Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà mới đây đã ký Quyết định 1125/QĐ-TTg, phê duyệt Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến 2060. Trong đó, mạng lưới giao thông đường sắt – đặc biệt là hệ thống metro được xác định là trọng tâm chiến lược trong phát triển hạ tầng đô thị.
Theo quy hoạch, TP.HCM sẽ phát triển hệ thống đường sắt đô thị gồm 12 tuyến, tổng chiều dài khoảng 582km. Cấu trúc mạng lưới gồm 8 tuyến metro xuyên tâm, 2 tuyến metro vành đai, 1 tuyến ngoại ô, 1 tuyến xe điện mặt đất (Tramway) hoặc đường sắt nhẹ (LRT), cùng tuyến kết nối trung tâm thành phố với huyện Cần Giờ.
Song song đó, nhiều tuyến đường sắt liên kết vùng quan trọng cũng được cập nhật vào quy hoạch như TP.HCM – Cần Thơ, Thủ Thiêm – Tân Kiên, Thủ Thiêm – Long Thành, Biên Hòa – Vũng Tàu, TP.HCM – Tây Ninh và TP.HCM – Lộc Ninh. Các tuyến chuyên dụng vận chuyển hàng hóa đến cảng Hiệp Phước cũng được bổ sung để thúc đẩy logistics và phát triển công nghiệp.
Trên thực tế, sự bùng nổ quy hoạch metro thời gian qua đã kéo theo sự quan tâm của nhiều tập đoàn lớn trong và ngoài nước. Trong đó, Vingroup đã được Thủ tướng giao nhiệm vụ nghiên cứu tuyến metro TP.HCM – Cần Giờ theo hình thức đối tác công – tư (PPP). Doanh nghiệp cam kết tự cân đối kinh phí lập hồ sơ đề xuất mà không sử dụng ngân sách thành phố.
Tại phiên họp thường kỳ đầu tháng 6, ông Trần Quang Lâm – Quyền Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM cho biết Vingroup đang đẩy nhanh tiến độ lập đề xuất và có thể khởi công dự án ngay từ đầu năm sau nếu được phê duyệt.
Không chỉ Vingroup, liên danh DCH gồm ba tập đoàn trong nước là Đại Dũng, CC1 và Hòa Phát cũng gửi văn bản bày tỏ mong muốn tham gia vào các dự án metro trên địa bàn TP.HCM với vai trò tổng thầu EPC (thiết kế – thi công – cung cấp thiết bị). Ba tuyến metro lớn được liên danh đề xuất nghiên cứu gồm: Bến Thành – Tham Lương (47.890 tỷ đồng), Thủ Thiêm – Long Thành (80.000 tỷ đồng) và TP. mới Bình Dương – Suối Tiên (56.301 tỷ đồng).
Về phía nhà đầu tư nước ngoài, Tập đoàn Gamuda Land (Malaysia) cũng đang thể hiện sự quan tâm rõ nét. Trong buổi làm việc với UBND TP.HCM hồi giữa tháng 5/2025, doanh nghiệp này đề xuất được nghiên cứu phát triển tuyến metro kết nối TP.HCM với sân bay quốc tế Long Thành. Gamuda kỳ vọng tuyến này sẽ thúc đẩy liên kết vùng, đồng thời phát triển các đô thị vệ tinh dọc tuyến giao thông.
Trong lĩnh vực hạ tầng đường sắt quốc gia, đồ án quy hoạch cũng nhấn mạnh mục tiêu nâng cấp tuyến đường sắt hiện hữu Hà Nội – TP.HCM và đầu tư xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc – Nam. Tại TP.HCM, các tuyến Trảng Bom – Hòa Hưng – Tân Kiên và Thủ Thiêm – Long Thành sẽ đóng vai trò trung chuyển quan trọng giữa đường sắt quốc gia và mạng lưới metro đô thị.
Theo đánh giá của các chuyên gia, quy hoạch mới của TP.HCM mang tính kết nối và bền vững cao hơn so với trước đây. Mạng lưới metro mở rộng không chỉ giảm tải cho giao thông đường bộ mà còn trở thành trục phát triển đô thị, thu hút đầu tư và góp phần gia tăng giá trị bất động sản ở các khu vực ven tuyến.
