Vàng – “hầm trú ẩn” khi lạm phát trở lại
Trong lịch sử tài chính, vàng luôn giữ vai trò là kênh đầu tư an toàn, đặc biệt trong những giai đoạn kinh tế biến động hoặc lạm phát tăng cao. Khác với tiền tệ – vốn có thể bị mất giá do phát hành ồ ạt – vàng có nguồn cung hữu hạn và không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ hay ngân hàng trung ương nào. Điều này khiến vàng trở thành “tài sản cứng”, giữ được giá trị theo thời gian.
Khi lạm phát xảy ra – tức giá cả hàng hóa và dịch vụ leo thang – sức mua của đồng tiền suy yếu. Trong bối cảnh đó, người dân có xu hướng chuyển tiền nhàn rỗi sang các kênh đầu tư để bảo toàn giá trị. Và vàng là lựa chọn truyền thống, vừa dễ tiếp cận vừa có tính thanh khoản cao.
Thực tế cho thấy, vào những năm 1970 – thời kỳ Mỹ trải qua làn sóng siêu lạm phát do khủng hoảng dầu mỏ – giá vàng đã tăng gần 10 lần trong vòng chưa đầy một thập kỷ. Gần đây hơn, giai đoạn 2020–2022, khi đại dịch COVID-19 khiến các chuỗi cung ứng đứt gãy và chi phí sinh hoạt tăng mạnh, nhu cầu mua vàng cũng tăng trở lại ở nhiều quốc gia.
Bên cạnh đó, tâm lý nhà đầu tư cũng là yếu tố quan trọng. Khi niềm tin vào sức mạnh của đồng tiền suy giảm, dù chỉ mang tính ngắn hạn, xu hướng “trú ẩn” trong vàng thường diễn ra mạnh mẽ. Điều này giải thích vì sao vàng thường đi ngược chiều với những rủi ro kinh tế như lạm phát, khủng hoảng tài chính hoặc địa chính trị.
Lãi suất – Biến số điều tiết giá vàng theo hướng ngược lại
Trong khi lạm phát thường có tác động đẩy giá vàng lên, thì lãi suất – đặc biệt là lãi suất của đồng USD – lại có xu hướng kìm hãm đà tăng của vàng. Lý do rất đơn giản: vàng là tài sản không sinh lãi. Khi lãi suất cao, việc giữ vàng trở nên kém hấp dẫn so với gửi tiết kiệm ngân hàng, đầu tư trái phiếu hoặc các tài sản có lợi suất khác.
Lãi suất còn tác động gián tiếp thông qua sức mạnh của đồng USD. Khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất, đồng USD thường mạnh lên. Vì vàng được định giá bằng USD, nên khi đồng bạc xanh tăng giá, vàng sẽ trở nên đắt đỏ hơn đối với các nhà đầu tư nước ngoài – từ đó làm giảm nhu cầu và gây áp lực giảm giá lên kim loại quý này.
Ngược lại, khi Fed hạ lãi suất để kích cầu nền kinh tế, chi phí cơ hội khi nắm giữ vàng giảm, nhu cầu đầu tư vào vàng tăng lên. Đây chính là bối cảnh lý tưởng để giá vàng bứt phá. Giai đoạn nửa cuối năm 2020 là minh chứng rõ nét. Khi các ngân hàng trung ương trên thế giới đồng loạt cắt giảm lãi suất về gần 0%, giá vàng đã leo lên đỉnh gần 2.070 USD/ounce – mức cao nhất trong lịch sử vào thời điểm đó.
Tuy nhiên, tác động của lãi suất không phải lúc nào cũng đơn tuyến. Trong một số trường hợp, dù lãi suất tăng nhưng nếu lạm phát tăng nhanh hơn, lãi suất thực (tức lãi suất danh nghĩa trừ đi tỷ lệ lạm phát) vẫn âm – và điều đó tiếp tục tạo điều kiện để giá vàng duy trì sức hấp dẫn.
Ứng xử thông minh khi đầu tư vào vàng
Hiểu rõ mối quan hệ giữa lạm phát, lãi suất và giá vàng không chỉ là lý thuyết tài chính mà còn mang tính thực tiễn cao đối với nhà đầu tư. Trong môi trường hiện nay – khi lạm phát tại nhiều nền kinh tế lớn vẫn chưa được kiểm soát hoàn toàn, còn các ngân hàng trung ương như Fed hay ECB đang lưỡng lự giữa tăng tiếp hay giữ nguyên lãi suất – việc phân tích đúng bối cảnh trở thành điều then chốt.
Theo các chuyên gia, nhà đầu tư cá nhân nên theo dõi kỹ các chỉ số như CPI (chỉ số giá tiêu dùng), PCE (chỉ số chi tiêu cá nhân), chỉ số đô la Mỹ (DXY) và các tín hiệu từ Fed để đưa ra quyết định phù hợp. Ngoài ra, không nên dồn toàn bộ vốn vào vàng, mà nên xem đây là một phần của chiến lược đa dạng hóa danh mục đầu tư, kết hợp với các tài sản sinh lợi khác như cổ phiếu phòng thủ, bất động sản hoặc quỹ trái phiếu.
Bên cạnh hình thức mua vàng vật chất (như vàng miếng, trang sức), nhà đầu tư còn có thể tiếp cận vàng thông qua quỹ ETF vàng, cổ phiếu của các công ty khai thác vàng hoặc các hợp đồng tương lai. Các kênh này có tính linh hoạt cao, chi phí giao dịch thấp và dễ quản lý trong danh mục đầu tư dài hạn.
