Ngày 8/3/2025, Bộ Công Thương đã áp dụng mức thuế chống bán phá giá tạm thời từ 19,38% đến 27,83% đối với sản phẩm HRC nhập khẩu từ Trung Quốc, dựa trên kiến nghị của hai nhà sản xuất thép lớn là Hòa Phát (HoSE: HPG) và Formosa Hà Tĩnh. Biện pháp này bước đầu đã giúp giảm lượng thép HRC nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam.

Tuy nhiên, sau khi thuế có hiệu lực, một xu hướng bất thường đã xuất hiện: Lượng HRC khổ rộng từ 1,88 m trở lên - loại không thuộc phạm vi điều tra ban đầu đã tăng vọt.

Đây được cho là “lỗ hổng” trong chính sách phòng vệ thương mại, bởi các sản phẩm HRC bị áp thuế chỉ áp dụng cho khổ rộng dưới 1,88 m, trong khi thép sản xuất trong nước chủ yếu dao động từ 1,6 5m đến 1,8 m.

Theo số liệu thống kê, trong tháng 4/2025, Việt Nam đã nhập khẩu tới 214.000 tấn thép HRC khổ rộng từ Trung Quốc, tăng tới 81% so với tổng lượng nhập khẩu của cả quý I/2025 (chỉ 118.000 tấn).

Tính chung trong 4 tháng đầu năm, con số này đã đạt 332.000 tấn, gấp gần 4,7 lần so với nửa cuối năm 2024 (71.200 tấn) và cao gấp 25 lần so với nửa đầu năm 2024 (13.360 tấn).

Tại cuộc họp báo quý II ngày 19/6, ông Chu Thắng Trung - Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại xác nhận, đã ghi nhận hiện tượng tăng mạnh nhập khẩu HRC khổ lớn từ Trung Quốc. Ông nhấn mạnh đây là nhóm sản phẩm không nằm trong phạm vi điều tra trước đây và cần có thêm căn cứ cụ thể để tiến hành mở rộng điều tra.

Cục Phòng vệ Thương mại đã phối hợp với Tổng cục Hải quan để tăng cường giám sát, yêu cầu doanh nghiệp khai báo chính xác chủng loại thép nhập khẩu nhằm ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại.

Ông Trung cũng cho biết thêm, phạm vi áp thuế ban đầu giới hạn ở các loại HRC có khổ dưới 1,8 m theo đúng đề nghị từ doanh nghiệp trong nước.

Vì vậy, để mở rộng điều tra sang nhóm HRC khổ lớn, cần có đơn kiến nghị chính thức đi kèm hồ sơ chứng minh từ phía doanh nghiệp và đây sẽ được xem là một vụ điều tra riêng biệt, độc lập với vụ việc hiện tại.

Theo ông Trung, Bộ Công Thương đang hướng dẫn các doanh nghiệp thép trong nước hoàn thiện tài liệu, bằng chứng về hành vi lẩn tránh thuế của HRC Trung Quốc.

Tuy nhiên, mọi quyết định mở rộng điều tra sẽ được cân nhắc thận trọng để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến toàn chuỗi ngành công nghiệp thép, từ thép cán nóng, ống thép, tôn mạ đến các lĩnh vực như đóng tàu, cơ khí.

“Hiện một số ngành sản xuất trong nước vẫn cần sử dụng thép HRC khổ lớn do chưa thể sản xuất trong nước. Vì vậy, biện pháp phòng vệ thương mại sẽ được áp dụng một cách chọn lọc, đúng đối tượng và đúng mức độ cần thiết”, ông Trung khẳng định.