Mỹ trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của ASEAN

Xuất khẩu của các nước ASEAN sang Mỹ trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 3 năm nay đã lần đầu tiên vượt qua Trung Quốc trong 6 quý liên tiếp do thương mại của khu vực dường như đang thay đổi cùng với những chuyển động trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nikkei Asia tổng hợp dữ liệu cho 10 thành viên ASEAN dựa trên số liệu thống kê từ Ban thư ký ASEAN, Chính phủ các nước và báo cáo trong nước, cho thấy xuất khẩu của ASEAN sang Mỹ đạt 67,2 tỷ USD trong quý từ tháng 1 đến tháng 3, vượt qua xuất khẩu sang Trung Quốc, đạt 57 tỷ USD. Các chuyên gia cho rằng xu hướng này phản ánh việc Mỹ tăng cường mua sắm chất bán dẫn và linh kiện điện tử từ ASEAN và sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc.

Mỹ trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của ASEAN (Ảnh minh họa)

Xuất khẩu của Malaysia sang Mỹ tăng 8% so với cùng kỳ trong quý, trong khi xuất khẩu sang Trung Quốc giảm 3,3%. Nhà kinh tế Intan Nadia Jalil tại CIMB Group cho rằng xu hướng hiện tại được thúc đẩy bởi cả yếu tố cấu trúc và chu kỳ.

Trong khi Trung Quốc vẫn là một phần không thể thiếu trong chuỗi giá trị điện và điện tử, thì chi phí gia tăng cũng như các yếu tố chính trị và thể chế chủ yếu là căng thẳng thương mại giữa hai siêu cường đã ngày càng thúc đẩy các công ty Mỹ chuyển khỏi Trung Quốc, trong đó Malaysia là một trong những nước được hưởng lợi.

Các nguyên nhân cơ cấu làm trầm trọng thêm xu hướng kinh tế mang tính chu kỳ, đề cập đến sự thay đổi tiêu dùng ở Trung Quốc từ nhập khẩu sang các linh kiện cao cấp sản xuất trong nước như chip.

Arinah Najwa, Giám đốc BowerGroupAsia, một tập đoàn tư vấn khu vực, đưa ra một quan điểm khác khi cho rằng các công ty Mỹ đang giảm bớt rủi ro khỏi Trung Quốc và đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, trong đó Malaysia là một lựa chọn thay thế hấp dẫn nhờ hệ sinh thái sản xuất mạnh mẽ, vị trí chiến lược và lao động lành nghề.

Đối với Việt Nam, vào năm 2023, Mỹ chiếm tới 28% kim ngạch xuất khẩu của cả nước và Trung Quốc là 17%. Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ tăng 24% lên 25,7 tỷ USD trong quý đầu tiên, mức tăng lớn nhất trong số các thành viên ASEAN, vượt xa Thái Lan ở mức 12,6 tỷ USD và Singapore ở mức 12,0 tỷ USD. Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho biết cơ cấu mặt hàng của Mỹ và Việt Nam bổ sung cho nhau. Việt Nam xuất khẩu điện thoại thông minh, hàng điện tử, nông, lâm, thủy sản, đồ gỗ, dệt may với giá cạnh tranh.

Tiềm năng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Mỹ còn rất lớn, mang lại lợi ích cho cả hai bên. Ông cũng chỉ ra tác động lan tỏa của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nơi Washington đã áp mức thuế nhập khẩu cao đối với hàng hóa Trung Quốc. Một số mặt hàng Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ bị đánh thuế cao, làm giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường và tạo lợi thế nhất định cho sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam.

Tương tự, xuất khẩu quý đầu tiên của Thái Lan sang Trung Quốc giảm 5,1% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó xuất khẩu cao su tự nhiên, sản phẩm khoai mì và trái cây đều giảm. Ngược lại, xuất khẩu sang Mỹ tăng 9,8%, chủ yếu nhờ các sản phẩm nông nghiệp và nông - công nghiệp.

Một nhà phân tích tại Trung tâm nghiên cứu Kasikorn của Thái Lan cho biết Trung Quốc có nguy cơ giảm phát. Chỉ số lạm phát trong tháng 3 giảm tháng thứ tư liên tiếp, báo hiệu nhu cầu có thể vẫn yếu. Một yếu tố quan trọng khác đè nặng lên xuất khẩu của Thái Lan trong quý đầu năm nay là xuất khẩu ô tô.

Liên đoàn Công nghiệp ô tô Thái Lan cho biết số lượng xe sản xuất để xuất khẩu giảm xuống còn 273.680 chiếc, giảm 5% so với cùng kỳ năm ngoái. Văn phòng Chiến lược và Chính sách Thương mại Thái Lan cũng cho biết điều này chủ yếu là do nhu cầu yếu ở Trung Quốc. Mặc dù có thể thấy dấu hiệu phục hồi kinh tế ở Trung Quốc trong năm nay nhưng nó vẫn chưa phục hồi hoàn toàn, và nhu cầu không mạnh lắm.

Nếu tính cả Hồng Kông (Trung Quốc) trong số liệu thống kê vì thường đóng vai trò là điểm trung chuyển xuất khẩu sang nước thứ ba thì xuất khẩu của ASEAN sang Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) trong quý 1 năm 2024 đạt 69,4 tỷ USD, vượt mức 69,4 tỷ USD của Mỹ. Nhưng khoảng cách đã thu hẹp hơn nhiều so với trước đây. Trong quý đầu tiên của năm 2021, xuất khẩu của ASEAN sang Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) là 86,4 tỷ USD, trong khi xuất khẩu sang Mỹ là 59 tỷ USD.