Xuất khẩu của Việt Nam trên đà phục hồi

Tăng trưởng xuất khẩu nhờ sản phẩm điện tử

Năm 2023, xuất khẩu Việt Nam ghi nhận tăng trưởng âm lần đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, gây ảnh hưởng nặng nề đến tăng trưởng GDP năm 2023 trong bối cảnh giá trị xuất khẩu đạt bình quân 90% GDP trong giai đoạn 2019 - 2022.

Xuất khẩu trong tháng 1/2024 tăng 42% so với cùng kỳ năm trước

Xuất khẩu tiếp tục đà tăng vào quý IV/2023, và tăng mạnh 42% so với cùng kỳ vào tháng 1/2024 nhờ mức tăng 33% trong mảng xuất khẩu sản phẩm điện tử công nghệ cao (chiếm 1/3 tổng mức xuất khẩu của Việt Nam).

Sự tăng trưởng mạnh của xuất khẩu Việt Nam trong tháng 1/2024 được ông Michael Kokalari - Giám đốc Phòng phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường VinaCapital, lý giải là do mức tăng gần 60% so với cùng kỳ trong mảng xuất khẩu máy tính và sản phẩm điện tử.

Doanh thu ngành PC (máy tính cá nhân) toàn cầu đã giảm 30% so với cùng kỳ vào đầu năm 2023, nhưng đã tăng trưởng trở lại vào cuối năm ngoái, một phần do người dùng nâng cấp máy cấu hình cao hơn để xử lý AI (trí tuệ nhân tạo).

Doanh thu điện thoại thông minh toàn cầu cũng tăng trưởng trở lại vào cuối năm 2023 lần đầu tiên trong 2 năm, dù sự hồi phục không rõ rệt như ở mảng máy tính vì các sản phẩm mới thiếu các chức năng đủ hấp dẫn để thúc đẩy người dùng nâng cấp.

Xuất khẩu điện thoại thông minh của Việt Nam tăng 16% so với cùng kỳ trong tháng 1/2024, nhờ sự kiện mở bán mẫu điện thoại Samsung S24 mới trong tháng.

Cuối cùng, một lý do khác giúp cho xuất khẩu của Việt Nam tăng mạnh vào tháng 1/2024 là do tháng này có nhiều hơn 25% ngày làm việc so với tháng 1/2023 - do Tết Nguyên đán diễn ra vào ngày 21-27 tháng 1/2023.

Cách tính đơn giản này cho thấy xuất khẩu thực chất nên tăng 25% vào tháng 1/2024 theo cách tính dựa trên số ngày làm việc nhiều hơn, vì vậy tăng trưởng 42% của xuất khẩu trong tháng 1 là ấn tượng kể cả khi tính tới thời gian nghỉ Tết.

Cũng theo ông Michael Kokalari, các doanh nghiệp Mỹ đã đặt hàng quá nhiều các sản phẩm “Made in Vietnam” trong thời điểm gián đoạn chuỗi cung ứng do Covid-19 và phải cắt giảm đơn đặt hàng cho các sản phẩm này năm ngoái để giảm lượng hàng tồn.

Tuy nhiên, sau đợt giảm hàng tồn kho nhanh nhất trong hơn 10 năm, xu hướng đó sắp kết thúc. Vì vậy, các đơn đặt hàng xuất khẩu của Việt Nam đã tăng trở lại trong tháng 1/2024.

Điều tương tự cũng diễn ra ở Trung Quốc, khi các đơn đặt hàng mới cải thiện đáng kể trong tháng trước (dù các đơn đặt hàng tiếp tục giảm, nhưng ở tốc độ chậm hơn).

VinaCapital kỳ vọng số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trong các tháng tới nhờ sự mạnh mẽ đáng kinh ngạc của nền kinh tế Mỹ, được thể hiện qua niềm tin của người tiêu dùng Mỹ đạt mức cao nhất kể từ sự bùng nổ sau khi mở cửa hậu Covid-19.

Hỗ trợ nền kinh tế

Ngành sản xuất tăng 19,3% so với cùng kỳ trong tháng 1/2024, vì vậy tăng trưởng xuất khẩu vượt xa tăng trưởng sản xuất. Điều đó có nghĩa rằng hàng tồn kho của các nhà sản xuất đã giảm vào tháng trước (chỉ số PMI của Việt Nam vào tháng 1/2024 cũng xác nhận sự sụt giảm tồn kho hàng thành phẩm).

Sự kết hợp của sụt giảm hàng tồn kho và tăng đơn hàng mới đồng nghĩa với hoạt động sản xuất của các nhà máy tại Việt Nam sẽ cần đẩy mạnh để đáp ứng được nhu cầu tăng cao cho các sản phẩm “Made in Vietnam”.

Sản xuất chiếm gần 25% GDP của Việt Nam, vì vậy việc đẩy mạnh hoạt động sản xuất sẽ thúc đẩy tăng trưởng GDP. Thêm vào đó, gần 10% lực lượng lao động của Việt Nam đang làm việc cho các công ty FDI với mức lương tương đối cao.

Theo Tổng cục Thống kê, các công ty FDI đã cắt giảm nhân công vào đầu năm 2023, cũng là một lý do khiến GDP của Việt Nam chỉ tăng 3,3% trong quý I/2023, nhưng lao động trong ngành sản xuất đã phục hồi sau đợt cắt giảm năm ngoái. Lương nhân công nhà máy cũng hồi phục 5-7% sau khi đã chạm đáy vào năm ngoái.

Vì vậy, nền kinh tế sẽ được thúc đẩy từ việc tăng cường hoạt động sản xuất và mức tiêu dùng cao hơn trong năm nay, được hỗ trợ bởi việc gia tăng việc làm trong lĩnh vực sản xuất. Niềm tin của người tiêu dùng và nhu cầu tiêu dùng nội địa, những điểm yếu trong năm 2023 do sự cắt giảm nhân công và các vấn đề của ngành bất động sản sẽ hồi phục.

“Tuy không kỳ vọng chi tiêu cho tiêu dùng sẽ tăng trưởng mạnh trong quý I/2024, nhưng chúng tôi vẫn kỳ vọng mức chi tiêu cho tiêu dùng và nhu cầu tiêu dùng nội địa sẽ mạnh hơn trong giai đoạn sau của năm nay”, ông Michael Kokalari cho hay.

Việc hồi phục xuất khẩu của Việt Nam bắt đầu từ quý IV/2023 và tạo đà tăng vào tháng 1/2024, được hỗ trợ bởi nhu cầu tăng cao cho các sản phẩm điện tử công nghệ cao. VinaCapital kỳ vọng hoạt động sản xuất sẽ tiếp tục tăng trưởng xuyên suốt năm 2024.

Thêm vào đó, việc sử dụng lao động trong ngành sản xuất đã hồi phục sau đợt cắt giảm năm ngoái. Vì vậy, tiêu dùng sẽ có thể được thúc đẩy khi các nhà máy tuyển thêm nhân công trong những tháng tới.

Bộ Công Thương và 3 nhiệm vụ trọng tâm thúc đẩy xuất khẩu năm 2024

Để hỗ trợ, thúc đẩy xuất khẩu đạt kết quả tốt hơn nữa trong năm 2024, với vai trò là cơ quan chủ trì trong quản lý, điều hành hoạt động xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết sẽ tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau.

Thứ nhất, Bộ Công Thương tiếp tục kịp thời thông tin với các hiệp hội ngành hàng về những diễn biến của thị trường xuất khẩu; tham mưu các giải pháp ứng phó để doanh nghiệp kịp thời điều chỉnh kế hoạch sản xuất phù hợp, định hướng tìm kiếm đơn hàng từ các thị trường.

Cảnh báo sớm các “rào cản” mới của đối tác và các vụ kiện thương mại, giúp cho các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp có phản ứng chính sách phù hợp, hiệu quả để đa dạng hoá thị trường và các chuỗi cung ứng, thúc đẩy xuất khẩu.

Thứ hai, Bộ sẽ tham mưu với Chính phủ đẩy nhanh tiến độ sớm ký FTA với Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống Nhất (UAE), mở cánh cửa vào thị trường Trung Đông với quy mô GDP khoảng 2.000 tỉ USD. Đồng thời, đôn đốc, phối hợp các Bộ, ngành liên quan trong việc xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để thực thi các Hiệp định CPTPP, EVFTA, UKVFTA bảo đảm cao nhất lợi ích của Việt Nam trong quá trình triển khai các cam kết quốc tế.

Thứ ba, Bộ tiếp tục đổi mới hoạt động xúc tiến thương mại. Thường xuyên rà soát, sửa đổi, bổ sung hoặc đề nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy mạnh thực hiện thông qua dịch vụ công trực tuyến giúp tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu.

Năm 2024, Bộ cũng tiếp tục đôn đốc, phối hợp với các đơn vị triển khai các nhiệm vụ của Bộ Công Thương được giao tại các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và của Bộ trưởng Bộ Công Thương về triển khai thực hiện Kế hoạch nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025 nhằm đẩy mạnh phát triển dịch vụ logistics.

Đẩy mạnh triển khai có hiệu quả các giải pháp phát triển hoạt động thương mại biên giới bền vững thông qua thúc đẩy xuất khẩu theo hình thức chính ngạch; điều hành, khai thông hiệu quả hoạt động xuất khẩu sang Trung Quốc, không để xảy ra tình trạng ách tắc hàng hóa ở khu vực cửa khẩu, kể cả vào thời điểm cao vụ…