Ngày 2/11/2024, Thông tư 68/2024/TT-BTC chính thức có hiệu lực, mở ra nhiều điểm mới nhằm cải thiện cơ chế giao dịch và công bố thông tin trênthị trường chứng khoán Việt Nam, đặc biệt tạo điều kiện cho các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài tham gia đầu tư dễ dàng hơn.
Thông tư 68/2024/TT-BTC bổ sung quy định về việc nhà đầu tư tổ chức nước ngoài (NĐTTCNN) có thể mua cổ phiếu mà không yêu cầu phải có đủ tiền khi đặt lệnh, được gọi là Non Pre-funding solution (NPS). Theo quy định mới, NĐTTCNN là tổ chức có thể giao dịch cổ phiếu mà không cần có đủ tiền ngay khi đặt lệnh, nếu đáp ứng các điều kiện tại Điều 9a của Thông tư.
 |
Ngoài ra, lộ trình công bố thông tin bằng tiếng Anh cũng được triển khai, theo đó từ ngày 1/1/2025, các tổ chức niêm yết quy mô lớn sẽ phải công bố thông tin định kỳ bằng tiếng Anh, và lộ trình này sẽ được hoàn tất vào năm 2028 cho tất cả tổ chức đại chúng chưa niêm yết.
Trong báo cáo tháng 10/2024, FTSE Russell tiếp tục đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi để nâng hạng lên thị trường mới nổi hạng 2. Mặc dù chưa được nâng hạng, nhưng các nỗ lực cải cách của Việt Nam, bao gồm các quy định về giao dịch và công bố thông tin, đã được đánh giá cao. Maybank Investment Bank và Chứng khoán ACBS đều kỳ vọng Việt Nam sẽ được nâng hạng trong kỳ đánh giá tháng 3/2025 hoặc tháng 9/2025.
Nếu được nâng hạng, tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong chỉ số Thị trường mới nổi Thứ cấp của FTSE có thể đạt 0,7-0,9%, thu hút dòng vốn 500-600 triệu USD từ các quỹ mô phỏng chỉ số và các quỹ chủ động. Điều này cũng được kỳ vọng sẽ hỗ trợ đảo chiều dòng vốn ngoại khi nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng mạnh trong 10 tháng đầu năm 2024 với giá trị lên tới 76.000 tỷ đồng (hơn 3 tỷ USD) trên sàn HoSE.
Việc áp dụng Thông tư 68/2024/TT-BTC đánh dấu một bước quan trọng giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp cận các chuẩn mực quốc tế, đồng thời tạo ra một môi trường đầu tư minh bạch và hấp dẫn hơn cho nhà đầu tư nước ngoài. Với những cải cách này, Việt Nam đang tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành thị trường mới nổi vào năm 2025, mở ra nhiều cơ hội cho dòng vốn quốc tế đổ vào.
Thách thức nâng hạng khi chưa có CCP
Trong kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khóa XV, Dự án Luật Chứng khoán sửa đổi với nhiều thay đổi quan trọng đã được trình lên, tập trung vào các nội dung về cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP) nhằm đáp ứng yêu cầu nâng hạng thị trường chứng khoán. Nếu không có CCP, khả năng nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi sẽ rất thấp.
Ở Việt Nam, cơ chế thanh toán chứng khoán hiện nay áp dụng T+2, nghĩa là tiền sẽ được giao dịch trước và cổ phiếu sẽ về tài khoản sau hai ngày. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư nước ngoài yêu cầu mô hình “tiền trao hàng múc” như thông lệ quốc tế. Việc thiết lập CCP sẽ bao gồm sự tham gia của ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán và đơn vị lưu ký, đảm bảo tiền của nhà đầu tư được thanh toán ngay khi chứng khoán về tài khoản.
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), 80% hệ thống thanh toán trên thế giới đã áp dụng mô hình CCP, giúp tăng cường tính an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước chưa cho phép các ngân hàng thương mại nước ngoài trở thành thành viên bù trừ của CCP, dẫn đến những rào cản trong việc nâng cấp cơ chế thanh toán này.
Ban soạn thảo Luật Chứng khoán sửa đổi đã đưa nội dung CCP vào Điều 56. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu trước mắt, Thông tư 68 sẽ cho phép công ty chứng khoán thực hiện vai trò bù trừ thanh toán thay cho ngân hàng. Theo ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Thông tư 68 nhằm “gỡ nút thắt về yêu cầu ký quỹ trước khi giao dịch” và tăng quyền tiếp cận thông tin cho nhà đầu tư nước ngoài.
Dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi cũng quy định chi tiết các hành vi thao túng giá chứng khoán, bao gồm các hoạt động tạo cung cầu giả tạo, thông đồng giao dịch và phát tán thông tin sai lệch. Những quy định này sẽ hỗ trợ bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho nhà đầu tư, đồng thời tăng cường tính minh bạch trên thị trường. Tuy nhiên, việc thực thi cũng cần được cân nhắc để tránh “bảo vệ quá mức” dẫn đến hạn chế tính thanh khoản của thị trường.
Ban đầu, dự thảo luật đề xuất ngừng cho phép nhà đầu tư cá nhân mua trái phiếu riêng lẻ. Tuy nhiên, sau khi tiếp nhận ý kiến đóng góp, Bộ Tài chính cho biết sẽ bỏ đề xuất này, thay vào đó nâng cao tiêu chuẩn cho trái phiếu riêng lẻ. Ông Nguyễn Đức Chi - Thứ trưởng Bộ Tài chính, cho biết các trái phiếu này sẽ cần có xếp hạng tín nhiệm và tài sản đảm bảo hoặc bảo lãnh thanh toán từ tổ chức tín dụng để tạo sự ổn định và bền vững hơn cho thị trường.
Theo báo cáo của FTSE Russell và Maybank Investment Bank, Việt Nam sẽ cần phải tiếp tục cải cách để đạt tiêu chuẩn nâng hạng lên thị trường mới nổi vào năm 2025. Việc bổ sung CCP là một trong những yếu tố quan trọng giúp đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Nếu được nâng hạng, tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong chỉ số Thị trường mới nổi Thứ cấp có thể đạt 0,7-0,9%, thu hút dòng vốn từ các quỹ chỉ số quốc tế.
Việc đưa CCP vào thực tiễn và hoàn thiện khung pháp lý sẽ là những bước tiến quan trọng giúp Việt Nam tăng cường tính minh bạch và ổn định cho thị trường chứng khoán, đồng thời đáp ứng kỳ vọng nâng hạng trong thời gian tới.
 | Chứng khoán dù lỡ hẹn nâng hạng vẫn còn đó điểm sáng tiếp sức sóng tăng Dù thị trường chứng khoán Việt Nam lỡ hẹn nâng hạng, nhưng nhiều yếu tố vĩ mô tích cực, cùng với các biện pháp hỗ ... |
 | UBCKNN triển khai Thông tư 68/2024/TT-BTC: Cải cách mạnh mẽ hướng đến nâng hạng thị trường UBCKNN tổ chức Hội nghị triển khai Thông tư 68/2024/TT-BTC, đánh dấu bước cải cách mạnh mẽ nhằm nâng hạng thị trường chứng khoán và ... |
 | Việt Nam đã sẵn sàng đón sóng đầu tư mới với dự báo tăng trưởng GDP 6,5% năm 2025 VinaCapital dự báo Việt Nam sẽ đạt tăng trưởng GDP 6,5% vào năm 2024 và 2025 nhờ tiêu dùng nội địa và đầu tư cơ ... |
Đức Anh
