Làng hoa lan Vi Rơ Ngheo: Bảo tồn văn hoá dân tộc Xơ Đăng để phát triển kinh tế du lịch

Làng Vi Rơ Ngheo là một ngôi làng nhỏ nằm ở xã Đăk Tăng, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum. Làng có 63 hộ dân với khoảng 300 nhân khẩu, tất cả đều là người dân tộc thiểu số Xơ Đăng. Làng Vi Rơ Ngheo được bao quanh bởi những dãy núi rừng nguyên sơ và những thửa ruộng bậc thang xinh đẹp. Làng được biết đến là ngôi làng duy nhất còn giữ được nguyên bản đặc trưng của dân tộc Xơ Đăng theo hướng du lịch cộng đồng.

Hoa lan được trồng trên hàng rào, trên mái nhà, trên cây cối khắp làng, tạo nên một khung cảnh thanh bình và đẹp đẽ cho Vi Rơ Ngheo.

Làng Vi Rơ Ngheo vừa được UBND tỉnh Kon Tum công nhận là điểm du lịch cộng đồng vào ngày 11/4/2023. Đây là một sự kiện quan trọng, ghi nhận những nỗ lực của người dân làng trong việc phát triển du lịch bền vững, góp phần bảo tồn và phát huy văn hoá truyền thống của dân tộc Xơ Đăng.

Điểm thu hút du khách đến với làng Vi Rơ Ngheo

Khi đến với làng Vi Rơ Ngheo, du khách sẽ được trải nghiệm một không gian sống yên bình, trong lành và sạch đẹp. Những căn nhà gỗ rộng rãi, thoáng mát, được xây dựng theo kiểu truyền thống của người Xơ Đăng, có thể phục vụ cho nhu cầu du lịch homestay của du khách . Nhà rông là nơi tổ chức các hoạt động văn hoá, lễ hội của làng, cũng là nơi tiếp đón và giới thiệu cho du khách về lịch sử, phong tục, tín ngưỡng của người Xơ Đăng .

Làng Vi Rơ Ngheo được bao quanh bởi những dãy núi rừng nguyên sơ và những thửa ruộng bậc thang xinh đẹp. Làng được biết đến là ngôi làng duy nhất còn giữ được nguyên bản đặc trưng của dân tộc Xơ Đăng theo hướng du lịch cộng đồng.

Một điểm đặc biệt của làng Vi Rơ Ngheo là hoa lan. Làng được mệnh danh là "làng hoa lan" vì ở đây có rất nhiều loại hoa lan quý hiếm và đẹp mắt. Hoa lan được trồng trên hàng rào, trên mái nhà, trên cây cối khắp làng, tạo nên một khung cảnh thanh bình và đẹp đẽ cho Vi Rơ Ngheo. Du khách có thể tham quan, chụp ảnh và mua hoa lan về làm quà.

Theo anh A Hiền – Chủ nhiệm Hợp tác xã du lịch Vi Rơ Ngheo cho biết, điều kiện thổ nhưỡng ở địa phương khó phát triển các loại cây công nghiệp mang lại kinh tế cao, thời tiết chỉ thích hợp trồng các loại hoa nhất là hoa lan và làm du lịch cộng đồng. Để có được ngôi làng “đặc trưng” toàn hoa lan như hiện tại, anh và bà con trong làng phải mất vài năm ươm trồng.

“Hiện toàn thôn trồng được khoảng 1.000 chậu hoa lan, trong đó phần nhiều là giống hoa địa lan. Hoa lan được người dân trong làng trồng thành hàng rào bao quanh nhà và trang trí trước cổng. Những giống hoa lan này thường nở vào cuối năm trước kéo dài đến tháng 5 của năm sau, vì vậy khi vào mùa hoa nở là hàng nghìn chậu hoa lan trong thôn đua nhau khoe sắc, rất là đẹp.” – anh A Hiền chia sẻ thêm.

Ngoài ra, du khách còn có thể thưởng thức các món ăn đặc sản của người Xơ Đăng như: cơm lam, gà nướng lá chuối, cá suối nướng tre, rượu cần... Du khách cũng có thể tham gia các hoạt động nông nghiệp như: gieo cấy, thu hoạch lúa, hái trái cây... hay các hoạt động giải trí như: đi bộ trong rừng, câu cá ở suối, chơi các trò chơi dân gian... Du khách sẽ được cảm nhận sự thân thiện, hiếu khách và vui vẻ của người dân làng.

Theo ông Phạm Văn Thắng – Phó Chủ tịch UBND huyện Kon Plông, huyện xác định du khách đến làng Vi Rơ Ngheo ngoài trải nghiệm và cảm nhận về phong cảnh, những nét độc đáo của làng, thì về ẩm thực phục vụ du khách phải là những đặc sản do chính người dân nơi đây làm.

“Chính vì vậy, chúng tôi xây dựng từng nhóm hộ nhỏ để làm du lịch, ví dụ như nhóm trồng rau, nhóm hộ nuôi gia súc, gia cầm để phục vụ du khách, hay nhóm chuyên đi lấy cá suối, cá sông… nhằm tạo nên sự gắn kết cùng nhau phát triển dịch vụ du lịch trong làng.” – ông Thắng nói.

Nâng tầm, phát triển du lịch cộng đồng làng Vi Rơ Ngheo

Cũng theo Phó Chủ tịch UBND huyện Kon Plông Phạm Văn Thắng, việc được UBND tỉnh công nhận là điểm du lịch cộng đồng là một cơ hội để làng phát triển du lịch theo hướng chuyên nghiệp hơn. Đặc biệt, đây là ngôi làng dân tộc thiểu số thứ 2 của huyện được công nhận là điểm du lịch sau làng Kon Pring (thị trấn Măng Đen). Điều này đã đi đúng định hướng phát triển các sản phẩm du lịch của địa phương.

Anh A Hiền – Chủ nhiệm Hợp tác xã du lịch Vi Rơ Ngheo giới thiệu cho du khách về các loại hoa lan được trồng tại nhà.

Từ năm 2019 huyện Kon Plông đã xác định quy hoạch làng Vi Rơ Ngheo vào Nghị quyết HĐND huyện để xây dựng làng du lịch cộng đồng “nguyên bản” và lên các kế hoạch rất chi tiết.

Cụ thể, chỉnh trang lại ngôi làng, nhà cửa phải sắp xếp lại, đường sá được đầu tư bê tông hóa. Tổ chức vận động bà con làm từng ngôi nhà, từng cái ngõ, từng cái cổng và từng vườn lan… để bố trí được cái không gian như ngày hôm nay. Phục dựng lại toàn bộ giá trị văn hóa bị mai một như cồng chiêng, những vật dụng sinh hoạt của bà con, rồi bảo tồn những kho lúa, những cánh đồng. Đưa nhưng người đứng đầu đi học hỏi kinh nghiệm các mô hình làm du lịch cộng đồng đã thành công ở các tỉnh, thành để về triển khai áp dụng phù hợp với ngôi làng của mình.

Về phía Hợp tác xã du lịch Vi Rơ Ngheo cũng đã lên kế hoạch nhân giống địa lan ở 5 ngọn đồi xung quanh làng, nhằm tạo cảnh quan sinh thái thu hút khách du lịch về với làng hoa Vi Rơ Ngheo để trải nghiệm.

“Những đồi hoa, rừng hoa với đầy đủ các loại hoa như địa lan, hoa đỗ quyên, hoa mua, hoa sim... được người dân bảo vệ nghiêm lắm không một ai được nhổ trộm, hoặc bán hoa ra bên ngoài. Hoa phát triển tự nhiên trong rừng. Chỉ địa lan là người dân trồng dọc lối lên. Sau này, chúng sẽ tự sinh để hình thành cả vùng hoa khoe sắc.” – anh A Hiền kỳ vọng.

Làng Vi Rơ Ngheo hiện đã thu hút được nhiều du khách trong và ngoài nước. Nhiều du khách đã để lại những lời khen ngợi và mong muốn quay lại với làng. Làng Vi Rơ Ngheo không chỉ là một điểm đến du lịch cộng đồng độc đáo mà còn là một minh chứng cho sự gắn kết và phát triển của người Xơ Đăng.