Áp thuế GTGT đối với toàn bộ nghiệp vụ Thư tín dụng là một bất cập, gây nhiều khó khăn cho TCTD

Phát biểu khai mạc cuộc họp, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, Thư tín dụng (L/C) là một phương thức bảo lãnh thanh toán quốc tế, thực chất là một cam kết thanh toán của ngân hàng phát hành, bảo đảm là người mua sẽ thanh toán tiền mua hàng hóa cho người bán khi các điều kiện quy định trong L/C được thực hiện đúng và đầy đủ. Nếu người mua không thanh toán đúng hạn, ngân hàng phát hành thực hiện cho vay bắt buộc đối với người mua để thanh toán cho người bán. Vì vậy, các khoản thu về phát hành, xác nhận, thông báo L/C là khoản thu bảo lãnh thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT.

Việc này vẫn được thực hiện trong rất nhiều năm. Tuy nhiên, đến ngày 22/4/2020, Tổng cục Thuế có văn bản số 1606/TCT-DNL chỉ đạo các Cục thuế địa phương: "Từ thời điểm Luật các Tổ chức tín dụng (TCTD) 2010 có hiệu lực (từ ngày 1/1/2021), L/C là hình thức cung ứng dịch vụ thanh toán theo quy định tại Khoản 15 Điều 4 Luật các TCTD 2010, do vậy sẽ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT. Do vậy, Tổng cục Thuế yêu cầu các Cục thuế địa phương hướng dẫn các TCTD thực hiện kê khai, nộp thuế GTGT. Toàn bộ các khoản thu liên quan nghiệp vụ L/C, không phân biệt có cam kết bảo lãnh hay không có cam kết bảo lãnh đều phải chịu thuế GTGT kể từ ngày 1/1/2011".

Với yêu cầu từ Tổng cục Thuế, Tổng thư ký VNBA Nguyễn Quốc Hùng, cho rằng: "Việc áp thuế GTGT đối với toàn bộ nghiệp vụ L/C cũng như việc hồi tố đối với các giao dịch phát sinh trong 10 năm qua là một sự bất cập, gây ra nhiều khó khăn cho các TCTD. Do vậy, cuộc họp được tổ chức nhằm ghi nhận các ý kiến các tổ chức hội viên của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cũng như các TCTD chưa phải là hội viên để từ đó kiến nghị với Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, hướng tới một giải pháp phù hợp vừa đảm bảo thu ngân sách vừa thông thoáng đảm bảo hoạt động của các TCTD".

L/C là nghiệp vụ “lưỡng tính”

Phát biểu tại cuộc họp, đại diện các tổ chức tín dụng như: Vietcombank, VietinBank, Agribank, BIDV, Sacombank, SCB, Techcombank, MB, ACB… đều có chung quan điểm: "Thư tín dụng bản chất là một hoạt động tín dụng, đề nghị không áp thuế GTGT".

Khoản 15 Điều 4 Luật các TCTD 2010 quy định: “Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản là việc cung ứng phương tiện thanh toán; thực hiện dịch vụ thanh toán séc;..; Thư tín dụng và các dịch vụ thanh toán khác cho khách hàng thông qua tài khoản của ngân hàng”. Quy định trên được hiểu là trong các phương tiện thanh toán có loại hình L/C chứ không phải L/C là hình thức cung ứng dịch vụ thanh toán.

Như vậy, theo các quy định trên, dịch vụ L/C vừa là hình thức cấp tín dụng (trường hợp ngân hàng đóng vai trò là ngân hàng phát hành/xác nhận thư tín dụng...), vừa là hoạt động thanh toán (khi ngân hàng chỉ đóng vai trò là người cung cấp các dịch vụ thanh toán như thông báo L/C, chuyển nhượng L/C và một số hoạt động dịch vụ khác (không cam kết thanh toán).

Do vậy, đại diện của các TCTD phát biểu tại cuộc họp đều cho rằng: "Công văn 1606/TCT-DNL của Tổng cục Thuế chỉ căn cứ vào Khoản 15 Điều 4 Luật các TCTD quy định về “Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản” để kết luận nghiệp vụ L/C là nghiệp vụ thanh toán, mà không căn cứ các quy định hiện hành khác của Luật các TCTD (Khoản 4 Điều 14 và Khoản 3 Điều 98) và các quy định của Ngân hàng Nhà nước như đã nêu ở trên là chưa đúng bản chất pháp lý, chưa phù hợp quy định pháp luật".

Cũng theo đại diện của các TCTD, do bản chất thuế GTGT là thuế gián thu, nên việc “hồi tố”, truy thu thuế GTGT đối với dịch vụ thư tín dụng L/C trong 10 năm qua là hoàn toàn không khả thi và bất hợp lý. Việc này tạo ra gánh nặng tài chính rất lớn đối với các TCTD và khách hàng doanh nghiệp. Trong 10 năm qua, khách hàng có thể đã không còn quan hệ giao dịch với TCTD hoặc đã giải thể, phá sản, không còn tồn tại. Nếu doanh nghiệp vẫn còn phát triển, tồn tại thì doanh nghiệp cũng đã công bố báo cáo tài chính, đã kiểm toán, quyết toán thuế, chia cổ tức cho cổ đông và có thể không chấp nhận nộp thuế. 

Đại diện các TCTD cũng nhìn nhận, L/C là nghiệp vụ lưỡng tính: vừa là hình thức cấp tín dụng, vừa là hoạt động thanh toán. Do đó, nếu phải nộp thuế cho tất cả các khoản thu liên quan đến nghiệp vụ L/C thì không đúng với bản chất của L/C, trái với thông lệ quốc tế và ảnh hưởng đến hoạt động ngân hàng, qua đó ảnh hưởng tới việc hỗ trợ nguồn lực cho doanh nghiệp, phát triển kinh tế xã hội.

Áp thuế trái với thông lệ quốc tế

Tại cuộc họp, đại diện Nhóm Công tác Ngân hàng nước ngoài BWG-VBF cho biết, nhóm đã tham khảo các chuyên gia thuế tại nhiều nước như: Singapore, Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Philippines, Trung Quốc, Bangladesh, Úc, Anh, EU... về chính sách thuế GTGT đối với nghiệp vụ L/C của các nước này.

Theo đó, phần lớn các nước trong khu vực và trên thế giới như Singapore, Malaysia, Indonesia, Hàn Quốc, Úc, Anh, EU không áp dụng thu thuế GTGT đối với nghiệp vụ L/C vì L/C là cam kết tín dụng.

Các nước này không có quy định cụ thể L/C là nghiệp vụ thanh toán hay cấp tín dụng. Riêng Singapore quy định các nghiệp vụ liên quan đến L/C thuộc dịch vụ tài chính nên không áp thuế GTGT; thuế GTGT chỉ áp đối với phí điện báo, phí bưu điện.

Do vậy, Nhóm Công tác Ngân hàng nước ngoài BWG-VBF kiến nghị: cần xem xét lại vấn đề thuế GTGT đối với L/C và tham khảo thực tiễn trên thế giới, tránh tình trạng không thống nhất với các nước trên thế giới.

Ngoài ra, đại diện Nhóm Công tác Ngân hàng nước ngoài BWG-VBF cũng cho rằng, hoạt động của L/C cũng có điểm tương tự như Thẻ tín dụng các ngân hàng đang phát hành. Cụ thể: Thẻ tín dụng là hoạt động cấp tín dụng, ngân hàng cho vay để đáp ứng mục đích thanh toán của khách hàng; tương tự, thư tín dụng cũng là khoản vay cho mục đích thanh toán của khách hàng, bản chất không phải là dịch vụ thanh toán. Theo quy định hiện hành, phát hành thẻ tín dụng thuộc nhóm đối tượng không chịu thuế GTGT.

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam sẽ báo cáo Thủ tướng

Toàn cảnh cuộc họp

Tham dự và phát biểu tại cuộc họp, đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế cho biết, triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Vụ đã đề nghị các ngân hàng báo cáo tình hình thực tiễn thực hiện đối với L/C từ khi Luật các TCTD có hiệu lực từ năm 2010 đến nay. Đồng thời, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, Basel, Các quy tắc và Thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ (UCP600) trên định hướng xử lý đảm bảo tuân thủ pháp luật, đúng thông lệ quốc tế và phù hợp với thực tiễn tại Việt Nam.

Đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế cũng cho biết, qua các cuộc làm việc với các ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước cũng nhìn nhận L/C có cả 2 khía cạnh: tín dụng và thanh toán. 

Còn đại diện Vụ Pháp chế ghi nhận các ý kiến của các TCTD và sẽ tham mưu với các cấp lãnh đạo.

Tương tự, đại diện Vụ Tài chính kế toán cho rằng đối với L/C cần bóc tách, phần nào không phải là tín dụng thì áp thuế theo quy định, phần nào là tín dụng thì không thể áp thuế.

Tổng kết cuộc họp, Tổng Thư ký Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh: L/C là hoạt động lưỡng tính, đối với phần liên quan đến tín dụng, phải chịu rủi ro, thì đó là hoạt động cấp tín dụng và không phải nộp thuế; còn phần nào không liên quan đến tín dụng thì chịu thuế theo quy định.

Được biết, sau cuộc họp này, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam sẽ tập hợp ý kiến các TCTD và có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp nhằm có phương án tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc các TCTD đang gặp phải, từ đó hướng tới một giải pháp phù hợp, vừa đảm bảo thu ngân sách, vừa thông thoáng đảm bảo hoạt động của các TCTD.

Ngô Hải - Bùi Trang

Theo Tạp chí Thị trường Tài chính - Tiền tệ (link gốc)