Ngành điều Việt Nam đang tiếp tục duy trì vị thế số 1 thế giới về xuất khẩu điều nhân chế biến, với kim ngạch xuất khẩu điều duy trì ở mức hàng tỷ USD mỗi năm. Bên cạnh nguồn nguyên liệu trong nước, Việt Nam còn nhập khẩu hàng triệu tấn điều thô từ nhiều quốc gia để duy trì sản xuất và mở rộng thị phần toàn cầu.

Theo số liệu mới công bố của Tổng cục Hải quan, trong tháng 3/2025, Việt Nam đã nhập khẩu hơn 298.000 tấn hạt điều, trị giá hơn 504 triệu USD. So với tháng trước, lượng điều nhập khẩu tăng 106,9% về khối lượng và 101,4% về kim ngạch. Tính chung trong 3 tháng đầu năm, Việt Nam đã nhập hơn 1,6 triệu tấn điều, đạt kim ngạch hơn 430 triệu USD, tăng 9,3% về lượng và 3,1% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong số các đối tác, Campuchia tiếp tục là nguồn cung điều lớn nhất cho Việt Nam. Trong quý I/2025, Việt Nam nhập khẩu hơn 295.000 tấn điều thô từ Campuchia, trị giá hơn 496 triệu USD. Dù giảm 36% về lượng và 16% về giá trị so với cùng kỳ năm trước, nhưng giá tăng mạnh 30%, đạt 1.680 USD/tấn, cho thấy nhu cầu nhập điều chất lượng cao vẫn duy trì ổn định.

Campuchia hiện có hơn 435.000 ha trồng điều, sản lượng đạt hơn 508.000 tấn (theo thống kê năm 2022). Năm đó, nước này xuất khẩu tới 471.520 tấn hạt điều thô và thu về hơn 1,07 tỷ USD, trong đó có đến 98,5% sản lượng được xuất khẩu sang Việt Nam – một tỷ lệ cho thấy mức độ phụ thuộc gần như tuyệt đối vào thị trường Việt.

Theo Thông tư số 40/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính, các mặt hàng nông sản có xuất xứ từ Campuchia – trong đó có hạt điều – được hưởng thuế suất nhập khẩu ưu đãi đặc biệt 0% khi nhập vào Việt Nam. Đây là một phần trong cơ chế ưu đãi dành cho hàng hóa từ khối ASEAN, trong khi điều nhập khẩu từ các quốc gia ngoài khu vực vẫn phải chịu mức thuế 5%.

Điều này giúp điều Campuchia duy trì lợi thế cạnh tranh lớn, đồng thời bảo đảm nguồn cung ổn định cho các nhà máy chế biến điều tại Việt Nam. Chính sách thuế này cũng là một phần quan trọng giúp Việt Nam duy trì vị trí thống lĩnh trong chuỗi cung ứng điều toàn cầu.

Ngoài Campuchia, Tanzania và Indonesia cũng đang nổi lên như những nguồn cung điều thô bổ sung quan trọng. Trong quý I/2025, Việt Nam đã nhập hơn 126.000 tấn điều từ Tanzania, trị giá hơn 230 triệu USD, tăng gấp đôi về lượng và gần 188% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Giá điều từ quốc gia Đông Phi này cũng tăng 44%, đạt 1.824 USD/tấn – cao nhất trong nhóm các thị trường lớn.

Indonesia đứng thứ ba, cung cấp hơn 14.000 tấn, trị giá gần 24 triệu USD, tăng 5% về lượng và tăng mạnh 55% về giá trị. Giá điều Indonesia cũng ghi nhận mức tăng 48%, đạt 1.696 USD/tấn – cho thấy xu hướng cạnh tranh chất lượng và giá cả ngày càng rõ rệt giữa các nhà cung ứng.

Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS) đang đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 4,5 tỷ USD trong năm 2025. Để hiện thực hóa mục tiêu này, ngành điều cần tập trung vào 3 trụ cột chiến lược: Nâng cao chất lượng sản phẩm; Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu; Tăng cường xúc tiến thương mại – chuyển đổi số.

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt và thương mại thế giới tiềm ẩn nhiều rủi ro, việc minh bạch nguồn gốc sản phẩm, truy xuất dữ liệu số, đầu tư vào chế biến sâu và xây dựng thương hiệu quốc gia sẽ là điều kiện tiên quyết để ngành điều Việt Nam giữ vững ngôi vương.

Không chỉ là thị trường tiêu thụ lớn, Việt Nam còn đóng vai trò là trung tâm chế biến – xuất khẩu điều lớn nhất toàn cầu. Với lợi thế thuế nhập khẩu 0%, hệ thống nhà máy chế biến trải dài khắp các tỉnh và nguồn cung dồi dào từ các nước láng giềng như Campuchia, ngành điều Việt Nam đang nắm giữ vị thế không dễ thay thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Sự kết nối mật thiết giữa Campuchia và Việt Nam trong ngành điều không chỉ giúp củng cố vị thế xuất khẩu của nước ta, mà còn là minh chứng điển hình cho hiệu quả của chính sách thương mại khu vực mang lại giá trị thực tế cho cả hai quốc gia.