Một liên minh đầu tư giữa Công ty CP Mekolor (Việt Nam) và Great USA (Mỹ) vừa gây chú ý khi tuyên bố sẵn sàng rót 100 tỷ USD đầu tư tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam mà không cần bất kỳ bảo lãnh tài chính hay vốn đối ứng nào từ Chính phủ. Dù lời đề xuất mang tính cam kết cao, nhưng loạt chi tiết liên quan đến tiềm lực tài chính, tính khả thi và năng lực của nhà đầu tư đang khiến dư luận đặt dấu hỏi lớn.

Giá vé 50 USD và tham vọng thu hồi 100 tỷ USD sau 15 năm

Trong buổi trao đổi với báo chí, ông Võ Xuân Trường – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Mekolor, đại diện liên minh cho biết liên doanh đã "nghiên cứu kỹ" dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam và khẳng định có thể thu hồi vốn chỉ sau 15 năm khai thác.

Theo lập luận của ông Trường, Việt Nam có khoảng 100 triệu dân, với ước tính 60 triệu lượt hành khách Bắc – Nam mỗi năm khi tuyến đường sắt đi vào vận hành. Nếu giá vé trung bình là 50 USD/lượt, doanh thu hàng năm có thể đạt khoảng 3 tỷ USD. Bên cạnh nguồn thu từ vé, liên minh dự kiến phát triển 40 thương hiệu hàng hóa tại 20 nhà ga lớn dọc tuyến, coi đây là một hệ sinh thái thương mại đi kèm mang lại nguồn thu bổ sung đáng kể.

Không chỉ đặt mục tiêu thu hồi 100 tỷ USD trong vòng 15 năm, liên minh Mekolor – Great USA còn cam kết miễn phí hoàn toàn vé tàu trong 6 tháng đầu tiên sau khi tuyến đường sắt đi vào vận hành.

Dù tính toán doanh thu được nêu khá cụ thể, nhưng số lượng hành khách lên đến 60 triệu lượt/năm – tương đương 5 triệu lượt/tháng – đang bị nhiều chuyên gia giao thông đánh giá là "quá lạc quan" so với thực tế các tuyến vận tải hiện nay. Việc đạt được hệ số sử dụng tàu ở mức cao như vậy còn phụ thuộc vào mức độ hấp dẫn về giá vé, mạng lưới kết nối và tốc độ hoàn thiện đồng bộ của cả hệ thống.

Tuyên bố lớn từ một công ty trong hẻm nhỏ

Điểm gây chú ý nhất trong đề xuất của liên minh Mekolor – Great USA chính là việc họ tuyên bố sẽ tự thu xếp toàn bộ 100 tỷ USD vốn đầu tư, không cần đến bất kỳ đặc quyền nào từ Chính phủ Việt Nam, kể cả bảo lãnh tín dụng hay ngân sách đối ứng.

“Chúng tôi có tài khoản riêng cho dự án và đã chuẩn bị xong nguồn vốn”, ông Võ Xuân Trường khẳng định. Ông cho biết số tiền 100 tỷ USD sẽ được giải ngân theo tiến độ dự án và sẵn sàng cung cấp xác nhận tài chính từ một “định chế tài chính uy tín top 10 toàn cầu”. Tuy nhiên, ông từ chối nêu rõ tên đơn vị xác nhận và cũng không công khai báo cáo tài chính hay năng lực cụ thể của Mekolor.

Đáng chú ý, Mekolor – đơn vị đứng tên đề xuất là một công ty cổ phần đăng ký tại Cần Thơ, ngành nghề chính là xúc tiến thương mại, thành lập từ năm 2016. Theo ghi nhận thực tế từ phóng viên Vietnamnet, trụ sở công ty nằm sâu trong hẻm nhỏ tại quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ, diện mạo bên ngoài không khác nhiều so với nhà dân, cửa thường đóng và không có dấu hiệu hoạt động thường xuyên. Người dân khu vực xung quanh cho biết hầu như không có thông tin gì về công ty này.

Trong khi đó, khi được hỏi liên minh đã huy động 100 tỷ USD từ nguồn nào, ông Trường viện dẫn một sáng kiến kinh tế mang tên “One Mekong One Meal”, và cho rằng tuyến đường sắt Bắc – Nam chỉ là một phần trong “hành lang vốn” đã được thiết kế sẵn từ trước. Thậm chí, ông còn cho biết tổng vốn huy động cho sáng kiến này đã đạt tới… 120.000 tỷ euro – tương đương toàn bộ GDP toàn cầu. Đây là con số khiến cả giới quan sát lẫn người có chuyên môn đều bất ngờ và nghi ngại.

Khi được hỏi về cơ sở pháp lý, lợi nhuận doanh nghiệp, hoặc ngành kinh doanh chính của Mekolor và Great USA, ông Trường cho biết "sẽ cung cấp trong báo cáo với cơ quan chức năng", đồng thời từ chối trả lời chi tiết.

Cộng đồng nghi ngờ, nhà đầu tư phản bác

Trên các diễn đàn chuyên ngành, nhiều ý kiến đánh giá đề xuất rót 100 tỷ USD cho dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam mà không cần bất kỳ sự hỗ trợ nào là “phi thực tế”. Để so sánh, ngay cả những tập đoàn có quy mô lớn như THACO hay VinSpeed khi đề xuất dự án cũng chỉ thu xếp tối đa 20% vốn tự có, phần còn lại đề nghị huy động tín dụng có bảo lãnh và hỗ trợ lãi suất từ Nhà nước.

Đáp lại, ông Trường cho rằng dư luận đang hiểu sai và khẳng định "không quan tâm tới các bình luận bên ngoài, chỉ cần sự quan tâm từ phía Chính phủ". Thậm chí, ông tuyên bố: “Tôi phát ngôn với tư cách đại diện một liên minh có yếu tố Mỹ và phải tuân thủ luật pháp quốc tế. Đây không phải là câu chuyện để chém gió. Chém gió ở cấp quốc gia dễ vướng vòng lao lý lắm”.

Dù vậy, với các thông tin hiện có, giới chuyên môn vẫn tỏ ra thận trọng. Bởi đối với một dự án hạ tầng quy mô đặc biệt lớn, việc đánh giá năng lực nhà đầu tư không chỉ dừng ở các tuyên bố bằng lời. Điều quan trọng là năng lực pháp lý, dòng tiền cụ thể, phương án triển khai và uy tín doanh nghiệp trên thực tế – những điều đến nay phía liên minh vẫn chưa làm rõ.

>>>“Vua thép” không muốn cầm trịch dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam và lý do khó ai ngờ tới