Đề xuất quy định về cho thuê tài chính của tổ chức tín dụng phi ngân hàng

Việc ban hành Thông tư quy định về hoạt động cho thuê tài chính của tổ chức tín dụng phi ngân hàng nhằm tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, thống nhất cho hoạt động cho thuê tài chính phù hợp theo quy định của Luật các TCTD 2024 và quy định pháp luật hiện hành; tạo sự minh bạch, bình đẳng cho các bên tham gia trong hoạt động cho thuê tài chính, đồng thời tăng cường đảm bảo an toàn trong hoạt động cho thuê tài chính của TCTD phi ngân hàng.

Dự thảo Thông tư quy định về hoạt động cho thuê tài chính của tổ chức tín dụng phi ngân hàng về cơ bản kế thừa nguyên tắc, quy định về nghiệp vụ cho thuê tài chính tại Nghị định 39/2014/NĐ-CP của Chính phủ và Thông tư 30/2015/TT-NHNN của NHNN; đồng thời, quy định hướng dẫn chi tiết một số nội dung quy định tại Điều 102 Luật các TCTD năm 2024.

Nguyên tắc và lãi suất cho thuê tài chính

Dự thảo Thông tư quy định các nguyên tắc cho thuê tài chính để phù hợp với Luật các TCTD. Cụ thể, nguyên tắc thứ nhất, hoạt động cho thuê tài chính của tổ chức tín dụng phi ngân hàng đối với khách hàng được thực hiện theo thỏa thuận giữa tổ chức tín dụng phi ngân hàng và khách hàng, phù hợp với quy định tại Thông tư này và các quy định pháp luật có liên quan.

Nguyên tắc thứ hai, khách hàng thuê tài chính tại tổ chức tín dụng phi ngân hàng phải đảm bảo sử dụng tài sản thuê đúng mục đích, hoàn trả tiền thuê tài chính đúng thời hạn, thực hiện đúng các nội dung đã thỏa thuận theo hợp đồng cho thuê tài chính, quy định tại Thông tư này và các quy định pháp luật có liên quan.

Về điều kiện cho thuê tài chính, Điều 4 dự thảo Thông tư quy định, tổ chức tín dụng phi ngân hàng xem xét, quyết định cho thuê tài chính khi khách hàng có đủ các điều kiện sau đây:

a- Khách hàng là pháp nhân có năng lực pháp luật dân sự theo quy định của pháp luật. Khách hàng là cá nhân từ đủ 18 tuổi trở lên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của pháp luật hoặc từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi không bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật;

b- Thuê tài sản cho thuê tài chính để sử dụng vào mục đích hợp pháp;

c- Có phương án sử dụng tài sản cho thuê tài chính khả thi;

d- Có khả năng tài chính đảm bảo thực hiện các nghĩa vụ cam kết theo hợp đồng cho thuê tài chính;

đ- Đối với tổ chức Việt Nam và nước ngoài, thời hạn cho thuê tài chính không quá thời hạn hoạt động còn lại theo quyết định thành lập hoặc giấy phép hoạt động tại Việt Nam; đối với cá nhân nước ngoài, thời hạn cho thuê tài chính không vượt quá thời hạn được phép cư trú còn lại tại Việt Nam.

Đối với các khoản cho thuê tài chính có mức giá trị nhỏ từ dưới 100 triệu đồng Việt Nam, tổ chức tín dụng phi ngân hàng xem xét, quyết định cho thuê tài chính khi khách hàng khách hàng đáp ứng tối thiểu các điều kiện quy định tại điểm a, b, d, đ nêu trên.

Về lãi suất cho thuê tài chính, Dự thảo Thông tư quy định tổ chức tín dụng phi ngân hàng và khách hàng thỏa thuận về lãi suất cho thuê tài chính theo cung cầu vốn thị trường, tài sản cho thuê tài chính và mức độ tín nhiệm của khách hàng. Mức lãi suất cho thuê tài chính được tính theo tỷ lệ %/năm.

Khi đến hạn thanh toán mà khách hàng không trả hoặc trả không đầy đủ tiền thuê tài chính theo hợp đồng, thì khách hàng phải trả lãi trên dư nợ gốc bị quá hạn tương ứng với thời gian chậm trả, theo lãi suất quá hạn do bên cho thuê tài chính thỏa thuận với bên thuê tài chính trong hợp đồng cho thuê tài chính nhưng không vượt quá 150% lãi suất cho thuê tài chính trong hạn áp dụng ngay trước thời điểm chuyển sang nợ quá hạn đối với số dư nợ gốc đó.

Trường hợp bên thuê tài chính không trả tiền lãi thuê đúng hạn, bên thuê tài chính còn phải trả cho bên cho thuê tài chính tiền lãi đối với tiền lãi thuê chậm trả theo mức lãi suất do các bên thỏa thuận nhưng không vượt quá 10%/năm tính trên số tiền lãi thuê chậm trả trong thời gian chậm trả.

Trường hợp áp dụng lãi suất cho thuê tài chính điều chỉnh, bên cho thuê tài chính và khách hàng phải thỏa thuận nguyên tắc và các yếu tố để xác định lãi suất điều chỉnh, thời điểm điều chỉnh lãi suất cho thuê tài chính. Trường hợp căn cứ các yếu tố để xác định lãi suất điều chỉnh dẫn đến có nhiều mức lãi suất cho thuê tài chính khác nhau, thì bên cho thuê tài chính áp dụng mức lãi suất cho thuê tài chính thấp nhất.

Phí liên quan và đồng tiền sử dụng trong cho thuê tài chính

Theo Dự thảo Thông tư, tổ chức tín dụng phi ngân hàng và khách hàng thỏa thuận về việc thu các khoản phí liên quan đến hoạt động cho thuê tài chính, gồm phí thu xếp để thực hiện ký kết hợp đồng hợp vốn cho thuê tài chính giữa các bên cho thuê tài chính tham gia cho thuê tài chính hợp vốn với bên thuê. Mức phí thu xếp hợp đồng hợp vốn cho thuê tài chính do các bên cho thuê tài chính và bên thê tài chính thỏa thuận; Các loại phí khác liên quan đến hoạt động cho thuê tài chính được quy định cụ thể tại các văn bản quy phạm pháp luật liên quan.

Đồng tiền sử dụng trong cho thuê tài chính sẽ là đồng Việt Nam và ngoại tệ. Cụ thể, bên cho thuê tài chính thực hiện cho thuê tài chính bằng đồng Việt Nam, trừ trường hợp được cho thuê tài chính bằng ngoại tệ quy định tại khoản 2 Điều này.

Cho thuê tài chính bằng ngoại tệ dự trên nguyên tắc: bên cho thuê tài chính thanh toán tiền nhập khẩu tài sản cho thuê tài chính với bên cung ứng bằng ngoại tệ; bên thuê tài chính nhận nợ, thanh toán tiền thuê tài chính bằng ngoại tệ; bên thuê tài chính sử dụng tài sản thuê để phục vụ sản xuất, kinh doanh; bên thuê tài chính có đủ ngoại tệ từ nguồn thu sản xuất, kinh doanh để trả nợ tiền thuê tài chính.

Đối với nợ quá hạn, Dự thảo Thông tư quy định, tổ chức tín dụng phi ngân hàng chuyển nợ quá hạn đối với số dư nợ gốc mà khách hàng không trả được nợ đúng hạn theo hợp đồng cho thuê tài chính và không được bên cho thuê tài chính chấp thuận cơ cấu lại thời hạn trả nợ; thông báo cho khách hàng về việc chuyển nợ quá hạn. Nội dung thông báo tối thiểu bao gồm số dư nợ gốc bị quá hạn, thời điểm chuyển nợ quá hạn và lãi suất áp dụng đối với dư nợ gốc bị quá hạn.

Về phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại, Dự thảo Thông tư quy định bên cho thuê tài chính và bên thuê tài chính được thỏa thuận về phạt vi phạm, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật đối với trường hợp bên cho thuê tài chính, bên thuê tài chính không thực hiện đúng nội dung đã thỏa thuận trong hợp đồng cho thuê tài chính, trừ trường hợp liên quan đến xử lý hợp đồng cho thuê tài chính chấm dứt trước hạn.

Bên cho thuê tài chính và bên thuê tài chính có thể thoả thuận về việc bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải chịu phạt vi phạm mà không phải bồi thường thiệt hại hoặc vừa phải chịu phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại.

Trường hợp bên cho thuê tài chính và bên thuê tài chính có thoả thuận về phạt vi phạm nhưng không thỏa thuận về việc vừa phải chịu phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại thì bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải chịu phạt vi phạm.

Ngoài ra, với 34 điều, Dự thảo Thông tư còn quy định về hồ sơ đề nghị thuê tài chính; Thẩm định và quyết định cho thuê tài chính; Cơ cấu lại thời hạn trả nợ tiền thuê tài chính; Các quyền - nghĩa vụ của bên cho thuê tài chính; Các quyền - nghĩa vụ của bên thuê tài chính;...

Dự thảo đang được NHNN lấy ý kiến, dự kiến sẽ hoàn thiện và ban hành trong năm 2024.