Mức độ ảnh hưởng của các cú sốc đến nền kinh tế Việt Nam không quá lớn

Hình minh họa

Sức chống chịu của nền kinh tế là hệ thống phòng vệ bảo vệ nền kinh tế - tài chính

Báo cáo trước Quốc hội, Chính phủ ước cả năm, tốc độ tăng trưởng GDP đạt khoảng 8%, vượt mục tiêu đề ra (6 - 6,5%), tạo đà quan trọng cho các năm tiếp theo thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế của kế hoạch 5 năm 2021 - 2025 đã đề ra.

Năm 2023, Chính phủ đặt ra 15 mục tiêu, chỉ tiêu cơ bản. Trong đó tăng trưởng GDP khoảng 6,5%; chỉ số giá tiêu dùng tăng khoảng 4,5%... 

Mục tiêu tổng quát của năm 2023 là tiếp tục ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Kiểm soát hiệu quả các loại dịch bệnh. Đẩy mạnh cơ cấu lại, nâng cao năng lực nội tại, tính tự lực, tự chủ, khả năng chống chịu và thích ứng của nền kinh tế. Đồng thời củng cố, phát triển các động lực tăng trưởng mới...

Nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế luôn là nhiệm vụ và giải pháp là mục tiêu quan trọng nhưng càng quan trong hơn trong bối cảnh năm 2023 được dự báo là còn rất nhiều rủi ro bất định. Trong khi đó, sức chống chịu của nền kinh tế Việt Nam theo nghiên cứu và nhận định của một số chuyên gia thì “chỉ ở mức trung bình -khá”.

"Sức chống chịu và khả năng thích ứng là yếu tố vô cùng quan trọng, tạo hệ thống phòng vệ vững chắc bảo vệ nền kinh tế - tài chính, hệ thống doanh nghiệp và thị trường trong nước”, TS.Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) phát biểu.

Cũng nhấn mạnh đến vấn đề này, TS.Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh cho biết, trong biến động phức tạp, khó lường của các yếu tố địa chính trị, kinh tế, tài chính toàn cầu thì nâng cao năng lực chống chịu, tính tự cường của nền kinh tế là yêu cầu cấp thiết để tạo nền tảng phục hồi và phát triển bền vững, tạo tiền đề để xây dựng kinh tế độc lập, tự chủ; giảm phụ thuộc, chi phối bởi các nguồn lực bên ngoài; đồng thời mở rộng không gian phát triển.

Theo TS. Võ Trí Thành, bối cảnh hiện nay và thời gian tới dự báo còn rất phức tạp, cần phải lưu ý đến các rủi ro luôn đan xen có thể khiến khả năng chống chịu của nền kinh tế bị suy giảm. 

Bộ khung phân tích về năng lực chống chịu

Để nâng cao khả năng chống chịu, tăng tính tự cường của nền kinh tế Việt Nam, nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu cho rằng cần có khung đánh giá khả năng chống chịu và xây dựng bộ chỉ tiêu đánh giá năng năng lực chống chịu và tính tự chủ, tự cường của nền kinh tế theo chuẩn quốc tế.

Nhiều tổ chức uy tín quốc tế như WB, IMF, ADB, WEF, UNDP, ITU, WIPO, Moody’s, Fitch Ratings, S&P… đã xây dựng ra các bộ chỉ số khung đánh giá năng lực chống chịu của một nền kinh tế với các nhóm chỉ tiêu khác nhau. 

Sức chống chịu của nền kinh tế dựa trên các trụ cột kinh tế, chính trị, xã hội và môi trường nếu được xây dựng tốt sẽ giúp ứng phó linh hoạt, phù hợp, giảm thiểu rủi ro do các cú sốc về kinh tế, địa chính trị, biến đổi khí hậu, môi trường, kể cả khi xảy ra các cú sốc kết hợp.

Bộ khung phân tích về năng lực chống chịu, tính tự cường của nền kinh tế Việt Nam do Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV đề xuất

TS. Cấn Văn Lực và Nhóm nghiên cứu Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV đã đề xuất bộ khung phân tích về năng lực chống chịu, tính tự cường của nền kinh tế Việt Nam, gồm 3 nhóm chỉ tiêu chính: nhóm sức mạnh kinh tế - tài chính; nhóm sức mạnh thể chế và quản trị vĩ mô; nhóm về môi trường - xã hội 25%. Kèm theo có 20 chỉ tiêu thành phần.

Theo khung đánh giá ban đầu, năng lực chống chịu và tính tự cường của nền kinh tế Việt Nam hiện ở mức trung bình - khá, chỉ tiêu kinh tế - tài chính đạt điểm số ở mức khá và khá cao, song các chỉ tiêu về môi trường - xã hội hầu hết ở mức thấp và trung bình thấp.

Cũng theo khung phân tích ban đầu, mức độ ảnh hưởng của các cú sốc đến nền kinh tế Việt Nam không quá lớn (hệ số điều chỉnh cú sốc trung bình chỉ khoảng 0,085 điểm) và Việt Nam có nhiều lợi thế để tăng trưởng, phát triển bền vững.

Tạo tấm đệm nguồn lực

Việc có khung đánh giá khả năng chống chịu và xây dựng bộ chỉ tiêu đánh giá năng năng lực chống chịu và tính tự chủ, tự cường của nền kinh tế là đề xuất có giá trị.

Để nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế, TS. Cấn Văn Lực và Nhóm nghiên cứu kiến nghị cần xây dựng chiến lược, giải pháp cụ thể nâng cao sức chịu đựng, tính tự chủ, tự cường của nền kinh tế nói chung, của các ngành, lĩnh vực cần ưu tiên.

Trong đó, cần tháo gỡ các rào cản để tăng trưởng cao và bền vững đồng thời nâng cao chất lượng tăng trưởng, phát triển cân bằng thị trường tài chính; tăng mức độ tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, tăng nội lực, nội địa hóa các yếu tố đầu vào...

Cần kế hoạch cụ thể huy động nguồn lực nhằm hiện thực hóa các mục tiêu, chỉ tiêu đề ra về sức chống chịu, tính tự chủ và tự cường của nền kinh tế.

Nhất là các nguồn lực về tài chính, công nghệ - kỹ thuật, năng lực chuyên môn - kỹ năng. Trong đó cần coi trọng nguồn lực kinh tế tư nhân trong nước, nguồn lực nước ngoài và nguồn lực từ ngân sách, Nhà nước. Quan trọng hơn là sử dụng hiệu quả và minh bạch các nguồn lực đó.

Còn theo TS.Võ Trí Thành, để nâng cao khả năng chống chịu của nền kinh tế, cần 4 yếu tố:

Thứ nhất, phải duy trì ổn định vĩ mô. Vấn đề này liên quan đến tính bền vững của cân đối ngân sách, sự lành mạnh của hệ thống tài chính ngân hàng và sự vận dụng tốt chính sách tài khóa, tiền tệ tạo tấm đệm nguồn lực.  

Thứ hai, chú trọng cân đối giữa khả năng cạnh tranh, tận dụng các cơ hội đem lại từ hội nhập và thị trường trong nước.

Thứ ba, hệ thống an sinh xã hội và chính sách bảo hiểm. Và cần có sự chủ động về hàng hóa cơ bản như năng lượng, lương thực, thực phẩm, thiết bị y tế.

Thứ tư, có cơ chế phản ứng với các cú sốc, đảm bảo chuẩn bị kịch bản, thực thi, giải pháp để hạn chế tác động tiêu cực với các nguyên tắc đủ nhanh, đủ hiệu lực.