Trong thế giới kinh doanh, nơi tham vọng và cơ hội luôn song hành, nhiều doanh nghiệp, kể cả những “gã khổng lồ”, đã phá sản vì đầu tư dàn trải, chi tiêu vượt quá thu nhập.

Câu tục ngữ mộc mạc ấy, khi đặt dưới lăng kính kinh tế và thị trường chứng khoán, trở thành bài học đắt giá về quản lý tài chính và chiến lược phát triển bền vững.

Khéo léo trong quản lý nguồn lực

“Liệu cơm gắp mắm” mang ý nghĩa thực tiễn: hãy sống và hành động phù hợp với hoàn cảnh, khả năng của mình. Trong bữa ăn gia đình Việt Nam xưa, “cơm” là nguồn lực chính, còn “mắm” – món ăn kèm – cần được gắp vừa đủ để hài hòa. Nếu gắp quá nhiều mắm, bữa ăn sẽ mất cân đối; nếu gắp ít, sẽ thiếu vị. Câu tục ngữ, vì thế, không chỉ nói về tiết kiệm mà còn nhấn mạnh sự khéo léo trong quản lý nguồn lực.

Câu nói này phản ánh lối sống thực dụng nhưng tinh tế của người Việt. Nó không khuyên con người sống hà tiện, mà khuyến khích sự cân nhắc, biết lượng sức mình để tránh rủi ro. Trong kinh doanh, “cơm” có thể hiểu là vốn, doanh thu, hay năng lực nội tại; còn “mắm” là các khoản đầu tư, chi tiêu, hoặc tham vọng mở rộng. “Liệu cơm gắp mắm” trở thành lời nhắc nhở rằng, dù lớn hay nhỏ, một doanh nghiệp chỉ có thể phát triển bền vững khi biết cân bằng giữa nguồn lực và mục tiêu.

Doanh nghiệp phá sản vì thiếu cân bằng

Dù quen thuộc, không phải doanh nghiệp nào cũng áp dụng được bài học “Liệu cơm gắp mắm”. Lịch sử kinh tế Việt Nam chứng kiến không ít trường hợp các công ty, thậm chí những tập đoàn lớn, sụp đổ vì đầu tư dàn trải và chi tiêu vượt quá khả năng.

Đầu tư dàn trải – Gắp mắm quá tay, nhiều doanh nghiệp, trong cơn say chiến thắng của giai đoạn tăng trưởng, đã mở rộng quá mức mà không đánh giá đúng năng lực tài chính. Một ví dụ điển hình là một Tập đoàn kinh tế đa ngành ở phía Nam. Trong thập niên 2000, Tập đoàn này từng là “ông lớn” trong lĩnh vực bất động sản và nông nghiệp. Tuy nhiên, việc đầu tư dàn trải vào cao su, thủy điện, và bất động sản mà không kiểm soát dòng tiền đã khiến công ty rơi vào khủng hoảng nợ vào năm 2010. Cổ phiếu của DN trên sàn HOSE lao dốc, và doanh nghiệp phải tái cấu trúc đau đớn để tồn tại. Nếu “liệu cơm gắp mắm”, Tập đoàn này có thể đã tránh được những năm tháng khó khăn.

Chi tiêu vượt thu nhập, hết cơm, vẫn gắp mắm. Một số doanh nghiệp, dù có doanh thu tốt, lại thất bại vì chi tiêu xa xỉ hoặc quản lý tài chính yếu kém. Công ty CP X là một trường hợp đáng chú ý. Trong giai đoạn thị trường bất động sản sôi động, X vay nợ lớn để đầu tư vào nhiều dự án cùng lúc, vượt xa khả năng thanh toán. Khi thị trường đóng băng, công ty không thể xoay xở dòng tiền, dẫn đến nguy cơ phá sản. Bài học ở đây là: dù “cơm” có nhiều đến đâu, việc gắp “mắm” quá tay vẫn có thể khiến doanh nghiệp rơi vào bế tắc.

Thiếu chiến lược dài hạn. “Liệu cơm gắp mắm” không chỉ là câu chuyện tài chính mà còn là tư duy chiến lược. Nhiều DN trên thị trường chứng khoán thay vì mở rộng ồ ạt, họ tập trung vào lĩnh vực cốt lõi, đầu tư từng bước dựa trên doanh thu và năng lực quản trị.

Câu tục ngữ “Liệu cơm gắp mắm” là lời cảnh tỉnh cho cả doanh nghiệp và nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán, nơi sự cân bằng tài chính quyết định sự sống còn.

Đối với doanh nghiệp, cần lập kế hoạch tài chính chặt chẽ. Mọi quyết định đầu tư cần dựa trên dòng tiền hiện có và dự báo doanh thu. Ví dụ, trước khi phát hành trái phiếu hay vay ngân hàng, doanh nghiệp cần đảm bảo khả năng trả nợ.

Tập trung vào cốt lõi thay vì chạy theo xu hướng, doanh nghiệp nên ưu tiên phát triển thế mạnh của mình.

Bên cạnh đó là cần dự phòng rủi ro. Thị trường luôn biến động, và một doanh nghiệp khôn ngoan sẽ giữ “cơm” dự trữ để đối phó với những giai đoạn khó khăn, như suy thoái kinh tế hay khủng hoảng ngành.

Đối với nhà đầu tư, cần chọn doanh nghiệp có quản trị tốt. Nhà đầu tư nên ưu tiên các công ty có lịch sử tài chính minh bạch, dòng tiền ổn định, và chiến lược phát triển phù hợp với năng lực.

Nhà đầu tư không đầu tư quá khả năng. Một nhà đầu tư cá nhân, dù có nguồn vốn lớn, cũng cần “liệu cơm gắp mắm” bằng cách phân bổ vốn hợp lý, tránh vay margin quá mức để chạy theo cổ phiếu nóng.

Cùng với đó là cần có tư duy dài hạn. Thay vì tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng, nhà đầu tư nên kiên nhẫn với các doanh nghiệp có nền tảng vững chắc, bởi sự bền vững luôn xuất phát từ sự cân bằng.

Xây dựng văn hóa “Liệu cơm gắp mắm” trong kinh doanh

Câu tục ngữ không chỉ là bài học cá nhân mà còn là lời kêu gọi xây dựng một văn hóa kinh doanh dựa trên sự tiết độ và bền vững. Các doanh nghiệp cần coi cân bằng tài chính là nguyên tắc cốt lõi, từ việc lập ngân sách, quản lý nợ, đến hoạch định chiến lược.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế, một doanh nghiệp muốn cạnh tranh quốc tế cần thể hiện sự khéo léo trong quản lý nguồn lực. Một chiến lược sai lầm, như đầu tư vượt khả năng, có thể khiến doanh nghiệp mất cơ hội hoặc sụp đổ. Ngược lại, một doanh nghiệp biết cân bằng sẽ tạo được chỗ đứng vững chắc, dù thị trường có biến động thế nào.

Câu tục ngữ “Liệu cơm gắp mắm”, dù giản dị, là bài học sâu sắc về sự cân bằng trong kinh doanh và đầu tư. Nó nhắc nhở chúng ta rằng, dù tham vọng lớn đến đâu, thành công chỉ đến khi biết lượng sức mình. Nhiều doanh nghiệp đã trả giá vì gắp “mắm” quá tay, nhưng những người biết “liệu cơm” sẽ tìm thấy con đường phát triển bền vững.