ĐBQH: Còn tình trạng “quân xanh, quân đỏ”, lợi dụng đấu giá làm rối loạn thị trường đất đai

Lỗ hổng lớn nhất là xác định năng lực tài chính “vốn thực có”

Qua nghiên cứu dự thảo Luật, đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông cho rằng, hiện nay, trong hoạt động đấu giá còn những bất cập, tiêu cực như tình trạng “quân xanh, quân đỏ”, khống chế giá; tình trạng thông đồng giữa người có tài sản đấu giá và tổ chức bán đấu giá; quy định về áp dụng hình thức đấu giá trực tuyến còn một số hạn chế, bất cập…

Do đó, đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về đẩy mạnh cải cách hành chính, cải cách tư pháp, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong xử lý tài sản công, không để sơ hở, bất cập để các đối tượng tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực đấu giá tài sản; tiếp tục nghiên cứu, quy định chặt chẽ về quyền và trách nhiệm của người có tài sản đấu giá, người tham gia đấu giá tài sản, đấu giá viên, tổ chức đấu giá tài sản; quy định cụ thể về việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động đấu giá tài sản, đặc biệt là đấu giá tài sản thuộc quyền sở hữu của Nhà nước; đối với tài sản thuộc sở hữu của Nhà nước có mức giá khởi điểm trên 500 triệu đồng, buộc phải tiến hành đấu giá theo hình thức trực tuyến.

Đối với tài sản thi hành án, theo đại biểu Dương Khắc Mai, đây là tài sản đặc thù, mặt khác Chấp hành viên chỉ là người có quyền đưa tài sản ra đấu giá theo quy định của pháp luật (không phải là người sử dụng, người sở hữu tài sản). Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu có những quy định riêng cho phù hợp với các quy định về thi hành án cũng như bảo đảm tốt quyền lợi của người sở hữu, sử dụng tài sản.

Quan tâm đến đấu giá tải sản có giá trị lớn, khó định giá hay tài sản dạng "phi vật thể" như quyền sử dụng đất, quyền khai thác khoáng sản, quyền sử dụng rừng, cho thuê rừng…, đại biểu Trần Văn Khải – Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam cho biết, việc đấu giá tài sản này rất khác biệt, có nhiều bất cập cần nghiên cứu bổ sung quy định chặt chẽ hơn, đặc biệt là các hành vi nghiêm cấm đối với người tham gia đấu giá tài sản như đấu giá quyền sử dụng đất.

Nhấn mạnh tình trạng người tham gia đấu giá không đủ năng lực tài chính đang là phổ biến, đại biểu Trần Văn Khải đề dẫn nội dung Khoản 5 Điều 9 tại trong Luật đấu giá tài sản hiện hành quy định các hành vi bị nghiêm cấm đối với người tham gia đấu giá tài sản không có quy định xác định nguồn lực tài chính của người tham gia đấu giá. Việc này dẫn đến tình trạng lợi dụng đấu giá làm rối loạn thị trường đất đai hay “đấu giá hộ” do không đủ nguồn lực tài chính; bỏ cọc xảy ra không dễ thu tiền cọc; trúng đấu giá xong triển khai dự án trì trễ… Đây là vấn đề rất nghiêm trọng đã xảy ra phổ biến, đặc biệt là đấu giá quyền sử dụng đất.

Trong thực tiễn đấu giá quyền sử dụng đất vừa qua, vấn đề vướng mắc nhất hiện nay cũng là lỗ hổng pháp lý lớn nhất là xác định năng lực tài chính “vốn thực có” của người tham gia đấu giá quyền sử dụng đất.

Đề xuất bổ sung chế tài xử phạt đối với trường hợp đơn phương bỏ cọc

Để đảm bảo cho người tham gia đấu giá tài sản nghiêm túc, có trách nhiệm tham gia đấu giá và trước khi bỏ giá để đảm bảo cho hoạt động đấu giá lành mạnh, có hiệu quả làm ổn định tình hình kinh tế xã hội, đại biểu Lê Tất Hiếu - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc đề xuất nâng giá trị tiền đặt cọc lên trên 20% giá khởi điểm.

“Tuy nhiên, nếu nâng tiền đặt cọc thì sẽ hạn chế, thu hẹp đối tượng người tham gia đấu giá. Do vậy, cần có một điều luật quy định về phạt hợp đồng khi đơn phương hủy bỏ hợp đồng mua tài sản đấu giá, bằng 30% đến 50% giá tại hợp đồng”, đại biểu Hiếu nêu quan điểm.

Về quy định liên quan đến tiền đặt cọc, đại biểu Phạm Đức Ấn - Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội cho rằng, cần nhìn nhận từ hai khía cạnh thấu đáo, trong đó cần sửa Điều 51 tránh tình trạng làm lũng đoạn về giá, gây khó khăn cho cả cơ quan định giá và người tham gia đấu giá.

Bày tỏ tin tưởng dự án Luật sẽ tháo gỡ vướng mắc tiêu cực trong đấu giá tài sản, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung - Đoàn ĐBQH tỉnh Long An thì cho rằng, nên giữ nguyên quy định hiện hành về tiền đặt trước.

“Cần thống nhất về mức tiền đặt trước từ 5-20% đối với tài sản đặc thù, tài sản thông dụng thì do người có tài sản đấu giá quyết định”, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung nói.

Khẳng định việc làm rõ quy định này là phù hợp tạo điều kiện thu hút nhiều cá nhân, tổ chức tham giá đấu giá, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung cho rằng nếu nâng tiền đặt trước lên quá cao sẽ giảm tính cạnh tranh và ít người tham gia đấu giá.

Cho rằng trên thực tế có một số đối tượng tham gia đấu giá với mục đích không tốt và sẵn sàng chịu mất tiền cọc, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung đề xuất, người trúng đấu giá sau thời gian nhất định mà không nộp tiền và không chứng minh được lý do bất khả kháng thì bị phạt nộp thêm, bổ sung thêm chế tài xử phạt vi phạm hành chính.

Ngoài ra, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung cũng đề nghị rà soát về những người không được tham gia đấu giá, bổ sung quy định người tham gia đấu giá được trả lại tiền cọc trong trường hợp không tham gia đấu giá được do thay đổi thời gian, địa điểm đấu giá.

Về chế tài, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định đề nghị bổ sung quy định chi tiết về các trường hợp, các thiệt hại, chi phí phải bồi thường khi người tham gia bỏ cọc và phải tổ chức đấu giá lại để bảo đảm răn đe.

Nâng cao trình, hạn chế thấp nhất lỗi chủ quan do đấu giá viên gây ra

Bên cạnh đề xuất liên quan đến đặt cọc, các ĐBQH cũng cho rằng nâng cao trình độ đấu giá viên là việc làm quan trọng và cần thiết.

Cho rằng đấu giá là một nghề, đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông nhận định, nghề đấu giá cần phải được đào tạo bài bản từ kiến thức đến kỹ năng tổ chức đấu giá, từ đó mới có đội ngũ đấu giá viên chuyên nghiệp. Theo quy định tại Điều 12 dự thảo luật, có một số ngành nghề như luật sư, công chức viên, thừa phát lại, thẩm phán, kiểm sát viên, chấp hành viên… được miễn đào tạo nghề đấu giá là chưa phù hợp với yêu cầu ngày càng tăng cao của công tác đấu giá. Do vậy, đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Nhằm nâng cao chất lượng đấu giá viên, đại biểu Thái Thị An Chung - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An cho rằng việc dự thảo luật bỏ Điều 12 trong luật hiện hành về miễn đào tạo đấu giá đối với người đã là luật sư, công chứng viên, thừa phát lại, quản tài viên, trọng tài viên, thẩm phán, kiểm sát viên, chấp hành viên là hoàn toàn phù hợp.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định cũng bày tỏ thống nhất với quy định bỏ điều kiện phải có thời gian làm việc mới được tham gia đào tạo đấu giá và bỏ điều kiện miễn đào tạo đấu giá đối với người đã là luật sư, công chứng viên, thừa phát lại, quản tài viên, trọng tài viên, thẩm phán, kiểm sát viên, chấp hành viên. Đại biểu cũng đề nghị bổ sung quy định về bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ đấu giá viên là bắt buộc.

“Điều này để nâng cao chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ của đấu giá viên trong thực hiện nhiệm vụ, đồng thời cần cập nhật kiến thức mới, quy định khung thời gian cần tham gia cập nhật kiến thức. Cơ quan quyết định phê duyệt chương trình nội dung bồi dưỡng bắt buộc, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy nói.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy, dự thảo Luật cần quy định chặt chẽ về điều kiện hành nghề, điều kiện tổ chức đấu giá, chế tài xử lý vi phạm… để bảo đảm đấu giá không chỉ trong nước mà cả trường hợp người nước ngoài tham gia nên cần yêu cầu đấu giá viên đủ kiến thức, năng lực khi thực hiện nhiệm vụ; hạn chế thấp nhất lỗi chủ quan do đấu giá viên gây ra. Ngoài ra, cũng cần có quy định chế độ phụ cấp, trích thưởng để đấu giá viên sống được bằng nghề, phòng tránh vi phạm.

Ở góc nhìn khác, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung - Đoàn ĐBQH tỉnh Long An cũng cho rằng đấu giá viên vừa đấu giá vừa thẩm định giá là không phù hợp. Do đó, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung đề nghị đấu giá viên không được hành nghề các chức danh tư pháp khác.

Từ những thực tế và giải pháp trên, đa số các ĐBQH nhất trí cao về sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản, nhằm tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh cải cách hành chính, phòng chống tham nhũng, tiêu cực; khắc phục những tồn tại, bất cập của hoạt động đấu giá tài sản để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long đã giải trình các nội dung cụ thể về trình tự thủ tục nhằm hạn chế thông đồng, dìm giá, "quân xanh – quân đỏ". Theo Bộ trưởng Lê Thành Long, dự thảo Luật cố gắng công khai, minh bạch các quy trình thủ tục, kéo dài thời hạn cần thiết, quy định chặt chẽ hơn về hồ sơ, quy trình xét duyệt… và các quy định về điều kiện tham gia đấu giá, tiền đặt trước theo hướng phù hợp với thông lệ quốc tế. Luật Đấu giá là luật hình thức, còn các quy định về giá khởi điểm hay xử lý thì tuân theo pháp luật chuyên ngành.

Về chế tài với người bỏ cọc, Bộ trưởng Bộ Tư pháp khẳng định sẽ nghiên cứu làm sâu sắc hơn nữa, góp ý hoàn thiện các quy định chuyên ngành. Bộ trưởng cho biết thêm, để thực hiện ngay tình thì còn nhiều yêu tố liên quan từ quy định chặt chẽ của pháp luật còn có đạo đức kinh doanh, đạo đức hành nghề, trách nhiệm người quản lý. Bên cạnh đó, Ban soạn thảo quy định theo hướng cố gắng nâng tính chuyên nghiệp của tổ chức hành nghề và các đấu giá viên.