Giá gạo ở Nhật Bản đã tăng gấp đôi so với một năm trước khiến Chính phủ quyết định mở kho dự trữ gạo nhằm hạ giá trong nước, tuy nhiên đà tăng vẫn chưa dừng lại.

Giá trung bình cho một bao gạo 5 kg tại các siêu thị trên khắp Nhật Bản đã đạt mức cao kỷ lục 4.206 yên tính đến tuần cuối cùng của tháng 3, tăng 10 yên so với tuần trước đó. Đây là tuần thứ 13 liên tiếp chứng kiến giá của mặt hàng chủ lực này tăng vọt. Con số này được Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản tính toán dựa trên thông tin của 1.000 siêu thị trên toàn quốc từ nhà cung cấp dữ liệu KSP-SP.

Mặc dù tốc độ tăng đã chậm lại, giá vẫn cao hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.

Chính phủ đã giải phóng lượng gạo dự trữ nhằm ngăn chặn tình trạng tăng giá, tổ chức đấu giá theo lịch trình cho 210.000 tấn gạo tính đến ngày 28 tháng 3. Gạo từ vòng đấu giá đầu tiên đã được đưa ra thị trường vào cuối tháng 3, nhưng không ngăn được giá tăng vọt.

Chi phí cao đang ảnh hưởng đến một loạt các sản phẩm từ gạo. Satō Foods đã tăng giá các gói cơm ăn liền của mình lên tới 14% vào tháng 12 năm 2024 và đã thông báo sẽ tăng thêm vào ngày 2 tháng 6, nói rằng họ buộc phải chuyển một số chi phí cho người tiêu dùng. Chuỗi nhà hàng thức ăn nhanh Sukiya và Yoshinoya đã lần lượt tăng giá các sản phẩm chính của họ vào ngày 18/3 và ngày 10/4, bên cạnh đó các cửa hàng tiện lợi đang tăng giá các viên cơm và cơm hộp bentō làm từ gạo .

Vào ngày 9 tháng 4, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Etō Taku tuyên bố rằng Chính phủ sẽ tiếp tục giải phóng gạo dự trữ hàng tháng cho đến khi vụ thu hoạch năm 2025 được đưa ra thị trường.

Lượng gạo tiêu thụ tại Nhật Bản đã giảm một nửa trong vòng 60 năm qua, một phần do chế độ ăn uống hiện nay có nhiều nguồn tinh bột khác như bánh mì và mì sợi. Khi nhu cầu giảm, nông dân cũng giảm mạnh canh tác, dẫn đến tình trạng thiếu gạo khi có tình huống phát sinh làm tăng nhu cầu đột ngột.

Dữ liệu giá tiêu dùng cho thấy, trong năm 2024, giá gạo đã tăng 27,7% so với năm trước đó, mức tăng mạnh nhất kể từ năm 1975, phản ánh chi phí sản xuất tăng và nguồn cung thiếu hụt. Chỉ riêng trong tháng 12/2024, giá gạo đã tăng vọt 64,5% so với cùng kỳ năm trước.

Giá gạo Nhật thường đắt hơn các nước khác do chi phí sản xuất cao. Chính phủ Nhật Bản cũng đang tìm những giải pháp giảm chi phí qua việc mở rộng đất trồng, phát triển sản phẩm và phương pháp canh tác thông minh, cải tiến giống lúa để tăng năng suất. Các nước xuất khẩu gạo cũng gặp phải một hàng rào kỹ thuật rất khắt khe của thị trường khó tính này khi Nhật Bản có yêu cầu về tiêu chuẩn rất cao đối với thực phẩm, nhất là cả gạo. Những tiêu chuẩn này bao gồm dư lượng nông dược, chất bảo quản, hàm lượng dinh dưỡng…

Bên cạnh đó, đại đa số người Nhật Bản chỉ ăn gạo sản xuất trong nước. Gạo Nhật Bản thường có hàm lượng nhựa rất cao, dẻo và dính. Đây là yếu tố không phải loại gạo nào cũng có. Có một vài món ăn đặc trưng Nhật Bản bắt buộc phải dùng gạo Nhật để có thể đạt chuẩn.