Thị trường thủy sản toàn cầu đầu năm 2025 chứng kiến một sự chuyển dịch đáng chú ý: cá ngừ Việt Nam, từ lâu là mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đang tiếp tục khẳng định vị thế tại các thị trường truyền thống như Mỹ, EU. Thế nhưng, điểm khiến giới xuất khẩu không khỏi bất ngờ lại đến từ sự trỗi dậy của Nga – một điểm đến từng ít nổi bật, nay đang trở thành “điểm vàng” trên bản đồ xuất khẩu cá ngừ.

Theo số liệu Hải quan Việt Nam, trong quý I/2025, xuất khẩu cá ngừ đạt hơn 228 triệu USD, tăng 6% so với cùng kỳ 2024. Sản phẩm cá ngừ Việt Nam đã có mặt tại hơn 75 quốc gia và vùng lãnh thổ, phủ sóng khắp các châu lục.

Mỹ vẫn là thị trường tiêu thụ cá ngừ lớn nhất của Việt Nam, chiếm đến 39% tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng trong tháng 3 chỉ đạt khoảng 9% so với cùng kỳ – một con số đáng lo ngại khi so với những tháng đầu năm trước.

Nguyên nhân không chỉ đến từ sức cầu, mà còn từ yếu tố pháp lý: Tổ chức NOAA (Mỹ) đã đưa ra cảnh báo sơ bộ không công nhận tương đương cho ngành hải sản Việt Nam. Điều này có thể dẫn tới nguy cơ hải sản Việt bị cấm nhập khẩu vào Mỹ từ ngày 1/1/2026, nếu không đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn.

Không dừng lại ở đó, lo ngại về khả năng Mỹ tăng thuế nhập khẩu với hàng thủy sản từ Việt Nam cũng khiến các nhà nhập khẩu Mỹ thận trọng và hạn chế đơn hàng mới.

EU biến động mạnh, Hà Lan bất ngờ vượt lên dẫn đầu

Tại châu Âu, xuất khẩu cá ngừ sang toàn khối cũng đang có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại. Tuy nhiên, trong “bức tranh nhạt màu” ấy, Hà Lan bất ngờ nổi lên với kim ngạch nhập khẩu đạt hơn 13 triệu USD, tăng tới 82%, trở thành thị trường lớn thứ hai sau Mỹ.

Trong khi đó, Italy và Đức lại ghi nhận mức giảm: Italy nhập khẩu hơn 9 triệu USD (giảm 2%), còn Đức giảm sâu tới 9% trong tháng 3. Sự phân hóa cho thấy xu hướng tiêu dùng cá ngừ tại EU đang có những thay đổi ngầm, chịu tác động từ giá cả và tiêu chuẩn kỹ thuật.

Nga âm thầm vươn lên: Thị trường từng im ắng nay thành "cứ điểm chiến lược"

Không phải Mỹ, cũng không phải EU, Nga mới là bất ngờ lớn nhất trong quý I/2025. Sau cú sụt giảm trong tháng 1, xuất khẩu cá ngừ Việt Nam sang Nga tăng đều trong hai tháng tiếp theo. Riêng tháng 3, giá trị xuất khẩu tăng 92% so với cùng kỳ, giúp Nga trở thành thị trường đơn lẻ lớn thứ ba của Việt Nam, với kim ngạch 10,3 triệu USD.

Đây được xem là một “cú bật” đáng giá trong bối cảnh các thị trường lớn như Mỹ và EU đang siết quy định nhập khẩu, và mối quan hệ thương mại Việt – Nga vẫn đang được mở rộng qua các kênh xúc tiến song phương.

Cá ngừ Việt Nam: Cơ hội lớn đi kèm thách thức bền vững

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trữ lượng cá ngừ tại Việt Nam ước đạt hơn 600.000 tấn, với sản lượng khai thác hàng năm trên 200.000 tấn. Trong đó, cá ngừ vằn chiếm hơn 50% tổng nguồn lợi cá nổi.

Nhờ vào lợi thế tài nguyên biển và hệ thống đánh bắt – chế biến đang được hiện đại hóa, cá ngừ Việt Nam đang có nhiều cơ hội mở rộng thị trường, đặc biệt là thông qua các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP…

Tuy nhiên, đi kèm với cơ hội là không ít thách thức:

Quy tắc xuất xứ, truy xuất nguồn gốc và đánh bắt bền vững ngày càng được siết chặt.

Nhiều thị trường lớn đang áp dụng tiêu chuẩn IUU nghiêm ngặt, khiến doanh nghiệp xuất khẩu phải đầu tư bài bản hơn về chuỗi cung ứng.

Với độ phủ tại hơn 75 quốc gia, thị phần ổn định tại Mỹ, EU và bước tiến mạnh mẽ tại Nga, cá ngừ đang chứng minh là mặt hàng chiến lược của ngành thủy sản Việt Nam.

Dù đối mặt với rào cản kỹ thuật và chính sách từ các thị trường lớn, ngành cá ngừ Việt vẫn đang tìm được những lối đi riêng bằng cách tận dụng chính sách thương mại, đầu tư vào truy xuất nguồn gốc, và mở rộng sang các thị trường thay thế giàu tiềm năng.