Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự thảo Luật Căn cước

Tại phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh (UBQPAN) của Quốc hội Lê Tấn Tới báo cáo một số vấn đề lớn về giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Căn cước. Theo đó, về tên gọi của dự thảo Luật và tên thẻ căn cước, có ý kiến cho rằng, trong thời gian vừa qua đã có nhiều thay đổi về hình thức, nội dung và tên gọi của thẻ căn cước, vì vậy, đề nghị cân nhắc về tên gọi của Luật; đề nghị không đổi tên Luật và tên thẻ thành thẻ căn cước.

Về vấn đề này, Thường trực UBQPAN cho biết, việc thay đổi hình thức, nội dung, tên gọi của thẻ căn cước là phù hợp với xu hướng quản lý xã hội số, với nội dung được bổ sung bao quát, toàn diện, đầy đủ thông tin trong thẻ căn cước và hình thức, phương thức quản lý số tính khoa học, đại chúng, giúp cho Nhà nước quản lý chặt chẽ các đối tượng, đồng thời hỗ trợ người dân thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình, tham gia các hoạt động, giao dịch hành chính, dân sự, hoạt động xã hội tiện lợi, phù hợp với môi trường số, xã hội số.

Luật Căn cước công dân hiện hành chỉ quy định về cấp thẻ Căn cước công dân cho công dân Việt Nam từ 14 tuổi trở lên; dự thảo Luật Chính phủ trình bổ sung đối tượng áp dụng là công dân dưới 14 tuổi và người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam (người gốc Việt Nam); đối với người gốc Việt Nam thì không cấp thẻ căn cước mà chỉ cấp giấy chứng nhận căn cước. Do đó, việc đổi tên Luật và tên thẻ như Chính phủ trình là cần thiết, phù hợp với phạm vi và để bao hàm hết đối tượng điều chỉnh của dự thảo Luật.

Việc bổ sung điều chỉnh và cấp giấy chứng nhận căn cước cho đối tượng là người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam nhằm: Tạo thuận lợi cho người gốc Việt Nam được hưởng các quyền cơ bản của con người. Thực tế hiện nay, do không có giấy tờ tùy thân, họ rất khó khăn trong việc đi lại, giao dịch, lao động, sở hữu tài sản… nên cần cấp giấy chứng nhận căn cước cho họ.

Thực tế hoạt động bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, các thế lực thù địch lợi dụng việc những đối tượng này khó khăn trong đi lại, giao dịch, lao động do không có giấy tờ tùy thân nên đã xuyên tạc chính sách của Nhà nước chưa bảo đảm nhân quyền.

Trên thực tế, trong số những đối tượng này đã có một số người lợi dụng hoạt động để chống phá Đảng, Nhà nước ta, khi xử lý, lực lượng chức năng rất khó khăn do những đối tượng này không có giấy tờ tùy thân.

Từ những vấn đề trên, Thường trực UBQPAN nhận thấy, việc điều chỉnh tên gọi là Luật Căn cước và thẻ căn cước là hoàn toàn phù hợp cả về phạm vi và đối tượng điều chỉnh của dự thảo Luật; đạt các mục đích quản lý và phục vụ Nhân dân. Vì vậy, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho sử dụng tên gọi Luật Căn cước và thẻ căn cước như Chính phủ trình.

Về thu thập, cập nhật, kết nối, chia sẻ, khai thác thông tin trong Cơ sở dữ liệu căn cước (Điều 16), có ý kiến đề nghị bổ sung quy định về việc thu thập thông tin sinh trắc học về mống mắt vào điểm d khoản 1 tương tự như đối với việc thu thập thông tin sinh trắc học về ADN và giọng nói để đảm bảo tính khả thi và phù hợp với điều kiện triển khai trong thực tiễn.

Thường trực UBQPAN cho rằng, khoa học hiện nay đã chứng minh, cùng với vân tay, mống mắt của một người có cấu trúc đường vân phức tạp và duy nhất đối với mỗi người, không thay đổi nhiều theo thời gian. Vì vậy, bên cạnh việc thu thập vân tay, Chính phủ đã bổ sung quy định thu thập mống mắt trong thông tin căn cước để làm cơ sở đối soát và xác thực thông tin của mỗi cá nhân. Vì vậy, Thường trực UBQPAN đề nghị UBTVQH cho giữ nội dung này như dự thảo Luật trình Quốc hội.

Về cấp, quản lý căn cước điện tử (Chương IV), Chủ nhiệm UBQPAN Lê Tấn Tới cho biết, có ý kiến nhất trí sự cần thiết quy định về căn cước điện tử trong dự thảo Luật. Có ý kiến đề nghị báo cáo thêm về vấn đề bảo mật của thẻ căn cước gắn chip vì dễ bị xâm nhập, theo dõi.

Thường trực UBQPAN cho biết, theo báo cáo của cơ quan soạn thảo, thẻ căn cước hiện nay được chế tạo bằng công nghệ tiên tiến, có khả năng bảo mật cao, chống lại việc làm giả thẻ. Trong chip điện tử trên thẻ căn cước có công nghệ xác thực thông qua đối sánh vân tay hoặc khuôn mặt nhằm xác thực chính xác chủ thẻ. Theo đó, khi một người sử dụng thiết bị đọc thông tin lưu trữ trong chip điện tử phải được sự đồng ý của chủ thẻ thông qua phương thức xác thực vân tay, khuôn mặt để được quyền truy cập và truy xuất dữ liệu.

Bên cạnh đó, để khai thác được các thông tin trong chip phải sử dụng thiết bị chuyên dụng và các thiết bị này phải được Bộ Công an cung cấp mã bảo mật (ISD KEY) để xác thực, bảo đảm an ninh, an toàn bảo mật thông tin. Trường hợp các cơ quan nhà nước khác cung cấp thiết bị chuyên dụng để đọc thông tin trong thẻ căn cước thì các thiết bị này đều phải được cơ quan chuyên môn của Bộ Công an kiểm tra và cung cấp mã bảo mật (ISD KEY).

Theo Chủ nhiệm UBQPAN Lê Tấn Tới, ngoài các nội dung trên, Thường trực UBQPAN đã phối hợp với cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến ĐBQH, chỉnh lý về kỹ thuật, sắp xếp lại bố cục dự thảo Luật cho hợp lý hơn và đã thể hiện đầy đủ trong dự thảo Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.

Cơ bản đồng tình với các nội dung Báo cáo về vấn đề một số vấn đề lớn về giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Căn cước… Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá, các nội dung trong Báo cáo đã đảm bảo phù hợp. Tuy nhiên, để tạo được sự đồng thuận cao trong nhân dân, công tác thông tin tuyên truyền cần được tăng cường, thực hiện đầy đủ.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Chính phủ và Bộ Công an nghiên cứu quy định liên quan đến điều khoản chuyển tiếp. Cụ thể, đối với thẻ căn cước công dân cấp trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành sắp hết hạn sẽ có giá trị sử dụng đến hết năm 2024.

Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, cơ quan soạn thảo đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội hoàn chỉnh dự luật. Trên cơ sở ý kiến của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan soạn thảo cơ bản nhất trí với những định hướng để hoàn chỉnh dự luật. Bộ trưởng Bộ Công an nêu rõ sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Uỷ ban Quốc phòng và An ninh để tiếp tục tiếp thu, giải trình, trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật.

Tại Phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang thể hiện sự đồng tình cao với báo cáo về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Căn cước do Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội trình bày và các ý kiến tại phiên họp. Chính phủ sẽ tiếp tục ghi nhận ý kiến góp ý, chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo hoàn thiện, bổ sung trước khi trình Quốc hội thông qua.

Kết luận về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, dự án Luật Căn cước sau khi được thảo luận tại đợt 1 của Kỳ họp thứ 6, trên cơ sở ý kiến đại biểu Quốc hội, Thường trực UBQPAN đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ Công an và Ủy ban Pháp luật, các cơ quan hữu quan để nghiên cứu, tiếp thu hợp lý các ý kiến của đại biểu Quốc hội, đạt được sự đồng thuận cao. Dự thảo đảm bảo chất lượng về những yêu cầu đặt ra từ đầu khi xây dựng chính sách, đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét, biểu quyết thông qua.