Thương mại điện tử bùng nổ, hàng giả tràn lan

Thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đang phát triển với tốc độ ấn tượng, nhưng mặt trái cũng ngày càng rõ rệt: hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ xuất hiện tràn lan trên các sàn lớn như Lazada, Shopee, TikTok Shop.

Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), chỉ riêng năm 2024, lực lượng quản lý thị trường đã xử lý hơn 3.400 vụ vi phạm TMĐT, trong đó 1.256 vụ liên quan đến hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, tổng trị giá hàng hóa bị tịch thu, xử lý gần 2 triệu USD.

Đặc biệt, tình trạng livestream bán hàng càng khiến hàng giả, hàng lậu dễ dàng tiếp cận người tiêu dùng hơn bao giờ hết – thậm chí được tiếp thị bởi người nổi tiếng, gây ra hậu quả nghiêm trọng cho thương hiệu thật.

Để lách luật, các đối tượng kinh doanh hàng giả thường không có kho, cửa hàng cố định, chỉ nhận đơn hàng online. Hình thức giao dịch, thanh toán trên mạng nhanh chóng và vô hình, khiến việc điều tra, xử lý gặp rất nhiều khó khăn.

Theo ông Chu Xuân Kiên, Chi Cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.Hà Nội: "Việc lấy sao kê tài khoản để truy vết giao dịch TMĐT hiện phải qua Công an, trong khi giao dịch online có thể bị xóa dấu vết chỉ trong vài phút."

Với quy mô nhỏ lẻ, linh động, các đối tượng buôn bán hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ rất khó bị phát hiện bằng các phương pháp kiểm tra truyền thống.

Giải pháp công nghệ

Nhằm ứng phó với thực trạng đáng báo động này, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã triển khai Hệ thống xác thực hàng chính hãng bằng mã QR.

Thông qua việc quét mã QR trên sản phẩm, người tiêu dùng có thể:

Xác minh nhanh nguồn gốc sản phẩm

Kiểm tra thông tin doanh nghiệp phân phối

Phát hiện kịp thời hàng giả, hàng nhái

Theo ông Lê Đức Anh, Giám đốc Trung tâm Tin học và Công nghệ số (Bộ Công Thương), hệ thống xác thực QR không chỉ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, mà còn giúp doanh nghiệp bảo vệ thương hiệu, tăng khả năng chinh phục thị trường quốc tế.

Ngoài ra, công nghệ này cũng giúp cơ quan chức năng dễ dàng kiểm soát, truy xuất và xử lý vi phạm TMĐT một cách minh bạch, nhanh chóng hơn.

Truy xuất nguồn gốc – "hàng rào" bảo vệ doanh nghiệp và người tiêu dùng

Ông Võ Văn Trung, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, nhấn mạnh: "Truy xuất nguồn gốc không chỉ giúp doanh nghiệp kiểm soát chất lượng sản phẩm mà còn tạo dựng lòng tin với khách hàng, giảm rủi ro bị nhái thương hiệu."

Việc ứng dụng công nghệ xác thực không chỉ cần sự chủ động từ doanh nghiệp mà còn phải được phổ cập đến người tiêu dùng, nâng cao nhận thức trong việc lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng.

Đây sẽ là “hàng rào mềm” nhưng vô cùng hiệu quả để ngăn chặn dòng hàng giả, góp phần làm sạch môi trường kinh doanh trên các nền tảng TMĐT.

Thương mại điện tử mang lại nhiều cơ hội phát triển, nhưng nếu không kiểm soát chặt chẽ vấn đề hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, lòng tin người tiêu dùng sẽ bị bào mòn.

Cuộc chiến chống hàng giả trên TMĐT cần sự vào cuộc đồng bộ từ phía nhà nước, nền tảng TMĐT, doanh nghiệp và cả cộng đồng người tiêu dùng thông minh.

Chỉ khi nào chất lượng được đảm bảo, thương mại điện tử Việt Nam mới thực sự phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên kinh tế số.