Ngành Ngân hàng tháo gỡ khó khăn về tăng trưởng tín dụng cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô

Toàn cảnh Hội nghị

Thủ tướng cho rằng, các doanh nghiệp bất động sản đang kêu khó tiếp cận vốn. Tuy nhiên trong những năm qua, bất động sản tăng giá nói chung, nếu khó khăn mà vẫn muốn giữ giá bán như cũ, vẫn đòi hỏi "một chiều" thì liệu đã có trách nhiệm chung chưa? Đồng thời, Thủ tướng cũng yêu cầu các doanh nghiệp bất động sản cần cơ cấu lại phân khúc thị trường hợp lý và hạ giá thành sản phẩm. Đối với ngành Ngân hàng, Thủ tướng cho rằng, chính sách phải hết sức linh hoạt, chúng ta không hạ chuẩn các điều kiện cho vay, nhưng cần có sự linh hoạt.

Tín dụng đối với nền kinh tế đạt hơn 13 triệu tỷ đồng, tăng 9,15% so với cuối năm 2022

Tại Hội nghị, Phó Thống đốc thường trực NHNN Đào Minh Tú đã trình bày báo cáo về điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng nhằm tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiểm soát lạm phát và bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng. Phó Thống đốc cho biết, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về ưu tiên hỗ trợ tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, NHNN đã triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận tín dụng, tăng khả năng hấp thụ vốn cho nền kinh tế.

Phó Thống đốc thường trực NHNN Đào Minh Tú báo cáo tại Hội nghị

Cụ thể, NHNN tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp lý trong hoạt động cấp tín dụng nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động của các TCTD, nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng, hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn trong hoạt động tín dụng như: thường xuyên rà soát, hoàn thiện các quy định liên quan đến hoạt động cấp tín dụng; tiếp tục triển khai chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn; làm việc với các TCTD về rà soát thủ tục, quy trình cho vay, chỉ đạo các TCTD tiếp tục đơn giản hóa các quy trình, thủ tục, cắt giảm các loại phí, lệ phí tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng.

Bên cạnh đó, NHNN đã điều chỉnh giảm liên tục 04 lần các mức lãi suất với mức giảm 0,5 - 2,0%/năm trong bối cảnh lãi suất thế giới tiếp tục tăng và neo ở mức cao. Đồng thời, NHNN đã chỉ đạo và tổ chức họp với các NHTM để yêu cầu các TCTD tiết giảm chi phí để giảm mặt bằng lãi suất cho vay hỗ trợ phục hồi và phát triển sản xuất kinh doanh; triển khai các biện pháp để giảm mặt bằng lãi suất, nhất là giảm lãi suất cho vay đối với các khoản cho vay đang còn dư nợ hiện hữu và các khoản cho vay mới (phấn đấu mức giảm tối thiểu 1,5 - 2%/năm) và phối hợp với Hiệp hội Ngân hàng kêu gọi các tổ chức hội viên tiếp tục giảm lãi suất cho vay. Nhờ đó, đến nay mặt bằng lãi suất đã có xu hướng giảm; lãi suất tiền gửi và cho vay mới của các NHTM giảm khoảng hơn 2,0%/năm so với cuối năm 2022. Với tác động có độ trễ của chính sách sau những lần điều chỉnh giảm lãi suất điều hành, các biện pháp của NHNN và các cam kết giảm lãi suất cho vay của TCTD, dự kiến mặt bằng lãi suất cho vay sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới.​

Phó Thống đốc cho biết, mặc dù triển khai nhiều giải pháp và đã đóng góp tích cực thúc đẩy phục hồi tăng trưởng kinh tế nhưng tăng trưởng tín dụng vẫn chưa như kỳ vọng đặt ra. Đến ngày 30/11/2023, tín dụng đối với nền kinh tế đạt khoảng 13 triệu tỷ đồng, tăng 9,15% so với cuối năm 2022, tuy nhiên vẫn thấp hơn so với cùng kỳ các năm. Phó Thống đốc đã chỉ ra một số nguyên nhân, cả chủ quan và khách quan.

Về nguyên nhân khách quan, Phó Thống đốc chỉ ra một số nguyên nhân như: Cầu và sức hấp thụ vốn của nền kinh tế gặp khó khăn. Tăng trưởng tín dụng thời gian qua chưa cao chủ yếu từ các yếu tố khách quan như: Đầu tư, SXKD, tiêu dùng giảm, dẫn tới cầu tín dụng của người dân, doanh nghiệp giảm tương ứng; Một số nhóm khách hàng có nhu cầu nhưng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn, nhất là nhóm DNNVV trong khi việc triển khai các giải pháp tăng khả năng tiếp cận tín dụng thông qua Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, Quỹ Phát triển DNNVV... chưa phát huy hiệu quả; Khó khăn từ thị trường BĐS tác động đến khả năng hấp thụ tín dụng của nhóm BĐS trong khi tín dụng BĐS chiếm tỷ trọng khoảng 21% trong tổng tín dụng chung... Phó Thống đốc cũng chỉ ra một số khó khăn, vướng mắc trong triển khai một số chương trình, chính sách tín dụng theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ như đối với Chương trình 120.000 tỷ đồng, các quy định pháp luật liên quan đến dự án NOXH (quỹ đất, trình tự, thủ tục mua bán, định giá…) còn nhiều vướng mắc; số lượng dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư rất ít; mới có 23 UBND tỉnh, thành phố công bố/gửi danh mục các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án xây dựng, cải tạo lại chung cư cho NHNN và Bộ Xây dựng để các NHTM có thể tiếp cận, thẩm định dự án; một số chủ đầu tư chưa đáp ứng các điều kiện vay vốn theo quy định; một số điều kiện đối với người mua nhà không còn phù hợp, nguồn thu nhập và khả năng trả nợ của khách hàng mua nhà bị ảnh hưởng do tình hình kinh tế, SXKD khó khăn, cầu ở mức thấp.

Bên cạnh đó, Phó Thống đốc cũng nêu một số vướng mắc qua công tác thanh tra, giám sát như: Khả năng huy động vốn trung, dài hạn của các TCTD còn thấp so với nhu cầu của nền kinh tế; Khách hàng vay có tình hình tài chính kém lành mạnh, sử dụng vốn vay sai mục đích, đầu tư, kinh doanh kém hiệu quả dẫn đến không trả được nợ vay; Nợ xấu có xu hướng tăng tại một số TCTD, làm hạn chế khả năng cấp tín dụng; Xử lý nợ xấu còn khó khăn, vướng mắc liên quan đến xử lý tài sản bảo đảm, tài sản giữ hộ, trong đó phần lớn là nhà và đất, việc áp dụng thủ tục rút gọn theo yêu cầu của Tòa án theo Nghị quyết 42/2017/QH14 gặp khó khăn, chưa thực hiện được.

Về nguyên nhân chủ quan, Phó Thống đốc cho biết, mặc dù lãi suất cho vay của các TCTD đã giảm đáng kể trong thời gian qua, tuy nhiên lãi suất cho vay ở một số NHTM còn ở mức khá cao. Một số ngân hàng thiếu mạnh dạn cấp tín dụng, còn thận trọng, lo sợ nợ xấu tăng. Việc thực hiện cơ chế TSĐB nhiều lúc còn thiếu linh hoạt, chủ yếu dựa vào tài sản thế chấp. Thiếu sự kết nối của khách hàng và ngân hàng để trực tiếp trao đổi, tìm biện pháp tháo gỡ khó khăn về vốn.

Chủ động, linh hoạt thực hiện các giải pháp thúc đẩy tín dụng thời gian tới

Tại Hội nghị, Phó Thống đốc thường trực NHNN Đào Minh Tú cho biết, thời gian tới NHNN sẽ tiếp tục bám sát diễn biến trong nước và quốc tế để điều hành CSTT chủ động, linh hoạt, hiệu quả, phối hợp đồng bộ, chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Từ nay đến cuối năm, NHNN theo dõi sát diễn biến thị trường để kịp thời điều hòa tăng trưởng tín dụng từ ngân hàng thừa sang ngân hàng thiếu hạn mức, đảm bảo cung ứng vốn tín dụng cho nền kinh tế, góp phần tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất, sửa đổi, bổ sung một số văn bản QPPL nhằm tạo điều kiện tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng trong thời gian tới; Tiếp tục triển khai các chương trình, chính sách, giải pháp về tín dụng đã và đang thực hiện, tập trung cho các lĩnh vực SXKD, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ; Đẩy mạnh công tác đối thoại, kết nối NH - DN nhằm tăng cường thông tin, tuyên truyền, nắm bắt nhu cầu, kịp thời xử lý khó khăn, vướng mắc trong quan hệ tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi trong tiếp cận vốn tín dụng của người dân, doanh nghiệp; Tiếp tục triển khai các nhiệm vụ của ngành ngân hàng tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, các Chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình, chính sách tín dụng đặc thù đối với một số ngành, lĩnh vực theo chỉ đạo của Chính phủ, TTCP.

Ngoài ra, thời gian tới, NHNN phối hợp với các Bộ, ngành, các địa phương và NHCSXH trong việc tổ chức triển khai, thực hiện các chính sách tín dụng theo Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ. Hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho NHCSXH trong hoạt động tín dụng chính sách xã hội để hoàn thành các nhiệm vụ được Chính phủ, TTCP giao; Nghiên cứu việc công bố lãi suất cho vay bình quân của các TCTD để khách hàng lựa chọn ngân hàng có lãi suất thấp để tiếp cận vay vốn.

Đối với các TCTD, Phó Thống đốc cho biết, sẽ chỉ đạo TCTD tiết giảm chi phí để giảm mặt bằng lãi suất cho vay, cắt giảm các loại phí hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh; Khẩn trương rà soát các dự án, các doanh nghiệp (đáp ứng/không đáp ứng điều kiện cho vay) để đảm bảo cung ứng tín dụng kịp thời cho các dự án khả thi, hiệu quả, chia sẻ hỗ trợ doanh nghiệp, khách hàng vay vượt qua khó khăn để tiếp tục quay vòng vốn, trả nợ; Tham gia các hội nghị kết nối Ngân hàng - Doanh nghiệp và chủ động tổ chức hội nghị khách hàng để giải quyết các khó khăn; Tiếp tục đơn giản hóa các quy trình, thủ tục vay vốn, công khai phí, lãi suất… nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng; Đẩy nhanh tiến độ xây dựng và tổ chức thực hiện phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021 - 2025 theo hướng dẫn của NHNN; triển khai quyết liệt, đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp phòng ngừa, hạn chế tối đa việc phát sinh mới nợ xấu.

Tuy nhiên, Phó Thống đốc cũng đề xuất cần triển khai đồng bộ các giải pháp mới đạt hiệu quả. Cụ thể, cần kích cầu đầu tư, tiêu dùng, thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế,đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu; khai thác thị trường nội địa; cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính; Có các giải pháp ổn định, khơi thông dòng vốn trên thị trường TPDN; Xử lý các vấn đề tồn tại của thị trường BĐS, thúc đẩy thị trường BĐS phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững. Các cơ quan chức năng tăng cường phối hợp, hỗ trợ TCTD trong xử lý tài sản bảo đảm là BĐS để thu hồi nợ; hỗ trợ áp dụng thủ tục rút gọn theo yêu cầu của Tòa án trong việc xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội.

Về phía các doanh nghiệp để nâng cao năng lực, khả năng hấp thụ vốn tích cực thực hiện các biện pháp tái cấu trúc hoạt động, nâng cao năng lực quản trị điều hành, xây dựng các phương án, dự án SXKD khả thi, minh bạch tình hình tài chính… để TCTD có cơ sở thẩm định, quyết định cho vay và tăng khả năng tiếp cận các nguồn vốn từ các kênh huy động khác (như phát hành cổ phiếu, trái phiếu…), nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, Quỹ Phát triển DNNVV; Xử lý các tổ chức, cá nhân lợi dụng, trá hình kinh doanh tiền tệ bất hợp pháp (qua mạng và đòi nợ thuê)…

Ngành Ngân hàng tạo điều kiện để tăng trưởng tín dụng nhưng vẫn đảm bảo an toàn hệ thống

Hội nghị đã lắng nghe những ý kiến phát biểu của các Bộ, Ngành, Hiệp hội, các ngân hàng thương mại liên quan đến vấn đề tín dụng. Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, Hội nghị này là cơ hội để NHNN ghi nhận những ý kiến từ cả người cho vay lẫn người đi vay, ý kiến của các cơ quan quản lý Bộ, Ngành và những ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Thống đốc khẳng định, điều hành chính sách tiền tệ trong bối cảnh hiện nay rất khó khăn, vừa phải giải quyết những vấn đề nội tại của Ngành nhưng vẫn phải ứng phó nhanh nhạy trước bối cảnh kinh tế thế giới biến động khó lường, kinh tế có độ mở cửa lớn.

Dưới sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp của các Bộ, Ngành, ngành Ngân hàng thời gian qua đã có những cố gắng, nỗ lực. Thứ nhất là điều hành chính sách tiền tệ đã có những đóng góp, góp phần vào kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đặc biệt là giảm mặt bằng lãi suất, ổn định tỉ giá, cố gắng có các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng tín dụng; thứ hai là giữ vững ổn định an toàn hệ thống. Mặc dù vậy, Thống đốc cũng cho rằng cần tập trung chỉ đạo quyết liệt hơn nữa để quyết liệt thực hiện các giải pháp nhằm góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đóng góp vào sự phát triển kinh tế, nhất là những giải pháp về lãi suất, tiếp cận tín dụng.

Liên quan đến kiến nghị của các Hiệp hội, doanh nghiệp về tiếp tục giảm lãi suất, Thống đốc cho biết, bất chấp lãi suất thế giới tăng cao, nhiều nước vẫn tăng lãi suất để thắt chặt tiền tệ nhưng năm 2023, NHNN đã mạnh dạn điều chỉnh giảm 4 lần lãi suất điều hành, điều tiết tiền tệ hợp lý, các khoản cho vay mới bình quân của 10 tháng năm nay đã giảm khoảng 3%. Như vậy, mức lãi suất cho vay mới đã trở về trước đại dịch Covid-19, đây là 1 nỗ lực rất lớn của ngành Ngân hàng. Thống đốc cũng đề nghị các ngân hàng tiếp tục tiết giảm chi phí để có thể tiếp tục giảm lãi suất.

Về một số ý kiến liên quan đến vấn đề tăng trưởng tín dụng, Thống đốc cho rằng điều hành tăng trưởng tín dụng là rất khó vì bản thân nội tại nền kinh tế Việt Nam, nhu cầu vốn đầu tư đã phụ thuộc rất nhiều vào vốn ngân hàng. Hiện tỷ lệ tín dụng/GDP của Việt Nam trên 125%. Các tổ chức quốc tế cũng đã cảnh báo Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ tín dụng/GDP cao nhất trong nhóm nước có thu nhập trung bình nhưng năm 2023 vốn đầu tư nền kinh tế lại gặp khó khăn. Thị trường BĐS, trường trái phiếu doanh nghiệp ách tắc nên gần như doanh nghiệp không phát hành TPDN, áp lực đổ dồn lên tín dụng ngân hàng vốn đã khó lại càng khó hơn. Trong khi đó, Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ yêu cầu làm thế nào để thúc đẩy hỗ trợ kinh tế nhưng vẫn phải đảm bảo kiểm soát rủi ro, thực hiện các giải pháp ngắn hạn nhưng vẫn phải đảm bảo các giải pháp căn cơ trung, dài hạn…

Trên cơ sở các ý kiến đại biểu tại Hội nghị, theo Thống đốc tổng hợp gồm có 3 nhóm vấn đề: tiếp cận vốn (điều kiện vay vốn); tài sản bảo đảm và cơ cấu lại khoản nợ, giữ nguyên nhóm nợ.Thống đốc cho biết, tính đến tháng 10/2023, theo báo cáo doanh số cho vay của hệ thống đạt 17,6 triệu tỷ đồng như vậy cao hơn cả năm 2021 (17,4 triệu tỷ đồng). Chỉ còn 1 tháng nữa kết thúc năm 2023, khả năng con số này có thể đạt trên 19 triệu tỷ đồng. Đây là con số lớn nhưng tại sao tăng 9,15% chứng tỏ hệ thống ngân hàng vẫn cấp vốn tín dụng cho nền kinh tế nhưng chủ yếu tập trung cho vay ngắn hạn, vòng quay vốn diễn ra bình thường. Điều này cho thấy mắc ở đây tín dụng cho vay trung, dài hạn khó khăn. Khó khăn chủ yếu do yếu tố khách quan. Trong phần đánh giá tín dụng của các nước trên thế giới cũng đều tăng chậm không riêng Việt Nam do tổng cầu thế giới giảm. Cũng như các nước trên thế giới, đối với bài toán vốn trung, dài hạn tại Việt Nam cũng cần thận trọng làm sao huy động vốn ngắn hạn chỉ cho vay ngắn hạn, đảm bảo khả năng chi trả khi người dân rút tiền.

Đối với tín dụng bất động sản,Thống đốc khẳng định, NHNN chưa bao giờ cấm cho vay lĩnh vực này, mà chỉ đưa ra các quy định kiểm soát rủi ro ở đây là lo rủi ro kỳ hạn. Nếu ngân hàng tập trung cho vay dài hạn đến khi người dân rút tiền lại phải đối mặt rủi ro thanh khoản. Các ngân hàng cân đối tính khả thi dự án, khả năng thu hồi nợ cũng như giải quyết vấn đề vướng mắc pháp lý để cho vay khách hàng. Vấn đề cốt lõi đối với thị trường bất động sản hiện tại là phải tháo gỡ pháp lý. Khi pháp lý thông suốt chắc chắn lập tức tín dụng lập khơi thông. Do đó, bên cạnh sự đồng hành, quyết liệt triển khai giải pháp của ngành Ngân hàng, Thống đốc đề nghị các Bộ, ngành, địa phương cũng quan tâm tháo gỡ khó khăn vấn đề pháp lý.Về tài sản đảm bảo, Thống đốc cho biết, trong hoạt động cấp tín dụng không có quy định nào bắt buộc các TCTD cho vay khách hàng phải có TSĐB mà có thể vay không có TSĐB thế chấp, còn việc định giá TSĐB để cho vay bao nhiêu thuộc thẩm quyền của TCTD. Thống đốc đề nghị các ngân hàng ghi nhận ý kiến đề xuất làm sao trong quá trình cho vay vừa tạo thuận lợi cho doanh nghiệp vừa đảm bảo chặt chẽ.Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, để tạo điều kiện, cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, song song giải pháp của ngành Ngân hàng, Thống đốc đề nghị cần đẩy mạnh vai trò, giải pháp từ các Quỹ như Quỹ Hỗ trợ DNNVV, Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV…

Thống đốc cũng thông tin thêm, về hành lang pháp lý, NHNN đang rà soát sửa đổi một số văn bản quy phạm pháp luật và vẫn dựa trên nguyên tắc tháo gỡ khó khăn nhưng phải quản lý chặt chẽ rủi ro, đảm bảo an toàn hệ thống. Đối với đề nghị kéo dài thời gian Thông tư 02, Thống đốc cho biết, NHNN sẽ xem xét đánh giá nghiên cứu đề xuất trên.Đối với vấn đề điều hành tăng trưởng tín dụng, Thống đốc cho biết, NHNN xem xét, đánh giá lại toàn bộ quá trình điều hành chỉ tiêu room tín dụng những mặt được cũng như chưa được. Trong thời gian tới, việc có tiếp tục duy trì room tín dụng hay không hoặc có lộ trình như thế nào… sẽ trên tinh thần khắc phục hạn chế tạo điều kiện đảm bảo tiêu chí kiểm soát được rủi ro tín dụng.Còn một số ý kiến liên quan đến TCTD thủ tục cho vay, định giá TSĐB, cho vay tín chấp, giảm lãi suất… NHNN đề nghị TCTD cố gắng nhất có thể để tiếp tục thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp.

Theo KY/sbv.gov.vn