việt Nam dự kiến tăng trưởng 10% mỗi năm trong giai đoạn 2025 - 2026, đạt 16,3 triệu tấn vào năm 2025 và 17,9 triệu tấn vào năm 2026. Động lực tăng trưởng chính đến từ ngành tôn mạ, sản xuất ô tô, cùng với các dự án hạ tầng trọng điểm như đường sắt cao tốc Bắc – Nam sau năm 2026.
Dưới tác động của những yếu tố tích cực này, giá HRC nội địa dự báo sẽ phục hồi từ quý II/2025, đạt 590 USD/tấn vào cuối năm 2025 và 634 USD/tấn vào năm 2026, tương ứng mức tăng 8% và 9% so với cùng kỳ năm trước.
Doanh nghiệp nào hưởng lợi?
Hòa Phát (HPG): Doanh nghiệp hưởng lợi lớn nhất
Theo MBS, Hòa Phát (HPG) là doanh nghiệp được hưởng lợi lớn nhất từ việc áp thuế CBPG, do HRC chiếm khoảng 33% tổng sản lượng tiêu thụ của HPG trong năm 2024. Đồng thời, việc hoàn thành nhà máy Dung Quất 2 vào cuối quý I/2025 sẽ là bước ngoặt giúp HPG mở rộng công suất, đúng thời điểm Việt Nam áp thuế CBPG lên thép Trung Quốc.
 |
| Sản lượng HRC của HPG (Đơn vị: Triệu tấn). Nguồn: HPG, MBS Research |
MBS dự báo, giá bán và sản lượng HRC của HPG sẽ lần lượt tăng 8% và 47% trong năm 2025, nhờ vào việc Dung Quất 2 đi vào hoạt động, cung cấp khoảng 1,4 triệu tấn HRC ra thị trường. Về dài hạn, nhà máy Dung Quất 2 sẽ đạt công suất tối đa vào năm 2028, giúp sản lượng HRC của HPG đạt 8,6 triệu tấn/năm, tăng 187% so với năm 2024. Điều này giúp HPG trở thành nhà sản xuất HRC hàng đầu tại Việt Nam, giảm bớt áp lực cạnh tranh từ thép nhập khẩu.
Hoa Sen (HSG) và Nam Kim (NKG): Hưởng lợi trong ngắn hạn
Đối với các doanh nghiệp tôn mạ như Hoa Sen (HSG) và Nam Kim (NKG), tác động của thuế CBPG chủ yếu sẽ mang lại lợi ích trong ngắn hạn. Cả hai doanh nghiệp này hiện đang nắm giữ lượng hàng tồn kho giá rẻ từ 1-2 quý trước, do đó có thể điều chỉnh tăng giá bán trong bối cảnh giá HRC phục hồi.
Tuy nhiên, về dài hạn, mức độ hưởng lợi của HSG và NKG sẽ thấp hơn so với HPG, do biên lợi nhuận gộp chỉ cải thiện nhẹ. Các doanh nghiệp này chủ yếu hưởng lợi từ khả năng tăng giá bán, nhưng không trực tiếp hưởng lợi từ việc tăng sản lượng HRC nội địa.
Việc áp thuế chống bán phá giá lên thép Trung Quốc là một bước đi quan trọng giúp doanh nghiệp thép Việt Nam giành lại thị phần. Với thị phần HRC nội địa dự kiến tăng từ 32% lên 60% vào năm 2025 - 2026, Hòa Phát (HPG) là doanh nghiệp hưởng lợi lớn nhất, đặc biệt khi nhà máy Dung Quất 2 đi vào hoạt động, giúp mở rộng công suất đáng kể.
Trong khi đó, Hoa Sen (HSG) và Nam Kim (NKG) sẽ được hưởng lợi trong ngắn hạn, nhờ việc tích trữ hàng tồn kho giá rẻ và khả năng điều chỉnh giá bán trong bối cảnh giá HRC hồi phục. Dự báo giá HRC sẽ tăng lên 590 USD/tấn vào năm 2025 và 634 USD/tấn vào năm 2026, tạo động lực cho ngành thép nội địa phục hồi mạnh mẽ.
 | Ngành thép được dự báo tăng trưởng mạnh, tiên phong gọi tên Hoà Phát, Hoa Sen Năm 2025, ngành thép Việt Nam kỳ vọng tăng trưởng 10,6% nhờ đẩy mạnh đầu tư công và sự phục hồi của bất động sản. ... |
 | Mỹ áp thuế 25% lên thép nhập khẩu: HPG "bình tâm", GDA, HSG, NKG ảnh hưởng nhẹ Mỹ chính thức áp thuế 25% lên thép nhập khẩu, ảnh hưởng trực tiếp đến ngành thép Việt Nam. MBS dự báo biên lợi nhuận ... |
 | Bộ Công Thương áp thuế chống bán phá giá thép cán nóng, Hòa Phát có lý do để "mừng thầm" Bộ Công Thương áp thuế chống bán phá giá 19,38%-27,83% với thép cán nóng Trung Quốc, tạo lợi thế cho Hòa Phát (HPG). VCBS nâng ... |
Khánh Vân
