Blockchain – giải pháp mới cho thị trường bất động sản

Thị trường bất động sản vốn nổi tiếng là lĩnh vực thiếu minh bạch, phức tạp về pháp lý và dễ xảy ra tranh chấp. Các rắc rối phổ biến như sổ đỏ giả, “bán một mảnh đất cho nhiều người”, sai lệch thông tin quy hoạch… khiến người mua, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân, dễ rơi vào bẫy lừa đảo hoặc vướng vào kiện tụng kéo dài.

Blockchain – công nghệ chuỗi khối không thể chỉnh sửa và cho phép lưu trữ thông tin phân tán – được kỳ vọng sẽ thay đổi cuộc chơi. Nhờ khả năng ghi nhận dữ liệu bất biến và công khai, mọi thông tin về quyền sở hữu, lịch sử giao dịch, quy hoạch, thế chấp… đều có thể được mã hóa và lưu trữ trên blockchain để tra cứu minh bạch.

Nhiều quốc gia như UAE, Thụy Điển, Anh đã triển khai thí điểm nền tảng bất động sản dựa trên blockchain để số hóa toàn bộ quá trình giao dịch, từ xác minh danh tính đến ký hợp đồng thông minh (smart contract) và thanh toán. Kết quả ban đầu cho thấy hiệu quả vượt trội trong việc rút ngắn thời gian giao dịch, giảm chi phí trung gian và ngăn chặn gian lận.

Việt Nam liệu có sẵn sàng?

Tại Việt Nam, dù blockchain được nhắc đến nhiều trong lĩnh vực tài chính và tiền mã hóa, nhưng ứng dụng vào bất động sản vẫn đang ở giai đoạn ý tưởng hoặc thử nghiệm nhỏ lẻ. Một số sàn giao dịch bất động sản công nghệ bắt đầu thử nghiệm hợp đồng điện tử, mã hóa thông tin bất động sản nhưng chưa có mô hình nào thực sự vận hành toàn bộ chuỗi bằng blockchain.

Nguyên nhân chính là do thiếu hành lang pháp lý rõ ràng, đặc biệt là quy định liên quan đến tài sản số hóa, hợp đồng thông minh và quyền sở hữu trên nền tảng số. Ngoài ra, hạ tầng kỹ thuật, dữ liệu đất đai, hồ sơ quy hoạch vẫn còn rời rạc và chưa được chuẩn hóa, gây khó khăn cho việc số hóa toàn diện.

Bên cạnh đó, tâm lý thị trường bất động sản Việt Nam vẫn còn quen với hình thức giao dịch truyền thống, phụ thuộc vào giấy tờ và bên trung gian như môi giới, công chứng viên. Do đó, việc thay đổi hoàn toàn sang mô hình giao dịch phi tập trung (decentralized) sẽ cần thời gian dài và có thể vấp phải sự phản đối từ chính những đơn vị trung gian.

Tiềm năng lớn nếu có chính sách dẫn đường

Dù còn nhiều rào cản, giới chuyên gia khẳng định rằng Blockchain vẫn là hướng đi tất yếu trong tương lai của bất động sản số. Nếu được triển khai đúng cách, công nghệ này không chỉ bảo vệ người mua mà còn giúp các doanh nghiệp phát triển dự án, chủ đầu tư, ngân hàng và cơ quan nhà nước tiết kiệm đáng kể chi phí vận hành.

Một hệ thống quản lý bất động sản toàn diện trên blockchain còn có thể liên kết với tài chính số, ngân hàng, thuế và đăng ký đất đai, từ đó tạo ra một hệ sinh thái số liên thông và minh bạch, nâng cao chỉ số minh bạch bất động sản – điều kiện cần để thu hút đầu tư nước ngoài và chống đầu cơ.

Để làm được điều đó, cần sự vào cuộc của nhà nước trong việc xây dựng khung pháp lý thử nghiệm (sandbox), chuẩn hóa dữ liệu, cũng như khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ thử nghiệm mô hình giao dịch bất động sản số hóa.