'Chìa khoá' đẩy lùi tín dụng đen

2,8 triệu tỷ đồng cho vay phục vụ đời sống, tiêu dùng của người dân

Ngày 18/7, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Phát triển lành mạnh tín dụng tiêu dùng, đẩy lùi tín dụng đen”.

Hội thảo khoa học Phát triển lành mạnh tín dụng tiêu dùng, đẩy lùi tín dụng đen

Phát biểu tại hội thảo, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đoàn Thái Sơn khẳng định, tín dụng tiêu dùng luôn đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Bên cạnh việc đáp ứng những nhu cầu chính đáng của người dân, tín dụng tiêu dùng còn kích cầu sức mua, hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, qua đó tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Theo Phó Thống đốc, đẩy mạnh cho vay tiêu dùng còn được xem là một giải pháp quan trọng - là “chìa khoá” góp phần hạn chế việc người dân tiếp cận vốn từ những kênh không chính thức, điển hình là “tín dụng đen”, giúp giảm thiểu các hệ lụy và góp phần đảm bảo an ninh trật tự xã hội.

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, quy mô của thị trường tín dụng tiêu dùng toàn cầu đã tăng trưởng mạnh, đạt khoảng 11.000 tỷ USD năm 2023 và tiếp tục duy trì xu hướng tăng, dự kiến đạt 15.000 tỷ USD trong 5 năm tới.

“Cùng chung xu hướng đó, hoạt động tín dụng tiêu dùng tại Việt Nam những năm qua đã có bước phát triển mạnh cả về quy mô dư nợ, số lượng tổ chức tín dụng tham gia và mức độ đa dạng về sản phẩm, dịch vụ” - Phó Thống đốc cho biết.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đoàn Thái Sơn phát biểu tại hội thảo

Đến nay, tổng dư nợ cho vay phục vụ đời sống, tiêu dùng tại Việt Nam đã đạt khoảng 2,8 triệu tỷ đồng, tương đương 20% tổng dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế, trở thành một phần quan trọng trong cơ cấu tín dụng của hệ thống các tổ chức tín dụng. Tốc độ tăng trưởng dư nợ cho vay phục vụ đời sống, tiêu dùng bình quân giai đoạn từ năm 2010 đến nay luôn cao hơn tốc độ tăng dư nợ tín dụng chung của toàn nền kinh tế.

“Để có được kết quả này là sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự nỗ lực, triển khai quyết liệt của ngành Ngân hàng và sự phối hợp tích cực từ các bộ ngành, địa phương” - Phó Thống đốc khẳng định.

Tránh tình trạng “vàng thau lẫn lộn”

Dù vậy, theo Phó Thống đốc Đoàn Thái Sơn, cũng cần phải nhìn nhận thẳng thắn để thấy rằng hoạt động tín dụng tiêu dùng ở Việt Nam vẫn còn những hạn chế và gặp nhiều thách thức. Từ năm 2020 đến nay, thị trường tài chính tiêu dùng đối mặt với những tác động tiêu cực từ đại dịch Covid-19 và sự suy giảm tổng cầu. Gần đây, xuất hiện tình trạng tội phạm lợi dụng môi trường mạng xã hội, tổ chức nhiều hội nhóm truyền bá, hướng dẫn nhau cách không phải trả nợ cho công ty tổ chức tín dụng; các công ty mạo danh, lừa đảo… đã làm ảnh hưởng tới hoạt động tín dụng tiêu dùng của các tổ chức tín dụng nói riêng và sự phát triển ổn định, lành mạnh của thị trường tín dụng tiêu dùng nói chung.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Hiền, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước cho biết, cầu tín dụng tiêu dùng giảm trong bối cảnh tình hình tăng trưởng kinh tế khó khăn tác động tới thu nhập của cá nhân và hộ gia đình, làm tăng nhu cầu tiết kiệm để dự phòng cho tương lai và giảm nhu cầu vay tín dụng ngân hàng để mở rộng chi tiêu.

Theo đại diện Viện Chiến lược ngân hàng, tính đến hết tháng 3/2024, tốc độ tăng trưởng cho vay đối với các nhu cầu vốn để phục vụ đời sống giảm 1,32% so với cuối năm 2023. Trong khi đó, tỷ lệ nợ xấu cho vay phục vụ đời sống nhích lên 4%, so với 3,8% cuối 2023. Nợ xấu tại các công ty tài chính tiêu dùng giảm nhẹ từ mức 15% ở cuối năm 2023, đến nay còn khoảng 14,63%. Một số công ty tài chính tiêu dùng thua lỗ do nợ xấu khó đòi và trích lập dự phòng rủi ro gia tăng.

Bà Nguyễn Thị Hiền, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước phát biểu tại hội thảo

Mặt khác, cũng theo bà Nguyễn Thị Hiền, một bộ phận người dân do còn yếu và thiếu về kiến thức tài chính, e ngại và cho rằng mình không đủ khả năng vay tại các tổ chức tài chính chính thức đã trở thành “con mồi” cho các dịch vụ tín dụng đen ẩn mình dưới các hình thức thức cho vay qua app.

Đặc biệt, trong bối cảnh xu hướng cho vay trên nền tảng trực tuyến cũng là xu hướng phát triển của ngành Ngân hàng, thì việc quản lý chặt chẽ, kiểm soát các hình thức cho vay trên app càng trở nên quan trọng để tránh tình trạng “vàng thau lẫn lộn”.

Bên cạnh đó, cũng có một số khách hàng còn bị lôi kéo vào các hội nhóm bùng nợ xuất hiện ngày càng nhiều trên các mạng xã hội. Hiện tượng này đã trở thành vấn nạn khiến cho các tổ chức tín dụng gặp rất nhiều khó khăn. Đáng nói, ngay cả những người dân ban đầu không có ý định trốn nợ, bùng nợ nhưng do không hiểu hết pháp luật, bị lôi kéo bởi các hội nhóm trên mạng nên cũng a dua làm theo…

Để khai thác được tiềm năng của thị trường tín dụng tiêu dùng tại Việt Nam và giải quyết những tồn tại, thách thức, tại Hội thảo, các đại biểu, chuyên gia đã đề xuất một số giải pháp và các kiến nghị. Đó là tiếp tục rà soát, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về hoạt động cho vay phục vụ nhu cầu đời sống, cho vay tiêu dùng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Bên cạnh đó, tăng cường công tác quản lý, thanh tra, giám sát hoạt động cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ đời sống của các tổ chức tín dụng, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách về chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng, hướng dẫn việc ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa hoạt động tín dụng tiêu dùng, tạo điều kiện để tổchức tín dụng đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ, bám sát với nhu cầu thị trường, đồng thời có thể phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm ứng dụng công nghệ cao.

Đồng thời, tăng cường sự phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước, cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc tuyên truyền các cơ chế, chính sách tín dụng ngân hàng đến mọi tầng lớp nhân dân, giúp hiểu đúng về các kênh cung cấp tín dụng chính thức cũng như thấy được các hệ lụy, hậu quả của “tín dụng đen”. Bản thân các tổ chức tín dụng cần rà soát, đổi mới phương thức cung cấp thông tin, cách thức tiếp cận khách hàng vay để người dân hiểu đúng, đầy đủ về các sản phẩm, dịch vụ…

Ngoài ra, các tổ chức tín dụng cần phối hợp chặt chẽ với các đơn vị của Bộ Công an trong việc kết nối khai thác dữ liệu thông tin từ cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đẩy mạnh các giải pháp ứng dụng dữ liệu này trong hoạt động tín dụng tiêu dùng. Song song đó, các bộ, ngành, địa phương tiếp tục triển khai hiệu quả Chỉ thị số 12/CT-TTg ngày 25/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”…