Nhật Bản sẽ đóng vai trò "cầu nối" dẫn dắt trong kỷ nguyên phân mảnh và xung đột toàn cầu?

Nhật Bản đã thể hiện vai trò lãnh đạo trên nhiều lĩnh vực khác nhau, từ thương mại, chính trị quốc tế đến hợp tác khu vực. Trong các cuộc đàm phán mở rộng Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Nhật Bản đã dẫn đầu sau khi Mỹ rút lui vào tháng 1/2017, vượt qua khủng hoảng thành công và thực hiện được Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) với 11 quốc gia còn lại vào năm 2018.

Ngoài ra, Nhật Bản đã ủng hộ khái niệm Luồng dữ liệu tự do với sự tin cậy (DFFT) để thiết lập các quy tắc cho luồng dữ liệu xuyên biên giới và đang dẫn dắt các nỗ lực quốc tế nhằm hiện thực hóa khái niệm này, cũng như thể hiện quan điểm chủ động trong việc tìm nguồn cung ứng từ các đồng minh địa chính trị.

Trong một kỷ nguyên với sự phân mảnh và bất ổn ngày càng tăng, Nhật Bản có thể đóng vai trò gì?

Ông Kono Taro, Bộ trưởng Chuyển đổi Kỹ thuật số của Nhật Bản cho biết, Nhật Bản có thể đóng vai trò là cầu nối giữa các nhóm khác nhau. Đề cập đến vấn đề hòa bình ở Trung Đông, Bộ trưởng Kono nhấn mạnh, vị trí đặc biệt của Nhật Bản là không có lịch sử chủ nghĩa thực dân ở các nước Trung Đông và tính trung lập tôn giáo của nước này, khiến nước này khác biệt với các nước lớn ở châu Âu. Ông chỉ ra rằng, vị trí khác biệt này cho phép Nhật Bản trở thành trung gian đáng tin cậy kết nối các bên liên quan, nhấn mạnh khả năng của đất nước trong vai trò cầu nối.

Trong khi đó, ông Masayuki Hyodo, Giám đốc đại diện, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Tập đoàn Sumitomo, cho biết: “Trong thế giới công nghiệp, mối quan hệ giữa Nhật Bản và các nước châu Á đã phát triển từ mối quan hệ nhà tài trợ và người thụ hưởng thành quan hệ đối tác”. Ông nhấn mạnh những nỗ lực lâu dài của các công ty Nhật Bản trong vấn đề này, chẳng hạn như cách Tập đoàn Sumitomo hướng tới xây dựng chuỗi giá trị trên toàn khu vực châu Á, tập trung vào nguyên tắc “cùng nhau phát triển”. Cách tiếp cận này đã cho phép công ty thiết lập mối quan hệ bền vững và lâu dài dựa trên niềm tin với các nước châu Á.

Ông Hyodo nhấn mạnh, nhu cầu hiện tại của các công ty là tăng cường hơn nữa quan hệ đối tác để đáp ứng nhu cầu toàn cầu. Việc thiết kế lại toàn bộ chuỗi giá trị ngành cho mục đích này là điều cần thiết. “Mỗi chuỗi giá trị cần phát triển một cách cạnh tranh và thích ứng với kỷ nguyên mới, đạt được các mục tiêu quan trọng như trung hòa carbon. Để thực hiện được điều này, điều quan trọng là phải tận dụng sức mạnh của các mối quan hệ hợp tác đã được thiết lập và giải phóng sự sáng tạo thông qua sự hợp tác”, đại diện Tập đoàn Sumitomo cho biết.

Bà Isabelle Deschamps, Giám đốc pháp lý tại Rio Tinto, nhà cung cấp quặng sắt lớn nhất cho Nhật Bản, nhấn mạnh rằng thị trường đang có sự phân mảnh. Do đó, cần chấp nhận thực tế về sự phân mảnh của chuỗi cung ứng. Và đây là nơi mà sự hợp tác là cần thiết để điều hướng thực tế mới này.

Trong bối cảnh toàn cầu ngày càng bị chia cắt và biến động, ông Michael Froman, Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, Diễn đàn Kinh tế thế giới nhận định, mặc dù hầu hết các quốc gia trên thế giới đang hướng tới sự "hạ cánh mềm" về kinh tế nhưng rủi ro địa chính trị vẫn ở mức cao. Ông nhấn mạnh vai trò quan trọng của Nhật Bản trong bối cảnh này: “Tình hình diễn ra như thế nào sẽ phụ thuộc rất nhiều vào những gì xảy ra ở châu Á, bởi một nửa tăng trưởng GDP của thế giới, một nửa mô hình đổi mới của thế giới và một nửa tăng trưởng thương mại của thế giới đều đến từ châu Á - Thái Bình Dương. Và việc đó diễn ra như thế nào sẽ phụ thuộc rất nhiều vào sự lãnh đạo của Nhật Bản”.

Ông bày tỏ kỳ vọng vào khả năng lãnh đạo xuất sắc của Nhật Bản, thể hiện qua việc hiện thực hóa CPTPP và thúc đẩy DFFT: “Cuối những năm 1980, Nhật Bản là nước phá vỡ quy tắc, sau đó trở thành nước tuân thủ quy tắc và hiện nay, nước này đóng vai trò là nước đặt ra quy tắc".

Hơn nữa, Bộ trưởng Kono lưu ý, sự hiện diện của Nam bán cầu ngày càng tăng khi nền kinh tế thế giới mở rộng. Ông nói: “Vai trò của Nhật Bản trong G7 là đại diện cho các quốc gia không thuộc phương Tây". Ông nhắc lại trách nhiệm của Nhật Bản với tư cách là cầu nối, cho rằng vì là quốc gia thành viên duy nhất thuộc các nước G7 không thuộc phương Tây nên Nhật Bản có thể hoàn thành vai trò này.