Khắc phục nguy cơ thiếu hụt lao động khi bình thường mới

Thiếu lao động cục bộ

Theo báo cáo sơ bộ của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), từ tháng 7 đến hết tháng 9/2021, cả nước có khoảng 1,3 triệu lao động dịch chuyển từ thành thị về nông thôn. Trong đó, có khoảng 324.000 người trở về từ Hà Nội, 292.000 người về từ TP. Hồ Chí Minh và 450.000 người trở về từ các tỉnh, thành khác phía Nam. Các tỉnh có nhiều lao động trở về là: An Giang (40.000 người), Sóc Trăng (33.000 người), Kiên Giang (32.000 người), Cà Mau (gần 21.000 người), Hậu Giang (9.211 người),...

Theo đánh giá của Bộ LĐ-TB&XH, tình trạng lao động ồ ạt trở về quê khiến quan hệ cung - cầu lao động bị mất cân đối cục bộ, nhất là những tỉnh thành phố thuộc vùng kinh tế trọng điểm Đông Nam bộ, nơi đã và đang bị chịu tác động rất lớn bởi đại dịch. Cùng với đó, thiếu hụt lao động theo ngành: điện tử (55,6%), da giày (51,7%), may (49,2%), sản xuất thiết bị điện (44,5%), dệt (39,5%). Từ đó cho thấy, sau khi các lao động ồ ạt trở về quê gây ra tình trạng thiếu lao động, các doanh nghiệp ở các tỉnh, thành trọng điểm như TP. Hồ Chí Minh, Long An, Đồng Nai, Bình Dương có nhu cầu tuyển dụng lao động lớn sau khi dừng giãn cách xã hội. Trong khi đó, tại một số tỉnh như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh… số lượng lao động không có việc làm tăng nhanh chóng, khả năng tìm việc làm tại tỉnh gặp khó khăn khi cầu lao động không lớn.

Trên thực tế thời gian vừa qua, hầu hết các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và các doanh nghiệp trong khu công nghiệp, khu chế xuất vẫn duy trì trả lương để giữ chân công nhân. Những nơi để đứt gãy nguồn cung lao động có thể là do doanh nghiệp chậm, “né” đóng bảo hiểm xã hội hoặc chưa có trách nhiệm với người lao động khi họ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Điều này cộng với những áp lực trong thời gian dài phải giãn cách, sống khó khăn trong các khu trọ khiến nhiều người lao động quyết định rời thành phố.

Kết nối, đảm bảo nguồn lao động

Để phục hồi thị trường lao động trong thời gian tới, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho hay, các địa phương cần chủ động nắm bắt nhu cầu sử dụng lao động của các doanh nghiệp, qua đó có những giải pháp kết nối, bảo đảm nguồn cung lao động phù hợp. Nếu để đứt gãy thị trường lao động thì sẽ tốn kém rất nhiều, thời gian khôi phục lại trạng thái bình thường cũng sẽ rất dài. Phục hồi thị trường lao động phải đặt trong mục tiêu chung về thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát dịch hiệu quả, từng bước chuyển sang trạng thái bình thường mới.

Cùng với đó, bảo đảm từng bước phát triển thị trường lao động, gắn chặt việc phục hồi thị trường lao động với các yêu cầu về phục hồi sản xuất, phục hồi kinh tế chung của cả nước và từng địa phương, hạn chế thấp nhất những tiêu cực từ dịch bệnh tới thị trường lao động. Đối với người lao động (nguồn cung lao động), các địa phương cần tổ chức nắm các thông tin cơ bản: công việc đang làm, số lao động đang thất nghiệp, lý do thất nghiệp, thời gian thất nghiệp, công việc và nơi làm việc gần nhất trước khi thất nghiệp; nhu cầu của người lao động về đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng lao động, tìm kiếm việc làm mong muốn… Ưu tiên tổ chức nắm bắt thông tin của người lao động trở về địa phương từ tháng 6/2021 trở lại đây.

Đối với doanh nghiệp, các địa phương tổ chức nắm thông tin về tình hình tuyển dụng và nhu cầu sử dụng lao động, với các thông tin cơ bản về quy mô hoạt động và nhu cầu về lao động (số lượng, trình độ), dự báo khả năng thiếu hụt lao động và các chính sách của doanh nghiệp cho người lao động; tập trung rà soát tại các doanh nghiệp có quy mô từ 300 lao động trở lên… Việc điều tiết lao động giữa các ngành, giữa các địa phương và giữa các doanh nghiệp trong nội bộ từng địa phương là bước quan trọng để từng bước phục hồi thị trường lao động.

Các chính sách hỗ trợ phục hồi thị trường lao động sẽ được thiết kế theo hướng bảo đảm vừa tôn trọng các nguyên tắc vận hành của thị trường, vừa có những tác động để thúc đẩy khắc phục nhanh những bất cập, nhất là những yếu tố làm mất cân đối cung - cầu lao động. Bộ LĐ-TB&XH cũng đề xuất ưu tiên tiêm vaccine cho người lao động trong các khu công nghiệp, khu chế xuất, trong các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động, trong các ngành, lĩnh vực trọng yếu của địa phương để sẵn sàng về y tế cho người lao động khi tham gia thị trường lao động.