Dấu hiệu cho thấy lãi suất đã đến đáy, không hy vọng giảm thêm

Mặt bằng lãi suất huy động đã giảm rất sâu, thấp hơn mức thấp nhất trong giai đoạn đại dịch Covid-19, trong khi áp lực về tỷ giá vẫn hiện hữu, giới chuyên môn dự báo lãi suất huy động và lãi suất điều hành thời gian tới khó có thể giảm thêm.

Trong báo cáo vĩ mô tháng 10/2023, Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cho hay, lãi suất huy động 12 tháng trung bình đạt 5,61%, giảm thêm 17 điểm cơ bản (bps) so với trung bình hồi tháng 9/2023, giảm 111 bps so với cùng kỳ năm ngoái và giảm tới 282 bps so với cuối năm 2022.

Với việc điều chỉnh giảm mạnh trong thời gian qua, mặt bằng lãi suất huy động hiện tại thậm chí đã thấp hơn mức thấp nhất trong giai đoạn đại dịch Covid-19.

Ngay từ đầu năm 2023, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã điều chỉnh giảm liên tục 4 lần các mức lãi suất điều hành, với mức giảm 0,5-2,0%/năm, mặc dù lãi suất thế giới vẫn tiếp tục tăng và neo ở mức cao.

Dù lãi suất huy động và cho vay đã giảm khá mạnh nhưng tăng trưởng tín dụng vẫn diễn ra rất chậm. Đến ngày 24/10, tăng trưởng tín dụng ghi nhận ở mức 6,81%, cách khá xa mức trung bình 10,24% vào cuối tháng 10 trong 7 năm gần nhất.

Bên cạnh đó, từ nửa sau tháng 9/2023 tới nay, NHNN đã sử dụng kênh thị trường mở (OMO) phát hành tín phiếu để hút ròng trên thị trường mở. Lũy kế tới hết tháng 10/2023, lượng tín phiếu đang lưu hành đạt 208.399 tỷ đồng.

Trước diễn biến hút ròng liên tục của NHNN, lãi suất liên ngân hàng cũng đã tăng đáng kể, từ 0,16% trung bình trong tháng 9/2023 lên 1,14% trong tháng 10/2023, giúp rút ngắn khoảng cách giữa lãi suất USD và VND.

Diễn biến thị trường cũng cho thấy, áp lực lên tỷ giá từ tháng 6/2023 đến nay là khá lớn. Thống kê của BVSC cho biết, so với cuối năm 2022, tính tới ngày 31/10/2023, đồng VND giảm 3,94% so với đồng USD.

Tuy nhiên, với việc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) nhiều khả năng đã dừng tăng lãi suất cũng như có kế hoạch hạ lãi suất trong năm 2024, các chuyên gia của BVSC cho rằng diễn biến tăng của USD sẽ chỉ có tính ngắn hạn và không tạo ra áp lực lớn với tỷ giá USD/VND như trong năm 2022.

Về lạm phát, chỉ số CPI tăng 3,59% trong tháng 10/2023. Nhưng so với tháng trước, CPI gần như không thay đổi khi chỉ tăng 0,08%, mức tăng thấp nhất trong khoảng 5 tháng trở lại đây. Tính chung 10 tháng đầu năm, chỉ số CPI trung bình tăng 3,2%, vẫn cách xa mục tiêu Quốc hội đặt ra từ đầu năm (4,5%).

Dù vậy, áp lực lạm phát vẫn đang còn hiện hữu khi mặt bằng học phí, giá một số loại lương thực, giá thuê nhà, giá xăng đều đang cao hơn so với cùng kỳ năm trước.

BVSC dự báo, nhiều khả năng trong 2 tháng còn lại của năm, chỉ số CPI sẽ duy trì ở khoảng 3,5-4%. chỉ số CPI cả năm 2023 sẽ chỉ ở khoảng 3,5%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu Chính phủ đặt ra (4,5%).

Ngoài ra, với áp lực từ đồng USD không lớn như năm 2022 cùng với hỗ trợ tích cực hơn trong các tháng cuối năm nhờ dòng ngoại hối từ xuất khẩu cũng như kiều hối đổ về, BVSC đánh giá rủi ro với tỷ giá sẽ không mạnh như giai đoạn cuối năm ngoái. Vì thế, NHNN vẫn có thể giữ ưu tiên hiện tại ở mặt bằng lãi suất thấp, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Trong khi đó, theo ông Đinh Quang Hinh, Trưởng Bộ phận vĩ mô và chiến lược thị trường, Khối Phân tích - Công ty Cổ phần chứng khoán VNDirect, đợt biến động USD mạnh năm ngoái đến từ việc cộng hưởng nhiều yếu tố như áp lực tỷ giá, sự kiện sai phạm về phát hành trái phiếu tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát khiến thanh khoản của hệ thống ngân hàng đột ngột thắt chặt buộc NHNN phải nâng lãi suất điều hành.

Ngược lại, thanh khoản hệ thống ngân hàng hiện rất dồi dào, thậm chí là dư thừa do tăng trưởng tín dụng yếu. Năm nay, tỷ giá cũng được hỗ trợ bởi nguồn cung dồi dào hơn từ thặng dư thương mại. Vì thế, áp lực tỷ giá năm nay sẽ không làm đảo chiều chính sách nới lỏng tiền tệ của NHNN. Mặt bằng lãi suất huy động và cho vay vẫn sẽ có điều kiện để duy trì ở vùng thấp nhằm hỗ trợ cho đà phục hồi của nền kinh tế.

Các chuyên gia của VDSC dự báo, mặt bằng lãi suất điều hành sẽ giữ nguyên cho đến hết năm nay.

Chứng khoán Maybank (MBKE) nêu quan điểm rằng NHNN sẽ giữ nguyên lãi suất thay vì cắt giảm thêm do rủi ro về áp lực tỷ giá trong bối cảnh lợi suất trái phiếu Mỹ tăng. NHNN lo ngại việc phụ thuộc quá nhiều vào chính sách tiền tệ nới lỏng có thể dẫn tới nợ xấu cao hơn và bất ổn hệ thống ngân hàng trong dài hạn.

Chứng khoán VNDirect nhận định NHNN sẽ tạm dừng hạ lãi suất điều hành ít nhất cho đến nửa đầu năm 2024 do cần cân bằng mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô và tăng trưởng trong bối cảnh áp lực tỷ giá và lạm phát gia tăng.