Chính phủ đề xuất bổ sung hình thức đầu tư cho đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Chiều 25/6, trong khuôn khổ kỳ họp thứ 9 của Quốc hội, Chính phủ đã kiến nghị bổ sung thêm hình thức đầu tư cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, nhằm huy động nguồn lực tư nhân bên cạnh vốn đầu tư công truyền thống.

Theo tờ trình của Chính phủ, ngoài hình thức đầu tư công như Nghị quyết 172/2024 đã quy định, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có thể áp dụng thêm các hình thức đầu tư khác như đối tác công tư (PPP) hoặc đầu tư kinh doanh thuần túy.

Việc bổ sung này được đánh giá là cần thiết và phù hợp với chủ trương phát triển kinh tế tư nhân mà Đảng và Nhà nước đang khuyến khích. Đặc biệt, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 68, nhấn mạnh vai trò then chốt của kinh tế tư nhân và yêu cầu khơi thông các nguồn lực từ khu vực này.

Dù dự án chưa có nhà đầu tư công nào đăng ký cụ thể, nhưng Chính phủ cho biết đã nhận được đề xuất tham gia từ nhiều doanh nghiệp tư nhân lớn. Điều này cho thấy sức hút và tiềm năng của dự án đường sắt tốc độ cao.

VinSpeed và Thaco đề xuất đầu tư quy mô lớn, xin cơ chế đặc thù

Trong số các doanh nghiệp đề xuất, đáng chú ý có VinSpeed - công ty con của Vingroup. Doanh nghiệp này cam kết sẽ tự thu xếp 20% vốn (tương đương 12,27 tỷ USD) và đề nghị Nhà nước cho vay phần còn lại (80% - khoảng 49 tỷ USD) với lãi suất 0% trong thời hạn 35 năm.

Thêm vào đó, VinSpeed cũng đề xuất được giao thực hiện các khu đô thị xung quanh các nhà ga, xin ưu đãi về thuế thiết bị, phương tiện, được cấp quyền hoạt động trong 99 năm và đưa ra mức giá vé thấp hơn 60-70% so với giá trần vé máy bay.

Ngoài ra, Tập đoàn Thaco cũng đưa ra đề xuất đầu tư tương tự, với cam kết góp 20% vốn và phần còn lại sẽ vay từ các tổ chức tài chính trong và ngoài nước. Thaco đề nghị Chính phủ hỗ trợ bảo lãnh khoản vay và hỗ trợ lãi suất trong 30 năm. Doanh nghiệp sẽ thành lập công ty riêng để phụ trách dự án, giữ cổ phần chi phối và không chuyển nhượng quyền khai thác cho nhà đầu tư nước ngoài.

Bên cạnh việc huy động đầu tư, Quốc hội cũng thống nhất chủ trương tách giải phóng mặt bằng thành một dự án độc lập để đảm bảo tiến độ và sự chủ động. Ngân sách Nhà nước sẽ chi trả cho việc này, bao gồm hỗ trợ tái định cư và bàn giao mặt bằng sạch cho nhà đầu tư.

Từ tháng 4/2025, Chính phủ đã cùng các địa phương bắt đầu công tác chuẩn bị, trong đó có việc lựa chọn đơn vị tư vấn quản lý và biên soạn 31 bộ tiêu chuẩn kỹ thuật phục vụ dự án.

Do Nghị quyết 172/2024 hiện chưa quy định các hình thức đầu tư tư nhân, Chính phủ đề xuất Quốc hội điều chỉnh nghị quyết trong kỳ họp này, qua đó chính thức mở đường cho khu vực tư nhân tham gia sâu vào các dự án hạ tầng quốc gia trọng điểm như đường sắt tốc độ cao.