Khi cổ phiếu bị thao túng giá

Trên thị trường chứng khoán, không ít trường hợp giá cổ phiếu bị đẩy lên mức phi lý so với giá trị thực, gây rủi ro lớn cho nhà đầu tư. Đây là hệ quả của hành vi “làm giá”, một chiêu trò bị pháp luật nghiêm cấm nhưng vẫn tồn tại do lợi nhuận chênh lệch quá hấp dẫn đối với những người thiếu đạo đức.

Cổ phiếu bị làm giá thường do một nhóm nhà đầu tư, công ty hoặc cá nhân giàu kinh nghiệm và vốn lớn (“đội lái”) phối hợp thực hiện. Họ sử dụng nhiều thủ thuật như tạo cung – cầu giả, lan truyền thông tin sai lệch, lợi dụng chênh lệch giữa thị trường cơ sở và phái sinh… để đẩy giá cổ phiếu lên cao gấp nhiều lần trong thời gian ngắn. Khi giá đạt đỉnh, nhóm này bán tháo, thu lợi nhuận, để lại thiệt hại nặng nề cho những nhà đầu tư mua ở vùng giá cao.

Những vụ việc liên quan cổ phiếu họ Louis, FLC từng bị cơ quan quản lý “tuýt còi” là minh chứng cho tác động tiêu cực của hành vi này. Không chỉ khiến nhà đầu tư thua lỗ, thao túng giá còn bóp méo hoạt động thị trường và làm giảm niềm tin vào hệ thống tài chính.

Nhà đầu tư có thể nhận diện cổ phiếu bị làm giá qua một số đặc điểm thường gặp:

Giá trồi sụt bất thường: Cổ phiếu tăng phi mã gấp nhiều lần trong thời gian ngắn, bất chấp kết quả kinh doanh khiêm tốn. Đội lái thường tạo các chu kỳ tăng – nghỉ – tăng xen kẽ để thu hút sự chú ý, sau đó bán ra mạnh ở vùng giá cao, khiến nhà đầu tư nhỏ lẻ “mắc bẫy”.

Thanh khoản cao đột biến: Nhiều mã vốn thanh khoản thấp bất ngờ có khối lượng giao dịch vọt lên do cung – cầu giả tạo. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp đều là thao túng giá, vì thanh khoản cũng có thể tăng nhờ thông tin tích cực thực sự. Nhà đầu tư cần xác minh nguyên nhân trước khi tham gia.

Ban lãnh đạo quan tâm bất thường đến giá cổ phiếu: Khi lãnh đạo công ty liên tục đăng ký mua – bán lượng lớn cổ phiếu, đưa ra phát ngôn hứa hẹn tăng giá mà không đi kèm cải thiện hoạt động kinh doanh, cần xem xét kỹ lưỡng. Nếu kết quả kinh doanh không khả quan, nguy cơ cổ phiếu bị thao túng là cao.

Thuộc nhóm vốn hóa nhỏ: Phần lớn cổ phiếu bị làm giá thuộc nhóm Midcap hoặc Penny, nhất là các công ty tăng vốn nhanh nhiều lần so với quy mô ban đầu, hoặc từng vi phạm công bố thông tin.

Báo cáo tài chính “đẹp” nhưng rủi ro: Doanh nghiệp có tài sản chủ yếu là các khoản phải thu, tồn kho, tài sản vô hình… nhưng thiếu tài sản cố định và dòng tiền ổn định từ hoạt động cốt lõi. Đây là cấu trúc tài chính tiềm ẩn rủi ro, khiến giá cổ phiếu dễ bị thổi phồng.

Xuất hiện thông tin dồn dập: Doanh nghiệp ít tên tuổi bỗng xuất hiện dày đặc trên truyền thông, mạng xã hội với tin tức “nóng” như dự án nghìn tỷ, thâu tóm công ty khác, có cổ đông lớn tham gia… Nhiều thông tin có thể là tin giả hoặc bị thổi phồng để dẫn dắt tâm lý nhà đầu tư.

Lời khuyên cho nhà đầu tư

Theo chuyên gia chứng khoán, “tin mật” dành cho nhà đầu tư nhỏ lẻ hầu như không tồn tại. Đa phần những lời rỉ tai chỉ là chiêu trò của đội lái kết hợp với một số môi giới thiếu đạo đức.

Dù một số người có thể kiếm lợi nhanh nếu mua – bán đúng thời điểm, phần lớn nhà đầu tư tham gia vào sóng giá ảo thường mua ở đỉnh và bán trong thua lỗ. Vì vậy, chiến lược an toàn là:

Nghiên cứu kỹ doanh nghiệp, ưu tiên công ty có tiềm năng tăng trưởng thật sự và minh bạch.

Tuân thủ kỷ luật đầu tư, tránh chạy theo đám đông và tin đồn.

Nếu chấp nhận rủi ro để “lướt sóng”, chỉ nên phân bổ tỷ trọng vốn nhỏ và theo sát diễn biến để thoát hàng kịp thời.

Việc nhận diện sớm cổ phiếu bị làm giá không chỉ giúp bảo vệ tài sản cá nhân mà còn góp phần giữ gìn sự minh bạch và ổn định cho thị trường chứng khoán.